به گزارش ایرنا، پراکندگی و سخت‌گذر بودن راه‌های روستایی، کمبود امکانات و فضای آموزشی، فقر فرهنگی و اقتصادی، سیل مهاجران از کشورهای همسایه، تعصبات خانوادگی، کودک‌همسری و نداشتن شناسنامه بخشی از دلایلی به شمار می‌روند که باعث شده سیستان و بلوچستان به عنوان جوان‌ترین استان کشور با معضل بازماندگان از تحصیل دست و پنجه نرم کند.
جمهوری اسلامی ایران در راستای ضرورت تحصیل دانش‌آموزان و تأثیر آن در توسعه جامعه و با توجه به آموزه‌های اسلامی در حوزه عدالت در علم‌آموزی، امکانات و تجهیزات مختلف را برای آموزش رایگان فرزندان فراهم کرده است.
اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده که «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به صورت رایگان گسترش دهد»
در این راستا، وزارت آموزش و پرورش با ساخت و توسعه مدارس دولتی، جذب حداکثری معلم برای دانش‌آموزان در نقاط مختلف کشور و در نهایت فرهنگ‌سازی به منظور حضور حداکثری دانش‌آموزان در کلاس‌های درس تلاش می‌کند تا قانون آموزش رایگان و عمومی برای همه شهروندان را اجرا کند؛ اما با وجود تلاش‌های انجام شده در این حوزه، همچنان شاهد کودکان بازمانده از تحصیل در نقاط مختلف کشور از جمله سیستان و بلوچستان هستیم.
آرزوی گمشده نان‌آوران کوچک
رحیم دست‌فروش ۱۲ ساله زاهدانی که با فلافل فروشی حوالی میدان شهدا «ارکیده» خرج خود و خانواده‌اش را تأمین می‌کند به خبرنگار ایرنا گفت: دوست دارم؛ مانند سایر هم سن و سال‌هایم من نیز به مدرسه بروم و درس بخوانم؛ اما فوت پدرم باعث شد تا من و برادرم عهده‌دار خرج خانه شویم و به کمک‌حال مادرم برای امرار معاش شویم.
وی ادامه داد: روزانه در این محل با پخت فلافل درآمدی کسب کرده و خدا را شکرگزاریم؛ من خواندن و نوشتن را تا کلاس سوم و برادرم تا مقطع دوم ابتدایی فراگرفته‌ایم و پس از آن مشغول به کار هستیم.
گندم دختربچه ۹سالهای که همراه با برادرانش در کوچه پس‌کوچه‌های مهرشهر زاهدان مشغول زباله‌گردی بودند هم به خبرنگار ایرنا گفت: مدرسه رفتن خوب است؛ اما من و برادرانم در شیفتی که مدرسه نمی‌رویم مشغول کارکردن هستیم تا در خرج و مخارج خانه کمک‌حال مادر و پدرمان باشیم، روزهایی هست که به انجام تکالیفمان نمی‌رسیم و معلم با ما دعوا می‌کند؛ ولی باز هم درس‌خواندن را دوست داریم.
وی بیان کرد: در تمام ایام تعطیلات دخترها و پسرهایی را دیدم که مشغول بازی‌کردن هستند؛ اما من و برادرانم هیچ‌گونه تفریحی نداریم و سخت مشغول کار هستیم، دلم می‌خواهد روزی از زباله‌گردی دست برداریم و به پارک برویم کمی خوش‌گذرانی کنیم؛ اما فرصت این کار را نداریم تنها سرگرمی ما جمع‌آوری این لاک‌های کهنه شده است.
این دختربچه ادامه داد: این روزها که مشغول کار هستم می‌بینم برخی از بچه‌ها در دست خود کیف و دفتر دارند گویا خود را برای شروع سال تحصیلی آماده می‌کنند خیلی حسرت می‌کشم که ای‌کاش خانواده من هم می‌توانستند برایمان حداقل کیف، کفش و یا دفتر تهیه کنند.
