به گزارش خبرنگار ایرنا، اهمیت مطالعه کتاب خوب همواره مورد تاکید مسوولان کشور و بیش از همه رهبر معظم انقلاب بوده است؛ آنها بی اعتنایی به مطالعه را از مشکلات کنونی کشور دانسته و توصیه کرده‌اند "کودکان را به کتابخوانی عادت دهیم؛ که این تا آخر عمر همراهشان خواهد بود."
با همین راهبرد و رویکرد تقویت فرهنگ مطالعه در کشور، ایجاد و ارتقای بخش کودک کتابخانه‌های عمومی مورد توجه نهاد کتابخانه‌های عمومی قرار گرفت؛ چنانکه مهدی رمضانی دبیرکل این نهاد در نشست خبری سال گذشته خود تقویت این بخش را از اولویت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور عنوان کرد.
او گفت: تقویت منایع بخش کودک و نوجوان، تولید کتاب کودک به عنوان تنها حوزه تولیدی این نهاد، تاسیس کتابخانه‌های تخصصی این گروه سنی و برپایی رویدادها و جشنواره‌های مختلف نشان دهنده اهمیت دادن به این گروه سنی در کتابخانه های عمومی است.
به گفته او امروز همه کتابخانه‌های عمومی کشور بخش کودک دارند و جذب حداکثری اعضای کودک و نوجوان در کتابخانه‌ها دنبال میشود.
این روند در فارس نیز به خوبی دنبال شده طوری که اکنون غیر از "حافظیه" شیراز که شرایط خاص خود را دارد، همه کتابخانه‌های عمومی این استان مجهز به بخش یا قفسه‌های کودک هستند.
نگاهی به جایگاه کودک در کتابخانه‌های فارس
فارس از استان‌های پیشرو کشور در حوزه کتابخانه‌های تخصصی کودک و نوجوان است و البته کتابداران عمدتا جوان کتابخانه‌های نوپای آن بویژه در مناطق محروم و روستاها نیز بیشتر وقت خود را برای جذب دانش‌آموزان، کودکان و نوجوانان و سپس والدین آنها به کار گرفته‌اند.
به گفته مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس این استان فارس فارس ۲۵۶ کتابخانه دارد در ۲۰۷ باب آن بخش کودک فعال وجود دارد و در بقیه نیز قفسه‌های کودک در کنار دیگر بخش‌های مخزن طراحی شده است.
علاوه بر این در زمان حاضر پنج کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان در این استان فعال است (سه کتابخانه در شیراز و ۲ کتابخانه در خنج و فسا) که اقبال خوبی در جذب مخاطب پیدا کرده‌اند.
محمد حسین فیروزی به خبرنگار ایرنا گفت: کتابخانه‌های عمومی فارس بیش از ۶۲ هزار عضو کودک دارند که رقمی شایسته توجه است و در ۵۲۲ هزار و ۶۳۳ جلد کتاب کودک در دسترس آنها است.
برخی تسهیلات نهاد کتابخانه‌های عمومی برای جذب بیشتر کودکان در فارس نیز اجرایی شده و به گفته فیروزی کودکان زیر هفت سال می‌توانند رایگان عضو کتابخانه‌های عمومی شوند و به واسطه او والدینش نیز با هزینه عضویت را به صورت نیم بها پرداخت کند و البته باعضویت در یک کتابخانه از خدمات همه کتابخانه‌های عمومی بهره‌مند شوند.
هم‌آوایی بازی و کتاب، راهی برای کتابخوانی بچه‌های فارس
علاوه بر این اجرای برخی طرح‌ها مانند راه‌اندازی بخش بازی نیز همراه با سراسر کشور، در کتابخانه‌های فارس اجرایی شد و
به گفته مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس تاثیر بسزایی در افزایش شمار اعضای این کتابخانه‌ها داشته است.
