اسفندیار خزائی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: برای رفع مشکل برداشت غیرمجاز سیلیس در همدان نیازمند عزم جدی با همکاری سایر دستگاه ها هستیم در عین حال سیلیس کوبی ها باید موظف به خودداری از خرید غیرقانونی سیلیس شوند.
وی بیان کرد: در گشت های یگان حفاظت منابع طبیعی همدان مشاهده شده که نزدیک به ۴۰ موتور سوار در دره های نزدیکی ارزانفود نگهبانی می دهند و با دیدن خودروی یگان حفاظت به سرعت محل را منتقل و خودروهای بیل مکانیکی را در پستویی مخفی می کنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان اضافه کرد: ماموران یگان حفاظت منابع طبیعی در صورت مشاهده بیل مکانیکی اقدام به برداشتن باطری و توقیف آن می کنند اما پیش از رسیدن ماموران، افراد متخلف خودرو را در مکانی پنهان و باطری آن را خارج می کنند تا در صورت کشف محل اختفای خودرو امکان توقیف و جابجایی آن ممکن نباشد.
خزائی تاکید کرد: نخستین و مهمترین آسیب برداشت سیلیس در مراتع ارزانفود، ورود خاک حاصل از فرسایش به داخل سد و آلوده کردن آب آشامیدنی با سیلیس است.
وی گفت: مراتع ارزانفود مملو از تیپ متراکم گون است بنابراین به واسطه وجود پوشش گیاهی، قانون اجازه صدور مجوز برداشت در این محل را نمی دهد و همه فعالان در این محدوده بدون مجوز فعالیت هستند و تنها راه، حفاظت و حراست از گون زار و حفظ این ماده معدنی با ارزش است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: افراد متخلف پس از برداشت اندک رگه های سیلیس موجود در منطقه ارزانفود آن را به سیلیس کوبی هایی که در کمترین فاصله از این محل هستند به فروش می رسانند.
خزائی اظهار کرد: در صورت برداشت ماده معدنی از یک محل، کارشناسان منابع طبیعی میزان تخریب را بر اساس نقشه هوایی محاسبه و نتیجه را به قاضی دادگاه اعلم می کنند اما دستگاه های ذیربط نیز باید میزان ارزش ماده معدنی را محاسبه و با ارائه دادخواست، دفاع بکند.
وی گفت: به نظر می رسد با توجه به اینکه هم اینک تنها خسارت خاک تخریب شده دریافت می شود، تخریب این محل برای قاچاقچی سیلیس با وجود پرداخت جریمه، صرفه اقتصادی دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان با بیان اینکه برخی اهالی روستاهای بالادست سد در ارزان فود در این کار دخالت و همکاری دارند اظهار امیدواری کرد قاضی ویژه ای برای رسیدگی به این قبیل پرونده ها تعیین شود.
اجرای طرح های آبخیزداری در ۳۵۰ هزار هکتار
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از یک میلیون و ۹۴۰ هزار هکتار وسعت استان همدان قابلیت کار آبخیزداری دارد که از این میزان مطالعه ۷۴۹ هزار هکتار صورت گرفته است.
خزائی اضافه کرد: از این مطالعه تاکنون ۴۰۰ هزار هکتار باقی مانده یعنی برای ۳۴۹ هزار هکتار تاکنون کار سازه ای و بیولوژیک انجام شده است.
وی اضافه کرد: بیش از چهار هزار سازه کوچک و بزرگ آبخیزداری در همدان وجود دارد که ظرفیت آنها چند برابر گنجایش سد اکباتان است و می تواند ۴۰ هزار متر مکعب آب را در خود نگهداری و عبور دهد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: منابع طبیعی دنبال نگهداشت آب نیست بلکه درصدد کم کردن سرعت آن و افزایش نفوذ پذیری، تغذیه سیستم زیر زمینی، افزایش رطوبت محیط برای ایجاد پوشش گیاهی و زنده شدن رودخانه ها است همچنین با اجرای طرح های آبخیزداری دنبال به حداقل رساندن خطر سیلاب در پیک های خطرناک است.