خالد یک پسربچه ۱۰ساله است که برخی اوقات پشت چراغ‌قرمز خیابان دانشگاه و معلم اقدام به گل فروختن یا دود کردن اسپند می‌کند، او هم به خبرنگار ایرنا گفت: باید کار کنم و پول دربیاورم در غیر این صورت پدرم با من دعوا می‌کند؛ مدرسه رفتن را دوست داشته و دارم؛ اما دیگر نمی‌روم؛ خواهر کوچکتری دارم که به مدرسه می‌رود در کنار او برخی کتاب‌ها را می‌خوانم.
وجود ۱۳۹ هزار بازمانده از تحصیل در سیستان و بلوچستان
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان اجرای طرح ساماندهی بازماندگان از تحصیل را مهمترین اقدام آموزش و پرورش دانست و بیان کرد: موضوع جذب بازماندگان از تحصیل نیازمند حمایت، همراهی و تخصیص ردیف اعتباری خاصی است که می‌طلبد مسوولان ستادی با حساسیت و دقت نظر ویژه‌ای این مهم را پیگیری و محقق کنند.
حسن بروشکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه به‌دنبال برقراری عدالت آموزشی در سراسر سیستان و بلوچستان هستیم، افزود: موضوع تارکان و بازماندگان از تحصیل در سالهای گذشته یکی از مهمترین مسائل پیش روی نظام تعلیم و تربیت در استان بوده که تمامی ظرفیت‌های دولتی و خیران در این زمینه پای‌کار آمده‌اند.
وی در ادامه به تشریح آخرین وضعیت بازماندگان از تحصیل در سیستان و بلوچستان پرداخت و گفت: از مجموع ۱۴۹ هزار بازمانده از تحصیل، در سال تحصیلی گذشته ۱۰ هزار نفر جذب و در کلاس‌های درس حضور یافتند.
از مجموع ۱۴۹ هزار بازمانده از تحصیل در سیستان و بلوچستان، ۱۰ هزار نفر جذب کلاس‌های درس شدند و از ۱۳۹ هزار نفر باقی‌مانده، ۱۱۳ هزار نفر شناسایی و ۲۶ هزار نفر به دلایل متعددی از جمله فوت، مهاجرت، تحصیل در حوزه‌های علمیه تاکنون شناسایی نشدند
این مقام مسوول تصریح کرد: از ۱۳۹ هزار نفر باقی‌مانده ۱۱۳ هزار نفر شناسایی و ۲۶ هزار نفر به دلایل متعددی از جمله فوت، مهاجرت، تحصیل در حوزه‌های علمیه و مواردی از این قبیل تاکنون شناسایی نشده و غیر قابل دسترسی هستند.
وی ادامه داد: در زمینه جذب بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی آینده نیز اقداماتی در دستور کار قرار دارد.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان با بیان اینکه رفع مشکل بازماندگان از تحصیل در این استان نیازمند نگاه و حمایت ملی است، تأکید کرد: خوشبختانه این نگاه در دولت ایجاد شده و با راه‌اندازی قرارگاه عدالت تربیتی و نصیب آموزشی برابر، موضوع بازماندگان از تحصیل در استان به یکی از اولویت‌های وزارت آموزش و پرورش تبدیل شده است.
وی ساخت و توسعه مدارس شبانه‌روزی را مهمترین اقدام انسداد بی‌سوادی و جذب بازماندگان از تحصیل عنوان کرد و گفت: ساخت جهادی فضای آموزشی در سیستان و بلوچستان توسط خیران و اداره‌کل نوسازی مدارس، ساخت هنرستان و همچنین تلاش برای افزایش سهمیه جذب نیروی انسانی از مهمترین اقداماتی به شمار می‌رود که برای حل این معضل انجام شده و تداوم دارد.
ساخت سه هزار کلاس درس در سیستان و بلوچستان دستاورد دولت سیزدهم
بروشکی با بیان اینکه بیش از سه هزار کلاس درس در ۲ سال اخیر از محل اعتبارات دولتی، مشارکتی و آورده خیران، مؤسسات و مجموعه‌های خیریه در استان ساخته شد گفت: اختصاص ۲ ردیف اعتباری برای ساخت مدرسه در استان یکی از برنامه‌های اجرایی مثبت دولت سیزدهم به این منطقه بوده که خود نوید روزهای متفاوتی در مدرسه‌سازی در این مناطق است.
