ایرنا از برخی استان های کشور خبر از کمبود شیرخشک عادی نوزادان داده است. مثل خبرهایی از یزد حاکی از این است که کمبود شیرخشک معمولی (رگولار) در داروخانه های استان یزد از اسفند ماه سال گذشته تاکنون ادامه دارد و این امر موجب نگرانی پدر و مادر دارای فرزند شیرخوار شده است.
کمبود یاد شده فقط در یزد نیست . ایضا از شیراز خبر از نگرانی و گلایه پدرها و مادرهای نوزادان شیرخوار رسیده و اینکه برخی برندهای سازگار با گوارش نوزادشان ، کمیاب شده است . ضمن اینکه این افراد اظهارداشته اند؛ "طی سالجاری ۲ بار با کمبود بعضی برندهای این محصول مواجه شده اند".
شیر خشک در ساوه نیز کم، اعلام شده است. متصدی داروخانه ای در خیابان طالقانی این شهر اظهارداشته ، سهمیه داروخانه‌ها مدتی است به شکل محسوسی کم شده است و برخی از برندهای شیر خشک آن نیز خیلی محدود به دست داروخانه‌ها می‌رسد و می‌توان گفت؛ "نَگرد نیست".
همچنین بر اساس گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی در کرمان ، چندوقتی است والدین کرمانی که فرزند شیرخوار دارند و به هر دلیل مجبور به استفاده از شیرخشک هستند، کفش‌های آهنین به پا کرده‌اند و از این داروخانه به آن داروخانه می‌روند تا شاید شیرخشک کمیاب یا دربرخی مواقع نایاب را بیایند.
متصدی داروخانه ای در خیابان طالقانی شهرساوه اظهارداشته ، سهمیه داروخانه‌ها مدتی است به شکل محسوسی کم شده است و برخی از برندهای شیر خشک آن نیز خیلی محدود به دست داروخانه‌ها می‌رسد و می‌توان گفت؛ "نَگرد نیست".شیر خشک های کمیاب برای کدام برندهاست؟
به گزارش خبرنگاران ایرنا بیشتر این کمبودها مربوط به تمام برندهای شیرخشک عادی نمی شود و شماری از برندها کم و بیش در داروخانه ها یافت می شود از جمله شیرخشک های رژیمی که نوزادان نارس یا دارای مشکلات گوارشی درزمره استفاده کنندگان این شیرهای رژیمی قراردارند؛ چنانچه بهروز حیدری ، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یزد نیز دراین خصوص گفته است کمبود شیرخشک رژیمی و مرتبط با بیماری های خاص وجود ندارد و تنها این مساله در مورد شیرخشک های معمولی مطرح است.
بر اساس این گزارش از برندهای کمیاب می توان به عنوان نمونه به گفته "سید محمد حسن احمدی"، سرپرست مدیریت غذا و داروی دانشکده علوم پزشکی ساوه ، اشاره کرد که بیشتر چالش این منطقه را در خصوص این فرآورده، کمبود شیرخشک نوع رگولار (ویژه نوزدان عادی) با برند " نان" بیان کرده است اما کمبودی برای نوع رژیمی آن که مخصوص نوزادان خاص با مشکلات تغذیه‌ای است، از طرف احمدی اعلام نشده است.
متصدی یکی از داروخانه های یزد هم اینطور گفته است: قبلا فقط شیر نان در بازار کمیاب بود اما حالا تقریبا اکثر مارک های شیر خشک را نمی توان یافت. مارک هایی که قبلا بدون مشکل عرضه می شد .
از طرفی دیگر حیدری ، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یزد ضمن اظهار امیدواری مبنی بر حل شدن مشکل یاد شده طی چند ماه آینده در خصوص کمبود فرآورده یاد شده چنین بیان می کند: کمبود شیرخشک در ۲ برند شرکت نستله «Nestle» تولیدکننده شیرخشک‌های نان «NAN» و گیگوز « Guigoz» و برند اپتامیل «Aptamil» مشاهده شده که علت آن مشکلات تامین مواد اولیه مورد نیاز بوده است .
