به گزارش خبرنگار ایرنا؛ "قزوین در وضعیت قرمز آبی قرار دارد" این هشداری است که این روزها به کرات به گوش می رسد، بحرانی که مهمترین نیاز حیات بخش انسان را با مخابره مواجه ساخته است.
به گفته کارشناسان، به طور قطع عامل اصلی این تنش آبی مربوط به دیروز و امروز نیست بلکه باید دلیل آن را در سایه غفلت مردم و مسوولان از سال های گذشته تاکنون جستجو کرد، اما حال چاره کار چیست؟
بدون شک بحران کم آبی چالش عظیمی است که رفع یا بهتر است بگوییم کنترل و مدیریت آن، مشارکت همگانی همه آحاد جامعه از مردم گرفته تا مسوولان را می طلبد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین به همین منظور سراغ برخی مسوولان از جمله آب منطقه ای، جهاد کشاورزی و هواشناسی استان رفته تا نظر آنان را برای خروج از وضعیت قرمز آبی استان جویا شود.
کاهش سطح آب های زمینی قزوین مهمترین معظل کم آبی قزوین
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین با اشاره به افت سطح آب های زیرزمینی در دشت قزوین، گفت: قزوین جزو استان هایی است که آب های زیرزمینی آن در حال کاهش بوده و در کارگروه سازگاری با کم آبی مصوبات مختلفی را برای کنترل این مساله و همچنین فرونشست دشت قزوین به تصویب رسانده ایم که مهمترین آن در زمینه جلوگیری از برداشت غیرمجاز آب در دشت بوده است.
منصور ستوده با اشاره به بحران خشکسالی در استان قزوین افزود: طی سه دهه اخیر بدترین وضعیت خشکسالی را در استان قزوین و به صورت متناوب داشته ایم و همین امر موجب شد تا بخش عظیمی از منابع آبی که هر ساله توسط بارش‌های نرمال اتفاق می‌افتاد را از دست بدهیم.
به گفته وی، براساس آماری که سازمان هواشناسی کشور ارایه می دهد، قزوین جزو استان‌هایی بود که کمترین میزان بارش را نسبت به گذشته و حتی در دراز مدت داشته است.
ستوده تاکید کرد: همچنین در شرایطی که میانگین بارش سالانه استان حدود ۳۱۷ میلی متر بوده اما با توجه به گزارش ارایه شده از سوی سازمان هواشناسی در رابطه با خشکسالی و کمبود بارش استان، مجموع بارش های سه سال گذشته این منطقه تنها به ۳۴۰ میلی متر می رسد.
کاهش ۱۰ درصدی میزان بارش استان نسبت به سالهای گذشته
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین تصریح کرد: آخرین آمار بارش ها در سال آبی جاری حاکی از ۱۰ درصد کاهش نسبت به سال گذشته و ۳۰ درصد کاهش نسبت به بلند مدت است و همین مساله در میزان آب رودخانه ها، پشت سدها و آبی که باید برای بخش های کشاورزی، شرب و صنعت تامین شود، تاثیرگذار می باشد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه استان قزوین بزرگترین آبخوان کشور بوده و از طرفی تمرکز کشاورزی و صنعت روی دشت قزوین است باید به دنبال برنامه هایی باشیم تا بیش از این به سفره های زیرزمینی فشار وارد نشود.
برنامه هایی سازگار با کم آبی در دستور کار استان قزوین قرار دارد
مدیرکل آب منطقه ای استان قزوین با اشاره به اجرای برنامه سازگاری با کم آبی در استان، اظهار کرد: برنامه سازگاری با کم آبی با مشارکت دستگاه‌های مختلف از جمله جهاد کشاورزی، آب و فاضلاب و حفاظت محیط زیست در استان قزوین کلید خورده و بر این اساس قرار است در فاز نخست ۳۲۵ میلیون متر مکعب در زمینه برداشت منابع آب زیرزمینی صرفه جویی شود.