وی با بیان اینکه هم اکنون ۵۱۳ مدرسه در قالب ۲ هزار و ۱۳۱ کلاس درس در سیستان و بلوچستان در حال ساخت است، افزود: نگاه ویژه دولت سیزدهم به مناطق کم‌برخوردار در تأمین فضاهای آموزشی جای قدردانی دارد.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان با اشاره به رشد ۱۰۰ درصدی مشارکت و آورده خیران در توسعه فضاهای آموزشی، ورزشی و تربیتی و تحقق موضوع مدرسه‌سازی و مدرسه یاری در ۲ سال اخیر نسبت به سالهای گذشته گفت: در سال ۱۴۰۱ میزان مشارکت خیران در زمینه مدرسه‌سازی و مدرسه یاری به ۳۵۰ میلیارد تومان در استان رسیده است.
وی تصریح کرد: در سال تحصیلی جدید حدود ۹۰۰ هزار دانش آموز در مقاطع مختلف تحصیلی مشغول به تحصیل شدند و کار تربیت این تعداد دانش آموز را بیش از ۴۹ هزار نیرو بر عهده دارند.
بروشکی افزود: پراکندگی بالای جمعیت، کثرت مراکز جمعیتی با آمار اندک، کثرت مناطق مرزی و فقر اقتصادی خانوارها از جمله مهمترین مشکلات موجود بر سر راه تعلیم و تربیت در سیستان و بلوچستان است.
وی افزود: سیستان و بلوچستان رتبه اول در نرخ ثبت ولادت، جوانی جمعیت و سن پایین ازدواج در کشور را به خود اختصاص داده است؛ همچنین این استان، کمترین نرخ ثبت طلاق در کشور را دارد.
پراکندگی بالای جمعیت، کثرت مراکز جمعیتی با آمار اندک، کثرت مناطق مرزی و فقر اقتصادی خانوارها از جمله مهمترین مشکلات موجود بر سر راه تعلیم و تربیت در سیستان و بلوچستان استمدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان ادامه داد: با توجه به رشد فزاینده جمعیت دانش آموزی و لزوم جذب بازماندگان از تحصیل، مهمترین چالش آموزش و پرورش استان کمبود نیروی انسانی است که با توجه به کاهش شدید ۲ هزار و ۳۰۰ نفری سهمیه پذیرش استخدامی ماده ۲۸ استان در سال ۱۴۰۲، تعیین تکلیف ۲ هزار و ۷۰ نفر نیروی قرارداد معین لازم و ضروری است.
وی بیان کرد: نرخ پوشش تحصیلی سیستان و بلوچستان در دوره ابتدایی ۹۲.۵ درصد، در دوره متوسطه اول ۶۶.۴ درصد و در دوره متوسطه دوم ۵۱.۹۷ درصد است.
بروشکی نسبت جمعیت دانش آموزی به کارکنان رسمی سیستان و بلوچستان را ۱۸.۷۴ درصد عنوان کرد و گفت: سرانه فضای آموزشی استاندارد در این استان ۳.۸ بوده در حالیکه این نرخ در کشور ۵.۲۲ درصد است.
وی تصریح کرد: اختصاص ۲ ردیف اعتباری برای ساخت مدرسه در سیستان و بلوچستان یکی از برنامه‌های اجرایی مثبت دولت سیزدهم به این منطقه بوده که خود نوید روزهای متفاوتی در مدرسه سازی در این مناطق است.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان گفت: سرانه فضای آموزشی استاندارد در این استان ۳.۸ هست در حالیکه این نرخ در کشور ۵.۲۲ درصد است.
افزایش ۵۰ درصدی اعتبارات طرح روستا مرکزی در سیستان و بلوچستان
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان گفت: اعتبارات طرح روستا مرکزی در این استان با افزایش ۵۰ درصدی به ۱۷۰ میلیارد ریال رسید.
وی در تشریح دستاوردهای ۲ ساله آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان از ابتدای دولت مردمی تاکنون اظهارکرد: پراکندگی روستاها و سختی ایاب و ذهاب دانش آموزان در نقاط روستایی و عشایری یکی دیگر از عوامل ترک تحصیل در این استان است.