وی در عین حال وضعیت توزیع شیرخشک در شهریورماه گذشته را نسبت به ماه های پیشین ، بهتر ارزیابی کرده و گفته است :تعداد قابل توجهی از انواع شیرخشک های «ببلاک»، «آپتامیل» «نان» و «گیگوز» در استان توزیع و همچنین تلاش شده با تامین شیرخشک از سایر برندها مانند بیبی لاک « Bebelac» این مشکل تا حدودی برطرف شود.
برای کمبود شیرخشک راه حل مقطعی هم وجود دارد؟
پاسخ به سوال بالا، مثبت است. یک راه حل مقطعی این است که وقتی یک برند از شیرخشک کم است والدین می توانند برند دیگری را عجالتا جایگزین کنند . مثل اظهارات محمدجواد راعی" معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز" که گفت: همشهریان در صورت عدم موجودی یکی از برندهای مورد تقاضا در زمینه شیر خشک، می توانند برند دیگری از شیرخشک را جایگزین کنند.
صد البته گفته های این مقام مسوول پاسخی در خور به شمار می آید اما مساله این است به این راحتی ها نمی توان برای نوزاد ، برند جایگزین شیرخشک انتخاب کرد؛ شاهد آن هم گفته های پدر ۲ نوزاد دوقلو به نام "رضا – ز" اهل یزد است که به ایرنا چنین می گوید: برخی از انواع شیر خشک کمیاب و نایاب است و مسوولان داروخانه پیشنهاد استفاده از سایر برندها شیر خشک را می‌دهند این در حالی است که برخی برندها با بدن نوزاد سازگار نیست و باعث دل درد می شود.
وی اضافه می کند: برخی اوقات دوقلوهای خانواده ما به علت استفاده از یک برند دیگر شیر خشک دل درد شده و چند ساعت گریه و بی قراری کرده اند، لذا تنوع این ماده غذایی با توجه به سازگار نبودن برخی از انواع آن با مزاج بعضی از نوزادان ضروری است .
یک مادردارای فرزندی پنج ماهه نیز از مسوولان می خواهد که به این کمبود، رسیدگی کنند. او می گوید: برای سیرکردن شکم نوزاد چند ماهه چه کاری از دست مادری که شیر ندارد ساخته است؟ این انصاف نیست ، هر روز باید از کار و زندگی خود بزنیم و دنبال یک قوطی شیرخشک باشیم.
مادر یک نوزاد پنج ماهه: برای سیرکردن شکم نوزاد چند ماهه چه کاری از دست مادری که شیر ندارد ساخته است؟ این انصاف نیست ، هر روز باید از کار و زندگی خود بزنیم و دنبال یک قوطی شیرخشک باشیم.
چرا شیر خشک نوزادان کم شده است؟
خبرنگاران ایرنا گزارش داده اند، یک دلیل چرایی کمبود برخی برندهای شیرخشک می تواند قاچاق آن به کشورهای همسایه باشد. مریم رامش، رییس اداره فرآورده های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک دانشگاه علوم پزشکی کرمان به قیمت پایین شیرخشک در ایران نسبت به سایر کشورهای همسایه اشاره کرده و گفته است : این امر موجب قاچاق شیرخشک به کشورهای مجاور می شود.
گواه این ادعا را در خبرهای خبرگزاری جمهوری اسلامی می توان پیداکرد. به عنوان نمونه به گزارش روز ۲۷ شهریور ماه ایرنا نیروهای هنگ مرزی تایباد ۲۱۰ قوطی شیرخشک قاچاق را کشف کردند؛ یا در گزارش روز ۱۵ مرداد همین خبرگزاری ازبیرجند خبری منتشرشد مبنی بر کشف ۶ تن و ۱۸۰ کیلوگرم شیر خشک توسط ماموران انتظامی بیرجند در بازرسی از یک کامیون باری.
امکان احتکار شیرخشک وجود دارد؟
سید محمد حسن احمدی ، سرپرست مدیریت غذا و داروی دانشکده علوم پزشکی ساوه در خصوص این پرسش ، پاسخی منفی می دهد و می گوید : با توجه به اینکه شیر خشک حاشیه سود پایینی دارد، داروخانه های شهرستان رغبتی نسبت به انبار این محصول یا به عبارتی احتکار ندارند و میزان سفارشات آنها بیشتر برای مصرف روزانه یا کوتاه مدت است، با این حال بازرسی‌هایی از این واحدها انجام شده است.