خزائی اضافه کرد: با کم کردن سرعت حرکت آب نه تنها از بروز سیلاب پیشگیری می شود بلکه با ایجاد پوشش گیاهی می توان خطر سیل را به صفر رساند که این موضوع از منظر علمی هم ثابت شده است.
وی اظهار کرد: به واسطه قرارگیری همدان در یک فلات بلند، آبی وارد آن نمی شود بلکه دارای چهار حوزه آبخیز است که حوزه آبخیز شمال استان یعنی قره چای بزرگترین آن به شمار می رود که ۵۰ درصد استان در این حوزه واقع شده و آب های موجود درآن به سدهای ساوه و و فرقان منتهی می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان ادامه داد: حوزه دوم آبخیز که ۳۲ درصد استان را شامل می شود مناطقی از جنوب همدان از جمله نهاوند، تویسرکان و بخشی از اسدآباد را در بر می گیرد که آب موجود در این حوزه آبخیز پس از گاماسیاب به کرخه و در نهایت به خلیج فارس وارد می شود.
خزائی با بیان اینکه ۱۲ درصد حوزه آبخیز همدان مربوط به سفید رود است بنابراین آب ها از همدان به خزر هم می رسد،افزود: این حوزه آبخیز در شهرستان کبودرآهنگ و بخش کوچکی از رزن قرار دارد که ابتدا به رودخانه تالوار و سپس به سفید رود می پیوندند.
وی بیان کرد: ۶ دهم درصد از حوزه آبخیز استان همدان نیز درگاورود یا گاوشان اسدآباد قرار دارد که پس از عبور از استان های کردستان و کرمانشاه به دربندی خان عراق می ریزد سپس از طریق شط های عراق وارد اروند رود شده و به کشورمان برمی گردد.
همدان موفق در جنگل کاری
وی بیان کرد: همدان در مکانی مرتفع و بالاتر از سطح دریا قرار دارد و پوشش گیاهی آن گون زار و درختچه نظیر تیره های بادام است در عین حال حدود ۴۵ هزار هکتار جنگل، اراضی جنگلی، جنگل کاری، پارک ها و ذخیره های جنگلی را در خود جای داده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: یک هزار و ۴۴۱ هکتار جنگل متراکم در گیان نهاوند و قسمت هایی از سیاه دره وجود دارد بنابراین در طرح صیانت از جنگل ها به سمت افزایش تاج پوشش پیش می رویم.
خزائی گفت: همدان در بحث جنگل کاری و توسعه جنگل موفق عمل کرده است برای نمونه در جنگل کاری حاشیه راه هنگام حرکت از همدان به ملایر زیباترین صحنه، دیدن درختان حاشیه راه است که این درختان برای رشد نیازی به آبیاری هم ندارند.
وی ادامه داد: جنگل های همدان در ۲ ناحیه رویشی زاگرس در جنوب استان شامل بخش هایی از نهاوند، ملایر، اسدآباد، تویسرکان و در شمال استان در حوزه آقاج و ازندریان ذخیرگاه جنگلی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: ناحیه ایران تورانی دارای ۲ ناحیه کوهستانی و دشتی است که ناحیه دشتی در همدان وجود ندارد اما از گونه های مختص ناحیه کوهستانی شامل تیره بادام، بادام وحشی و گونه ارزشمند ارژن برخورداریم.
خزائی اظهار کرد: بازمانده جنگل های زاگرس را در حاشیه جنوب استان شاهد هستیم که گونه های رویشی زاگرسی با عنوان جوانه جنگلی دارند.