ستوده تاکید کرد: همچنین در نشست های کارگروه سازگاری با کم آبی استان قزوین، علاوه بر حضور مدیران کل و کارشناسان دستگاه های مختلف اجرایی از ظرفیت نخبگان و اساتید دانشگاهی نیز برای اتخاذ راهکارهای مناسب و عملی در این حوزه و کمک به احیای دشت قزوین استفاده می شود.
این مسوول با اشاره به اینکه در کنار انسداد چاه های غیرمجاز که در راستای حفظ حقوق عامه و جلوگیری از آسیب بیشتر به منابع آب های زیرزمینی طی سال های اخیر به طور جدی پیگیری شده، اجرای الگوی کشت هم از دیگر برنامه های مهم و اولویت داری است که در قالب طرح سازگاری با کم آبی دنبال می شود، یادآور شد: ایجاد بازار آب نیز از دیگر برنامه های ما در این راستاست که با هدف بهره وری در مصرف آب بخش کشاورزی پیگیری می شود.
این مسوول یادآور شد: مهمترین برنامه ما، انسداد چاه های غیرمجاز و نصب کنتور برروی چاه های مجاز است تا میزان برداشت از آب های زیرزمینی کنترل شود، همچنین جهاد کشاورزی اجرای سیستم های نوین آبیاری، افزایش بهره وری و بهبود راندمان آبیاری را در دستور کار جدی خود دارد.
استفاده صنایع از پساب برای جلوگیری از برداشت آب های زیرزمینی
مدیرکل آب منطقه ای استان قزوین با تاکید بر صنعتی بودن استان، تصریح کرد: در بخش صنعت نیز صنایعی داریم که در سال های گذشته از آب های زیرزمینی برداشت داشته اند که مصرف بالایی هم بوده اما امسال مصوب شده تا صنایعی که می توانند از پساب استفاده کنند، به این شیوه روی بیاورند.
ستوده اضافه کرد: بر این اساس جلسات متعددی نیز برگزار شده و محل های تحویل پساب در استان مشخص شده و شهرک های صنعتی موظف هستند که مطابق تبصره های قانونی، موضوع را پیگیری کنند.
وی تاکید کرد: اقدامات خوبی در حال انجام است و مدیریت ارشد استان و دستگاه های قضایی و اداری نیز کمک شایانی در حوزه رفع تنش آبی استان در دستور کار دارند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین تصریح کرد: هم اکنون چاه های غیرمجاز در سطح استان شناسایی شده تا جایی که تعداد چاه های بدون پروانه یک هزار و ۷۰۰ حلقه می باشد و طبق قانون سال ۸۹ تعداد زیادی از این چاه ها با عنوان فاقد پروانه، شناسایی شده اند.
به گفته این مسوول حوزه آب، یک هزار و ۲۰۰ حلقه چاه در استان قزوین مشمول فرم یک هستند که باید ساماندهی شوند تا جایی که تعدادی از آنها مسلوب شده اند، ۹۵۰ حلقه چاه فرم پنج و ۴۵۰ چاه فرم یک هم مسدود شده و تعدادی چاه هم پلمب شده است.
ستوده یادآور شد: در مجموع از سال ۹۶ تاکنون حدود یک هزار و ۴۹۳ حلقه چاه آب غیرمجاز در استان پر شده و مابقی در حال ساماندهی هستند.
امروزه دنیا دچار تغییرات اقلیمی شده و این امر ناشی از تولید گازهای گلخانه ای بیش از اندازه در جو است.برای هزاران سال، غلظت گازهای گلخانه ای و دمای کلی زمین به طور نسبتا پایداری باقی مانده بود اما متاسفانه، افزایش شدید غلظت گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های صنعتی، این سیستم را از تعادل خارج کرده و باعث گرم شدن کره زمین شده است
وقوع پدیده ال‌نینو دشت قزوین را سیراب می کند
مدیرکل هواشناسی استان قزوین با اشاره به پدیده ال نینو، گفت: گاز مونوکسید کربن، دی اکسید کربن، گوگرد و دی اکسید گوگرد از جمله گازهای گلخانه‌ای هستند که وقتی داخل جو منتشر می شوند، اجازه نمی‌دهند تا امواجی که از زمین به سمت بالا متشعشع می‌شود از جو خارج شود، بنابراین محبوس شده و منجر به گرم شدن کره زمین می شود.