به نظر می رسد اگر احتکاری در کار باشد بیشتر برای شیرهای خشک رژیمی باشد نه شیر خشک عادی نوزادان ؛ مصداق آن می تواند کشف یک میلیون تن شیرخشک احتکار شده از انبار یک شرکت تولیدی در قزوین در تاریخ هشت شهریور ماه گذشته و یا کشف یک هزار بسته شیرخشک رژیمی در قم در روز ۱۱ شهریور باشد.
کاهش سهمیه داروخانه ها
خبرنگاران ایرنا در جستجوهای میدانی چنین متوجه شده اند که سهمیه شیرخشک داروخانه ها ، حداقل در منطقه مورد تحقیق، کم شده است. مثلا متصدی یکی از داروخانه های شهر ساوه گفته است: سهمیه داروخانه‌ها ، مدتی است به شکل محسوسی کاهش یافته است و برخی برندها، خیلی محدود به دست داروخانه‌ها می‌رسد و می‌توان گفت؛ " نَگرد نیست".
متصدی یکی از داروخانه های یزد هم اظهارات همکار ساوه ای را تایید می کند و می گوید: سال گذشته هر ماه ۲ بار و هر بار ۵۰ کارتن شیرخشک به داروخانه ها می دادند اما امسال ماهی ۲ بار و هر بار فقط هفت کارتن می دهند که باعث به هم خوردن عرضه و تقاضا شده است.
متصدی داروخانه ای در یزد : سال گذشته هر ماه ۲ بار و هر بار ۵۰ کارتن شیرخشک به داروخانه ها می دادند اما امسال ماهی ۲ بار و هر بار فقط هفت کارتن می دهند که باعث به هم خوردن عرضه و تقاضا شده است.کاهش تولید یک کارخانه، دلیلی دیگر برای کمبود
از فرضیه های کمبود شیر خشک می تواند کاهش تولید کارخانه های داخلی باشد . مریم رامش که رییس اداره فرآورده های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک دانشگاه علوم پزشکی کرمان است ضمن تایید کمبود شیرخشک در این استان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به کاهش تولید یکی از کارخانه های تولید شیرخشک گفته است: کمبود شیرخشک نان و در نهایت افزایش مصرف سایر شیرخشک ها منجر به کمبود این فرآورده در بازار شده است.
احمدی، سرپرست مدیریت غذا و داروی دانشکده علوم پزشکی ساوه هم اینطور اظهارداشته است: با توجه به اینکه در این شهرستان ۲ واحد تولید کننده شیر خشک وجود دارد، حسب وظایف، نحوه تولید در شهرستان نظارت می‌شود و مجوزهای لازم برای تسریع روند تولید نیز صادر شده است.
از طرف دیگر "هانی تحویل زاده" رییس انجمن تولید کنندگان شیرخشک ایران و عضو هیات مدیره ۲ کارخانه تولید شیر خشک در ساوه معتقد است که تولید کم نشده بلکه بر اساس آمار انجمن تولید کنندگان شیرخشک ایران، افزایش نیز داشته است.
این عضو هیات مدیره کارخانه‌های بهداشت کار و نیکسان سلامت ساوه در ادامه افزوده است: این واحدها در سال جاری حدود ۶ میلیون قوطی تولید و روانه بازار کردند که بیش از ۲۰ درصد میزان تولید شده در کشور در پنج ماه سال جاری است.
تحویل زاده با اشاره به اینکه سال ۱۴۰۱ همانند سال‌های قبل از آن میزان تولید شیر خشک حدود ۶۱ میلیون قوطی بود، می گوید: امسال در پنج ماه ابتدایی سال (پایان مرداد) حدود ۲۷ میلیون قوطی تولید شده که با احتساب میزان تولید، شهریور حدود ۵۰ درصد نیاز کشور تامین شده است.