بروشکی ادامه داد: در این خصوص طرح روستا مرکزی با هدف ایاب و ذهاب دانش آموزان از روستاهای پراکنده به یک روستای محوری و دارای مدرسه در سیستان و بلوچستان اجرا می‌شود.
وی افزود: طرح روستا مرکزی یک طرح مشارکتی و مردمی است که به منظور پوشش تحصیلی حداکثری دانش آموزان روستایی و عشایر در استان در حال اجراست.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان تصریح کرد: در این راستا آموزش و پرورش تمام سعی و توان خود را صرف این موضوع کرده به طوریکه در سال تحصیلی ۱۴۰۲ -۱۴۰۱ با پیگیری‌های انجام شده از سوی اداره‌کل آموزش و پرورش استان این طرح با افزایش ۵۰ درصدی اعتبارات از سوی وزارت آموزش و پرورش روبرو شد و ۱۷۰ میلیارد ریال اعتبار به این طرح تخصیص یافت و بین شهرستان‌ها و مناطق سیستان و بلوچستان توزیع شد.
بیشتر بخوانید:
۱۲ هزار میلیارد ریال برای اجرای طرح رتبه بندی معلمان در سیستان و بلوچستان اختصاص یافت
ساخت پنج هزار کلاس درس جدید در جنوب بلوچستان ضروری است
۱۱ هزار معلم در سیستان و بلوچستان جذب شدند
بیش از یک هزار کلاس درس آماده بهره‌برداری
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس سیستان و بلوچستان نیز بیان کرد: با نگاه ویژه دولت سیزدهم، اعتبارات حوزه نوسازی این استان در یک‌ساله گذشته رشد ۱۰۰درصدی داشته که البته مشارکت و همراهی خیران هم بسیار چشمگیر بوده است.
میثم لک زایی با تأکید بر اینکه بالاترین رقم اعتباری در حوزه فضاهای آموزشی به سیستان و بلوچستان اختصاص‌یافته است افزود: در ۶ماهه نخست سال ۱۴۰۰ تعداد ۵۶۸ کلاس درس با اعتبار یک هزار و ۶۰۸ میلیارد ریال ساخته شده که این تعداد در مدت مشابه سال ۱۴۰۱ به ۸۰۱ کلاس با اعتبار سه هزار و ۵۰۶ میلیارد ریال افزایش‌یافته است.
وی ادامه داد: امسال نیز موفق شده‌ایم بیش از ۱۰۰ کلاس درس استاندارد را در هفته دولت افتتاح و در اختیار دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان قرار دهیم.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس سیستان و بلوچستان ادامه داد: در تلاشیم در سالجاری یک هزار و ۵۰۰ کلاس درس در این استان آماده بهره‌برداری شود.
وی افزود: با توجه به رشد چشمگیر جمعیت دانش‌آموزی سیستان و بلوچستان در مقایسه با دیگر استان‌ها می‌توان گفت کار در حوزه ساخت و ساز و تأمین نیاز کلاس درس در این استان سخت و دشوار است؛ اما با حمایت دولت و همکاری چشمگیر خیران در تلاشیم هیچ کودکی در استان به‌خاطر کمبود مدرسه از تحصیل باز نماند.
متناسب سازی مدارس با شرایط روستاها
نماینده مردم ایرانشهر، دلگان، بمپور، سرباز، راسک، فنوج، بنت، لاشار، اهوران و آشار در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از بی‌توجهی مسوولان به وضعیت حوزه آموزشی جنوب سیستان و بلوچستان که ماحصل آن افزایش آمار بازماندگان از تحصیل است، گفت: متأسفانه در جنوب استان نه‌تنها با مشکل افزایش آمار بازماندگان از تحصیل مواجه هستیم؛ بلکه در برخی مناطق تنها تعداد محدود مدرسه‌ای که وجود دارد نیز تنها تا مقطع ابتدایی یا راهنمایی به ارائه خدمات آموزشی می‌پردازند.