یوسف شیخ الملوکی افزود: پس از سه سال خشکسالی پی در پی در استان قزوین خوشبختانه همه نقشه های هواشناسی و خروجی مدل ها بیانگر آن است که امسال پدیده ال‌نینو تا نیمه های اسفند ماه در اقیانوس آرام که ۲۰ هزار کیلومتر با ما فاصله دارد اتفاق خواهد افتاد.
مدیرکل هواشناسی استان قزوین ادامه داد: این پدیده به طور ساده عبارت است از یک رخداد اقلیمی کلان که در اثر رها شدن انرژی انباشته در بزرگترین حوزه اقیانوسی جهان، یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد و نشانه اولیه آن نیز تغییر جهت جریان آب‌های سرد و گرم و همچنین بادهای این منطقه است، ضمن اینکه دیگر فاکتورهای هواشناسی در کنار این پدیده قرار می گیرد.
وی اضافه کرد: بر این اساس، پیش بینی می شود امسال بارندگی ها در کشور و در سطح استان نرمال و بیش از نرمال باشد اما با همه این وجود باید مدیریت مصرف برای مقابله با قرمز شدن وضعیت آب در استان قزوین صورت بپذیرد.
محدود کردن کشت برخی از محصولات آب بر به ویژه در فصل تابستان
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین با اشاره به اقدامات این سازمان برای مدیریت کم آبی در استان، اظهار کرد: حفر چاه آب طی سال های گذشته در استان قزوین ممنوع بوده و این در شرایطی است که در سال های اخیر شاهد حفر یک هزار حلقه چاه آب هستیم و از طرف دیگر تنها منبع آب سدی ما در قزوین، سد طالقان است که به دلیل کم آبی و استفاده آب شرب شهروندان تهرانی از آن، هم اکنون با مشکلاتی در این حوزه روبرو هستیم.
علی راه انجام با تاکید بر اینکه استان قزوین به شدت با کمبود آب مواجه است، تصریح کرد: براین اساس، محدود کردن کشت برخی از محصولات آب بر، به ویژه در فصل تابستان و استفاده از گیاهانی که نیاز به آب کمی دارند در برنامه توسعه ای استان قرار دارد و در نظر داریم تا به جای محصولات پر آب‌بر محصولاتی مانند کینوا (نوعی دانه گیاهی خوراکی است که دارای خواص منحصر به فرد و زیادی است) کشت شود، همچنین کاشت ارقام زراعی زودرس هم مورد توجه قرار خواهد گرفت.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین یادآور شد: البته اجرای اقدامات مذکور زمان بر است و برای فرهنگ سازی و بستر سازی آن بایستی بتوانیم این مشکل را کنترل کنیم چرا که در غیر این صورت بحث ممنوعیت و قرمز بودن وضعیت آب استان ادامه دار خواهد بود.
کلام آخر:
با توجه به کمبود آب در استان قزوین و نگرانی هایی که به ویژه در سال های اخیر به اوج خود رسیده، بایستی اقدامات ریشه ای و برنامه ریزی متناسبی با شرایط موجود از جمله میزان بارندگی ها و تناسب زمانی و مکانی بارش ها صورت بگیرد تا بتوانیم دغدغه های نگران کننده ناشی از این مشکل را به حداقل رساند.
در این راستا ضرورت دارد تا طرح های سازگاری با کم آبی در بخش های مختلف صنعتی، کشاورزی و آب شرب در کنار انسداد چاه های غیرمجاز و نظارت بر عملکرد صنایع در استفاده از پساب به جای آب های زیرزمینی در دستور کار قرار بگیرد تا میزان مصرف آب را بیش از گذشته بهینه سازی کنیم.