وی اضافه می کند: شاید در مورد یک برند خاص کمبود یا کمیابی وجود داشته باشد اما این مساله مشمول همه نیست و آنچه که امروز تولید و توزیع را دچار چالش کرده است مصرف خارج از چرخه تغذیه نوزادان در دیگر صنایع، قاچاق و از همه مهمتر کاهش مواد اولیه به علت عدم تخصیص کامل ارز ترجیهی است. ضمن اینکه امسال تولید کنندگان با وجود مشکلات ارزی ، بدون انتقال ارز ترجیهی و با استفاده از اعتبار خود بدون وقفه مواد اولیه را وارد کرده و تولید را انجام داده‌اند.
اخطار برای تامین ارز
پرسشی که مطرح است این است؛ "دقیقا مشکل ارزی تولید کنندگان این فرآورده چیست"؟ چرا که به عنوان نمونه به گفته "آزاده نظری"مدیر دارو و موادغذایی تحت کنترل دانشگاه علوم پزشکی اراک در بازدید از کارخانه تولید شیرخشک در ساوه، کمبود شیرخشک در استان مورد بررسی قرار گرفت و مشکلات ارزی و کمبود اعتبارات در واردات مواد اولیه، علت کمبود تولید عنوان شد.
و اما بر اساس اظهارات تحویل زاده ، دولت به منظور حمایت از تولید شیرخشک باید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه این محصول را تامین کند اما در سال جاری این رقم تنها حدود ۲۵ درصد بود که در صورت تداوم این وضعیت در ماه‌های آینده تولید دچار چالش‌های جبران ناپذیری می‌شود.
این عضو هیات مدیره کارخانه‌های بهداشت کار و نیکسان سلامت ساوه، اتفاقا خاطرنشان کرده که هشدارهای لازم به سازمان غذا و دارو اعلام شده است؛ اما در هفته‌های گذشته تعامل خوبی با این سازمان شکل گرفته است و این سازمان در تلاش است فهرست ارزی مورد نیاز این صنعت در چند روز آینده به بانک مرکزی برای تخصیص ارز ارسال شود.
رییس انجمن تولید کنندگان شیرخشک ایران: دولت به منظور حمایت از تولید شیرخشک باید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه این محصول را تامین کند اما در سال جاری این رقم تنها حدود ۲۵ درصد بود که در صورت تداوم این وضعیت در ماه‌های آینده تولید دچار چالش‌های جبران ناپذیری می‌شود.
مشکل انتقال ارزبرای واردات شیرخشک در حال برطرف شدن است
حال که تولید کنندگان برای تامین مواد اولیه تولید شیرخشک با مشکلات ارزی دست و پنجه نرم می کنند، یکی از گزینه های رفع کمبود این فرآورده می تواند واردات آن باشد که دقیقا یک ماه پیش "سید حیدر محمدی"، رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به کمبود شیرخشک گفت: مشکل انتقال ارز برای واردات شیرخشک با همکاری بانک مرکزی در حال برطرف شدن است اما، در این شرایط فراخوان فوریتی برای تولید داخلی شیرخشک صادر کردیم تا تولیدکنندگان با تامین مواد اولیه اقدام به تهیه این محصول نمایند.
دولت به جز مورد اقداماتی دیگر هم در دستور کار خود قرار داده است ؛ به عنوان مثال قرار است تا چند روز دیگر ۳۳ هزار قوطی شیر خشک در یزد توزیع شود یا اینکه ۵۱ هزار قوطی دیگر هم در استان مرکزی توزیع شد . یا اینکه وزارت بهداشت در پی کمبود شیرخشک رگولار در استان هایی مثل سیستان و بلوچستان توزیع آن را در داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش رصد می کنند.
همچنین دیگر، اقدام دولت افتتاح کارخانه شیر خشک پگاه ارومیه با حضور وزیر کار در روز ۳۰ شهریور ماه گذشته است. همچنین صدور فراخوان فوریتی سازمان غذا و دارو برای تولید شیرخشک با توجه به کمبود آن از جمله اقدامات دولت به شمار می آید.