عبدالناصر درخشان با اشاره به دلایل افزایش آمار بازماندگان از تحصیل در سیستان و بلوچستان، ادامه داد: فاصله بسیار زیاد بین شهرها و روستاهای این استان به ویژه در جنوب استان باعث شده که خانواده‌ها مانع از تحصیل فرزندانشان به ویژه برای دختران شوند چرا که باید مسافت زیادی را تا روستاهای دارای مدرسه طی کنند آن هم در شرایطی که جاده‌های این منطقه ناایمن بوده و تاکنون شاهد بروز حوادث ترافیکی متعددی برای دانش‌آموزان بوده‌ایم که متأسفانه تعدادی از آنها جان خود را ازدست‌داده‌اند.
وی تصریح کرد: رفع این مشکل در گرو ساخت مدارس متناسب با نیاز هر روستا است؛ اما متأسفانه مسوولان مربوطه در این زمینه همکاری لازم را ندارند و ما ناچار به استفاده از ظرفیت خیران مدرسه‌ساز هستیم؛ اما این هم روندی زمان‌بر است.
به گفته نماینده مردم ایرانشهر در مجلس شورای اسلامی؛ در برخی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان یا باید مدارس شبانه‌روزی در روستاهایی که از ظرفیت مدرسه برخوردار هستند، داشته باشیم که نیاز به تردد دانش‌آموزان نباشد یا برای این مدارس سرویس ایاب و ذهاب جهت جابه‌جایی دانش‌آموزان پیش‌بینی شود.
رفع مشکل بازماندگان از تحصیل در سیستان و بلوچستان در گرو ساخت مدارس متناسب با نیاز هر روستاست که می‌طلبد مسوولان در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند و همچنین استفاده از ظرفیت خیران مدرسه‌ساز در این زمینه نیز موثر است وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از معضل‌های بسیار مهم حوزه آموزش سیستان و بلوچستان در بحث عدالت آموزشی است که یا کمرنگ و یا به طور کامل بی‌رنگ شده، در این زمینه به موضوع تأمین نیروی معلم که یکی از نیازهای بسیار مهم این استان است به بومی گزینی توجه نشده آن هم در شرایطی که بسیاری از افراد غیربومی از سهمیه این استان برای ورود به آموزش و پرورش استفاده کرده و بعد از مدتی برای خدمت در استان موردنظر خود انتقالی می‌گیرند.
درخشان ادامه داد: از سوی دیگر معلمان نهضتی و حق‌التدریسی فعال در این منطقه هم تعیین تکلیف نشده‌اند و این در حالیست که هر سال شاهد روند کاهشی اختصاص سهمیه جذب فرهنگیان به جنوب این استان هستیم.
وی بیان کرد: این عوامل باعث شده که بعد از گذشت ۴۵ سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی سیستان و بلوچستان رتبه اول بازماندگان از تحصیل را داشته باشد در حالیکه این وضعیت در شأن مردم مظلوم این منطقه نیست که حتی از دریافت خدمات آموزشی هم محروم باشند.
عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: هم‌اکنون می‌طلبد که مسوولان مربوطه در خصوص ساخت مدارس متناسب با نیاز این منطقه، بومی گزینی در جذب نیروی معلم و افزایش سهمیه جذب فرهنگیان در جنوب این استان اقدام عاجل انجام دهند.
ساخت ۱۵۰ مدرسه توسط قرارگاه قدس در سیستان و بلوچستان
جانشین فرمانده قرارگاه منطقه‌ای قدس نزسا بیان کرد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با هدف رفع محرومیت در سیستان و بلوچستان اقدام به ساخت ۱۵۰ مدرسه در قالب ۵۵۰ کلاس درس کرده است.
سردار احمد شفائی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: بیشتر این مدارس در نقاط دورافتاده استان و نقاطی که حمل مصالح سخت بوده، ساخته و به بهره‌برداری رسیده است.
وی ادامه داد: در هفته دفاع مقدس نیز علاوه بر افتتاح ۲۸ باب مدرسه، ۳۲ هزار و ۵۰۰ سری لوازم و التحریر توسط قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بین دانش‌آموزان جامعه هدف در اقصی نقاط استان توزیع خواهد شد.