دام عشایر ۹.۵ برابر بیش از ظرفیت مراتع
وی گفت: یکی از مباحث مهم و معضل مراتع ورود زودهنگام عشایر است که بر اساس ممیزی مرتع، عشایر مجاز به ورود به مراتع از نیمه اردیبهشت هستند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان یادآوری کرد: پیشتر عشایر پیش از نیمه اردیبهشت وارد مراتع می شدند اما امسال با همکاری استانداری ها همدان و لرستان و برگزاری کارگروه هایی با محوریت مراتع کشور، عشایر به موقع و حتی با تاخیر وارد مناطق ییلاقی و سامان ها شدند که این معضل رفع و کنترل شد و البته بهره هم بردند چرا که علف به بذر نشست.
خزائی افزود: ۷۰ هزار دام عشایر پروانه چرا دارند که ۵۰۰ هزار دام معادل حدود ۹.۵ برابر وارد استان می شود و همدان از نظر دام پر تراکم ترین دام را در کشور را دارد.
وی تاکید کرد: مراتع این استان بسیار تحت فشار هستند که برای رفع این مشکل «پس چر» مراتع به کمک آمده همچنین سعی شد که طول دوره چرا از چهار به ۲ ماه کاهش یابد و عشایر بیش از این مدت در مراتع نیستند.
رویش یک هزار و ۶۵۸ گونه گیاهی و دارویی در طبیعت همدان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: این استان دارای ۷۴۹ هزار هکتار مرتع است که با توجه به در جریان بودن رفع تداخلات، این آمار دقیق نیست چرا که با وجود نقشه پوشش گیاهی ۶۵۵ هزار هکتار و نقشه های منابع طبیعی ۷۴۹ هزار هکتار مرتع در همدان وجود دارد که ۱۰۰ درصد آنها ممیزی شده است.
خزائی با بیان اینکه همه طرح های مرتعداران نیازمند به روز رسانی با مشارکت مرتعداران و دامداران است افزود: جنگل و مراتع استان دارای تنوع گونه ای بسیار بالایی است.
وی اضافه کرد: یک هزار و ۶۵۸ گونه گیاهی و دارویی در طبیعت همدان می روید که برخی از این گونه ها از جمله «آویشن الوند، مفراح و گون پنبه ای» آندمیک و منحصر به استان هستند و ارزش حفاظتی دارند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان بیان کرد: پنج منطقه داغ آناتومی در جهان وجود دارد که یکی از آنها ایران آناتومی است که در این ناحیه تنوع زیستی استان همدان منحصر به فرد است.
خزائی افزود: یکی از خصوصیات همدان که آن را از سایر استان ها متمایز کرده این است که میزان اراضی ملی از مستثنیات کمتر است که این نقطه قوتی برای استفاده از تولیدات بخش کشاورزی و در مقابل در هم تنیدگی منابع طبیعی و اراضی کشاورزی خطر جدی برای تصرف و دست اندازی به اراضی ملی است.
وی ادامه داد: در این راستا باید فرهنگ همسایگی منابع طبیعی با کشاورزان را بالا برد تا کشاورزان منابع طبیعی را همسایه خود بدانند.
شناسایی ۶۶ هزار و ۵۰۰ هکتار اراضی شور و بیابانی
خزائی گفت: ۶۶ هزار و ۵۰۰ هکتار اراضی شور و بیابانی در استان همدان وجود دارد که ۲۶ هزار هکتار از آن در اراضی ملی قرار دارد.
وی افزود: چند سال طول کشید تا مسوولان ملی را متقاعد کنیم که همدان نیز دارای بیابان است و پس از تایید آنها برنامه هایی برای مناطق شاوه و گُندجین همدان پیش بینی شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان اظهار کرد: یکی از تعاریف بیابان بارندگی زیر ۱۰۰ میلیمتر است در حالیکه هیچ جای همدان بارندگی زیر ۲۰۰ میلیمتر نداریم، که این بیانگر قابلیت احیای اراضی بیابانی همدان است با این وجود خطر تخریب سرزمین بسیار زیاد است.
خزائی بزرگترین خطر مراتع در اراضی منابع طبیعی را چرای دام و در حوزه جهادکشاورزی برداشت بی رویه آب از سفره های زیر زمینی دانست و افزود: با ایجاد پوشش گیاهی مناسب اقلیم همدان و با کشاورزی حفاظتی و قرق و ایجاد پوشش گیاهی در این زمینه کار کرد.