به گفته او در مرحله نخستِ تجهیز کتابخانه‌های عمومی به بخش بازی، ۴۶ کتابخانه فارس مجهز شد و اکنون نیز راه اندازی این بخش در مرحله دوم آغاز شده و تا هفته کتاب ۳۵ کتابخانه دیگر در ۱۹ شهرستان شهرستان از بخش بازی بهره‌مند می‌شوند.
بر اساس آمارها، شاخص استقبال از کتابخانه‌های عمومی و میزان امانت کتاب در تابستان گذشته نسبت به مدت مشابه گذشته ۵۸ درصد افزایش یافته و به اعتقاد فیروزی بخش اسباب بازی از نقاط قوت کتابخانه‌ها برای جذب مخاطب بوده و پیشمی‌شود در اینده نیز چنین روندی استمرار داشته باشد.
چه چیزهایی کودکان را به کتابخانه‌ها می‌کشاند؟
بر اساس آمارهای نهاد کتابخانه‌های عمومی پر امانت‌ترین کتاب‌های کتابخانه‌های عمومی کشور را کتاب‌های کودک تشکیل می‌دهند و به همین دلیل هم بیشترین خرید برای تقویت منابع کتابخانه‌ها در این بخش اتفاق می‌افتد؛ این آمار نشان دهنده زمینه مساعد برای بهبود وضعیت کتابخوانی کشور با سرمایه‌گذاری فرهنگی بر کودکان و نوجوانان است.
اینکه چه مولفه‌هایی می‌تواند برای جذب کودکان و نوجوانان به کتابخانه‌های عمومی موثر باشد و آنها را برای مراجعه مداوم به این مراکز مشتاق کند، سوالی است که از یک سو کارشناسان کتابداری و از سوی دیگر کتابدارانی می‌توانند به آن پاسخ دهند که تجربه تعامل با کودکان در این این فضا را دارند.
یکی از کتابخانه‌های موفق فارس در بخش کودک و نوجوان کتابخانه تخصصی شهروند فسا است که تا کنون سه هزار و ۵۰۰ عضو فعال را جذب کرده و کتابدارش نیز نقش روشنی در استقبال از آن داشته است، یوسف سلیمانی منش یکبار نیز عنوان نمونه استانی را کسب کرده است.
به منظور بررسی مولفه‌های اثرگذار در این زمینه با یوسف سلیمانی منش کتابدار این کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان به گفت و گو پرداختیم.
فضای کتابخانه‌ها جذاب و کودکانه باشد
سلیمانی منش یکی از موارد اثرگذار در استقبال کودکان و نوجوانان از کتابخانه‌ها را شکل ظاهری محیط دانست و گفت: باید از کف زمین گرفته تا قفسه‌ها و چینش کتابخانه متناسب با ذائقه کودکان باشد. به عنوان نمونه هنگامی که ورودی و جلو قفسه‌های بخش کودک به شکل خیابان طراحی شودبرای کودکان بویژه گروه خردسال جذابیت بالایی دارد و با حالت ماشین بازی به سراغ قفسه‌ها می‌رود.
او اضافه کرد: حتی کتابخانه‌های که بخش مجزای کودک و نوجوان ندارند نیز قفسه این گروه سنی باید متفاوت ومتناسب طراحی شود.
کلاس‌های کودکانه راهی برای رسیدن به قفسه‌های کتاب
کتابدار کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان فسا با اشاره به برخی از فعالیتهای این کتابخانه مانند برپایی کارگاه‌های مختلف مانند گروه رادیویی نوجوان (تهیه پادکست) و دوره‌های فن بیان و مهارت گفتاری، معرفی مشاغل، نشست‌های کتابخوان و برگزاری کلاس‌های نقاشی و خوشنویسی، معتقد است که این فعالیت‌ها زمینه‌ای برای جذب کودکان به کتاب و کتابخوانی میشود.