گویا دولت سامانه "تیتک" را که پیشتر برای جلوگیری از قاچاق شیر خشک رژیمی راه اندازی شده بود برای شیرخشک عادی یا همان رگولار نیز اختصاص داده است . اتفاقا روز نهم مهر ماه مصطفی صالحی زاده ، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان به ایرنا گفت: که برای جلوگیری از قاچاق شیرخشک رگولار، داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش موظف به ثبت اطلاعات در سامانه رصد برخط شیرخشک (تیتک) هستند.
معاون غذا و دارو علوم پزشکی زاهدان: برای جلوگیری از قاچاق شیرخشک رگولار، داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش موظف به ثبت اطلاعات در سامانه رصد برخط شیرخشک (تیتک) هستند.وی افزود: با پیگیری‌های به عمل آمده توسط این معاونت در راستای پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و توزیع عادلانه شیر خشک اطفال، از تاریخ ۲۰مهر ماه تمامی شرکت‌های تامین کننده، توزیع کننده و داروخانه‌ها ملزم به ثبت اطلاعات مرتبط، ثبت تاییدیه دریافت و فروش در سامانه زنجیره تامین هستند.
معاون غذاو دارو دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ادامه داد: در این سامانه شیرخشک های رگولار از تولید تا مصرف قابل پایش خواهد بود و می‌توان از هدر رفت منابع جلوگیری کرد. به منظور جلوگیری خروج فرآورده از زنجیره رسمی کنترل توزیع،تمامی شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها، ملزم به رعایت ممنوعیت هرگونه تبلیغ و فروش شیر خشک رگولار به صورت اینترنتی هستند.
افزایش تولید و واردات شیر خشک در کشور
دولت این روزها در تلاش برای رفع کمبود با هر روشی ولو واردات آن است. مثل اظهارات مرداد ماه رییس سازمان غذا و دارو در مرداد ماه گذشته در خصوص سرعت گرفتن ترخیص شیرخشک در ماه‌های اخیر ،
و اما خبر امیدوار کننده اینکه امروز شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۲ محمد پیکانپور ، مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در گفت و گو با ایرنا از افزایش تولید شیر خشک در صنایع داخلی و تسریع روند واردات برای جبران کمبود آن در داروخانه‌ها خبر داد.
پیکانپور در عین حال کمبود یاد شده را نیز تایید کرده و گفته است: بر اساس گزارش‌های موجود، اکنون در برخی استان‌ها و شهرهای کشور کمبود شیر خشک وجود دارد و در راستای جبران این کمبود، سازمان غذا و دارو افزایش تولید شیرخشک را به صنایع داخلی کشور فراخوان داده است تا به‌زودی این مشکل برطرف شود؛ ضمن اینکه در حال رایزنی برای واردات شیر خشک هستیم که به‌زودی به نتیجه می‌رسد.
پدرام پاک آیین سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز پیش تر از تولید ۷۰ میلیون قوطی شیر خشک تا پایان سال در کشور خبر داد و اینکه تخصیص ارز ترجیحی به شیرخشک مورد نیاز بر حسب تعداد قوطی تولیدی ادامه دارد و باتوجه به اختلاف قیمت عرضه آن با بازار جهانی، نظارت هوشمند از کارخانه تا داروخانه انجام خواهد شد.
به گفته پاک ایین، تولیدکنندگان، ارز دریافتی را برای تأمین مواد اولیه به یورو و بر حسب تعداد قوطی تولیدی دریافت می‌کنند و تدابیر لازم برای تامین ارز مورد نیاز این میزان شیر خشک اندیشیده شده و اکنون، همه شرکت‌ها با حداکثر ظرفیت به تولید مشغول هستند.
به هر حال شیرخشک، کم است. شاید برخی بگویند که در بقالی ها هم می توانیم این فرآورده را ببینیم. آنها درست می گویند چون کمبود به همه برندهای شیرخشک مربوط نمی شود ولی واقعیت این است که برندهای پر طرفدار و سازگار با گوارش نوزادان کم شده است و مساله مهم تر اینکه نمی‌توان به نوزادان وعده رفع کمبود به زودی زود را داد. نوزاد هم اکنون به غذا نیاز دارد نه چند روز یا چند هفته یا چند ماه دیگر؛ به هر حال باید دست جنباند.