وی ادامه داد: ۵۰۰ هکتار از اراضی بیابانی همدان قرق شدند که فعالیت های صورت گرفته در ۲۲۵ هکتار از جمله در منطقه خماجین با کاشت گونه کامفرازما موفق هایی در بیابانزدایی حاصل شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: در این ۲۲۵ هکتار همچنین گونه های همچون اتریپلکس و قره داغ کاشته شده و امسال درصدد کاشت گونه های اقتصادی نظیر آنغوزه و باریجه به منظور احیای وناطق بیابانی هستیم.
ضرورت آغاز طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت
خزائی با عنوان اینکه طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت باید شروع می شد گفت: طرحی بهتر از این برای احیای منابع طبیعی نیست، چرا آب باید برای همه چیز جز احیای جنگل مصرف شود؟ در حالیکه جنگل تنها زمان استقرار آب مصرف و در ادامه آب هم تولید می کند.
وی اظهار کرد: گرمای هوا با رسیدن به درخت شکسته و دما در نزدیکی تاج درخت بیش از ۱۵ تا ۲۰ درجه پایین می آید و تشعشات خورشید تنها با درخت و درختکاری و ایجاد پوشش گیاهی می شود کنترل می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان با بیان اینکه درختان تنظیم کننده دما و درجه حرارت کره زمین هستند افزود: درختان موجب گرم شدن هوا در زمستان گرم و خنک شدن در تابستان می شوند.
خزائی گفت: زراعت با درخت، باد شکن و درختکاری همراه است و نیاز به استفاده از درخت صنوبر به عنوان بادشکن مزارع محسوس است.
وی اضافه کرد: می توان در تراست رودخانه ای، مکان های بادگیر و محل ها و جوی هایی که آب بیهوده هدر می رود صنوبر کاشت تا با این کار تنوع زیستی را بالا برده و با ایجاد سایه آب و هوا را تلطیف کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: میزان مصرف آب صنوبر بسیار کم است که می توان میزان آب مورد نیاز را هم از طریق آبیاری قطره ای و سیستم تحت فشار تامین کرد.
خزائی اظهار کرد: برای اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت یک کمیته علمی برای جانمایی محل کاشت نهال تشکیل شد تا به صورت علمی و فنی، نوع گونه و محل کاشت را دقیق مشخص کند.
تولید ۳۱ گونه نهال در همدان
وی با بیان اینکه تاکنون ۳۱ گونه نهال در همدان تولید شده است گفت: طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت به سه صورت انجام می شود نخست به صورت مشارکتی یعنی زمین توسط مردم و درخت از سوی منابع طبیعی تامین می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: منابع طبیعی گونه های چوب ده مثل صنوبر در اختیار مردم قرار می دهد و قرار است سال آینده سنجد نیز تحویل شود تا شمال استان از سنجد و جنوب از صنوبر به عنوان باد شکن استفاده کنند.
خزائی بیان کرد: طیف دوم گونه فضای سبزی هستند که برای تولید این گونه ها با یکی از کارخانه داران شهرستان بهار در حوزه مسئولیت اجتماعی وارد مذاکره شده و تولید نشا در یکی از گلخانه ها شهرک امزاجرد صورت گرفت و باعث شد که گلدان ها خالی نماند.
وی ادامه داد: گونه های مختص فضای سبز شهری و روستایی شامل کاج، سرو ، پهن برگ، سوزنی برگ، زبان گنجشک، اقاقی ها، شب خُسب، لیلکی یا کرت، توت، تاج گل سیاه، سرو نقره ای و کاج سیاه ترکیه ای هستند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان اضافه کرد: بخش سوم توسعه و غنی سازی جنگل و کار در بخش جنگل کاری است که این بخش پروژه و پویش محور است.