به گزارش ایرنا روز شنبه ۱۵ مهرماه زلزله‌ای به بزرگی ۶.۳ ریشتر شمال غرب افغانستان را لرزاند که در تاجیکستان و ایران نیز احساس شد و پس لرزه‌های شدید آن تا ۶.۳ ریشتر هم ادامه یافت. شدت زلزله به حدی بود که در بیرجند مرکز استان نیز احساس شد.
این خشم طبیعت بخش‌های وسیعی از افغانستان را تخریب کرد و صدها نفر از ساکنان این مناطق کشته یا مجروح شدند؛ شماری دیگر هم در آستانه فصل سرما، بی سرپناه مانده‌اند.
تصاویر ویرانی خانه‌ها در روستاهای افغانستان که فاصله کمی با مرز خراسان جنوبی دارند، حکایت غم انگیزی است که می‌تواند در هر نقطه دیگری تکرار شود.
برخی شهرهای خراسان جنوبی و روستاهای مرزی در هر بار لرزیدن ولایت هرات افغانستان، لرزید که سبب شد نیروهای امدادی و عملیاتی استان به حالت آماده باش درآیند و عده‌ای از مردم همچنان از وقوع زلزله بزرگتر در منطقه هراس دارند.
با وجود آنکه هنوز امکان علمی و قطعی پیش بینی زلزله فراهم نشده است اما این زمین لرزه‌ها در نوار مرزی شرق کشور که گسل‌های فراوانی هم دارد، تلنگری برای آمادگی بیش از پیش در برابر این عارضه طبیعی زمین است چرا که در استانی با داشتن ۴۷ گسل فعال دور از انتظار نیست.
در پی حرکت گسل‌های خاموش زلزله‌های متعددی رخ می‌دهد که طی ۵۵ سال گذشته در خراسان جنوبی، چهار زلزله بالای هفت ریشتر روی داده و زلزله سال ۱۳۵۷ طبس شدیدترین زلزله معاصر ایران نام گرفته است.
بنا به آخرین گفته‌های مسئول شبکه لرزه نگاری خراسان جنوبی وابسته به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران سالانه به طور میانگین ۷۰۰ تا هزار زلزله در این استان ثبت می‌شود که نشان می‌دهد بیش از ۴۷ گسل منشعب از ۲ گسل بزرگ استان در حال حاضر فعال است.
به گفته علی هاشمی گازار، استان خراسان جنوبی ۲ گسل بزرگ به طول ۷۰۰ کیلومتر در وضعیت شمالی - جنوبی دارد که در امداد شرق و غرب لوت واقع شده است. این گسل‌ها در تاریخ جابه‌جایی ۶۰ تا ۷۰ کیلومتری داشته‌اند و طی ۵۵ سال اخیر چهار زلزله بزرگ شامل زلزله سال ۱۳۴۷ خضری دشت بیاض، سال ۱۳۵۷ طبس، سال ۱۳۵۸ قاین و سال ۱۳۷۶ اردکول در محدوده خراسان جنوبی به وقوع پیوست.
تجارب گذشته، داده‌های شبکه لرزه نگاری و تحلیل‌های علمی از فعالیت گسل‌ها نشان می‌دهد که باید هر لحظه منتظر وقوع یک زمین لرزه بالای ۶ ریشتر در استان باشیم اما زمان آن مشخص نیست.
حدود نیم قرن قبل امواج سهمناک زمین، حوادث مرگبار را در شهرهایی همچون طبس و فردوس رقم زد و شواهد نشان می‌دهد که هر ۱۰ سال یکبار زمین لرزه بزرگ در بخشی از خراسان جنوبی متحمل است پس با گذشت زمان و سکون نسبی زمین نمی‌توان آن را از ذهن زدود.
حتی بسیاری از ساکنان خراسان جنوبی که اکنون بالای ۳۵ سال سن دارند زلزله مهیب اردکول در سال ۱۳۷۶ را به یاد می‌آورند و مرور آن برای مردم استان همچنان تلخ و ناگوار است.
اگرچه زمان به عنوان یک نعمت بزرگ و مرهمی بر زخم خاطرات تلخ حوادث گوناگون و ناملایمات روزگار از سوی آفریدگار بر انسان‌ها ارزانی شده است ولی نباید گذشت این عنصر به عاملی در گرفتاری آدمی به نوعی بی‌تفاوتی و بی احتیاطی در برابر حوادث تبدیل شود.
از همین رو بررسی وضعیت سازه‌های استان، میزان آمادگی دستگاه‌های مدیریت بحران همچنین زیرساخت‌های امداد و نجات ضروری است که زلزله اخیر افغانستان می‌تواند به عنوان یک مانور واقعی این آمادگی‌ها را محک بزند.
به‌روز رسانی تجهیزات در ایستگاه‌های لرزه‌نگاری از اقدامات ضروری است که در حوزه کاهش اثرات رخدادهای طبیعی باید به آن توجه شود چرا که این ایستگاه‌ها هنگام وقوع زلزله در تعیین مکان زلزله تاثیر بسزایی دارند.
باید هر لحظه برای زلزله آماده باشیم و این آمادگی با آموزش‌های فراگیر و برگزاری مانورهای سراسری افزایش خواهد یافت تا کودکان و سالمندان هم بتوانند خود را در برابر تکانه‌های زمین حفظ کنند و این حفظ کردن نیازمند آمادگی پیش از وقوع است.
روند مقاوم سازی واحدهای مسکونی به ویژه در مناطق روستایی استان نیز باید شتاب بگیرد و آگاه‌سازی مردم درخصوص خطرات واحدهای فاقد استحکام در بلایای طبیعی از اهمیت بالایی برخودار است که تشریح مشوق‌های دولت برای این منظور به اقدام جهادی و فرهنگسازی نیاز دارد.
براساس آمارهایی که بنیاد مسکن استان اعلام کرده خراسان جنوبی از نظر مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی از متوسط کشوری بالاتر است اما در برخی شهرستان‌ها از جمله درمیان، سربیشه، فردوس و بشرویه درصد مقام‌سازی واحدهای مسکونی از متوسط استان و کشور پایین‌تر است.
۸۸ هزار و ۸۳۵ هزار واحد مسکن روستایی در استان خراسان جنوبی وجود دارد که تاکنون حدود ۵۵ درصد آن مقاوم سازی شده لذا بیش از ۴۰ هزار مسکن روستایی همجنان در خراسان جنوبی نامقاوم است.
البته به این آمار باید هزار و هفت هکتار بافت فرسوده استان در هفت شهر را اضافه کرد که ۳۳.۶ درصد جمعیت شهری خراسان جنوبی ساکن این مناطق هستند.
خراسان جنوبی از استان‌های رکورددار کشور در ۶۰ سال گذشته برای وقوع زلزله‌های بالای هفت ریشتر بوده و زلزله‌های خضری دشت بیاض، فردوس، طبس، قاینات و زیرکوه از مهمترین زلزله‌های به ثبت رسیده در این مدت است.
این استان با ۱۵۱ هزار کیلومتر مربع وسعت، سومین استان پهناور کشور پس از سیستان و بلوچستان و کرمان است و قرارگیری در کمربند زلزله شرق کشور، خراسان جنوبی را به یکی از استان‌های زلزله‌خیز تبدیل کرده است.
خبرنگار ایرنا در خراسان جنوبی