"به اعجاز قصه‌گویی ایمان دارم"
سلیمانی منش با تجربه چندساله به عنوان کتابدار کتابخانه تخصصی کودک با اشاره به برپایی نشست‌های قصه‌گویی مادر و کودک در کتابخانه شهروند فسا و برخی دیگر از کتابخانه‌های فارس، گفت: "به اعجاز قصه گویی" برای جذب کودکان به کتابخانه ایمان دارد.
او توضیح داد: نشست‌های قصه گویی حتی کودکان رده سنی ۸-۱۲ سال را نیز جذب می‌کند.
این کتابدار فارسی اظهار کرد: نشست‌های قصه گویی در میان اشتیاق کودکان برگزار میشود و این استقبال زمینه ساز افزایش امانت کتاب از سوی انها است.
نقش انکار نشدنی کتابدار
نقش کتابدار در موفقیت یک کتابخانه عمومی همواره مورد تاکید و تایید قرار گرفته است طوری که در هنگام انتخاب کتابداران نمونه کشور نتیجه مولفه‌های خلاقیت، سخت کوشی و اقدامات یک کتابدار به روشنی در کتابخانه محل فعالیت او پدیدار است.
کتابدار کتابخانه تخصصی شهروند فسا نیز معتقد است برخورد دوستانه و صمیمانه کتابدار بویژه در بخش کودک از اهمیت بالایی برخوردار است، اینکه کتابدار چگونه با کودک مواجه میشود و چه برخوردی با او دارد در تصمیم کودک برای مراجعه دوباره به کتابخانه بسیار مهم است.
او معتقد است که در کتابخانه‌های عمومی غیر تخصصی ، باید بخش کودک کتابدار جداگانه داشته باشد تا سطحی از همان فعالیتهای کتابخانه‌های تخصصی را اجرا کند.
سلیمانی منش تاکید کرد: کتابدار بخش کودک کتابخانه‌ها باید با مدارس و مهد کودک‌ها ارتباط مداوم داشته باشد چرا که بسیاری از خانواده‌ها بخش کودک کتابخانه‌ها را نمی‌شناسند، بنابراین باید این ظرفیت برای آنها تبیین شود، هر چند نباید تامین منابع کتابخانه‌ای جذاب را نیز ندیده گرفت.
راه قفسه‌های کتاب از بخش بازی می‌گذرد
تجهیز ۸۱ کتابخانه فارس در ۲ مرحله به بخش بازی و اسباب‌بازی می‌تواند ظرفیتی شایسته توجه برای جذب کودکان به این مراکز باشد چرا که همگان اذعان دارند که برای بچه‌ها بازی جذابترین فعالیت دنیا است.
کتابدار کتابخانه تخصصی شهروند فسا نیز با اشاره به قفسه‌های اسباب‌بازی این کتابخانه، گفت: این بخش بسیار مورد استقبال بچه‌ها بویژه گروه خردسال است و طیف وسیعی از کودکان را جذب کرده است، با استفاده از این ظرفیت کتاب‌های کتابخانه به آنها معرفی میشود و رفته رفتهخودشان به سراغ قفسه‌ها هم می‌روند.
اینکه باید بیشتر و بیشتر کودکان را جذب مطالعه و کتابخوانی کرد امری انکار نشدنی است اما در این میان ضرورت‌هایی نیز وجود دارد که مسئولان فرهنگی کشور و استان نباید از آن چشم بپوشند؛ اینکه کتابخانه‌های عمومی از نظر شمار نیروی کتابدار برای اختصاص کتابدار ویژه کودک به کتابخانه‌ها با محدودیت مواجه هستند، ضرورت ایجاد کتابخانه‌های تخصصی در دیگر شهرهای فارس نیز احساس میشود، ارتباط مدارس و کتابخانه‌ها باید بیش از گذشته تسهیل شود و رساندن منابع کتابخانه‌ای به استانداردها و تحقق چشم‌انداز تعیین شده شتاب بیشتری بگیرد.