به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، حمیدرضا ربیعی روز پنجشنبه در نشست تخصصی هوش مصنوعی و خلاقیت‌های انسانی گفت: ایران در تولید پژوهش های اثر گذار جز ۱۰ کشور اول دنیا است، ولی قابل لمس نیست و دلیل آن معیوب بودن چرخه زیست بوم نوآوری و فناوری کشور است.
وی با بیان این که بر اساس پیش بینی ها، هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ می تواند ۱۵.۷ تریلیون دلار به اقتصاد دنیا اضافه کند، افزود: بر اساس آخرین تحقیقات مک کنزی نشان می دهد که تنها هوش مصنوعی مولد، سالانه ۴.۴ تریلیون دلار در ۶۳ کاربرد تحلیل شده، به اقتصاد دنیا اضافه خواهد کرد و این در حالی است که کل تولید ناخالص بریتانیا در سال ۲۰۲۱ میلادی معادل ۳.۱ تریلیون دلار بوده است.
این استاد دانشگاه، هوش مصنوعی را در کنار فناوری هایی چون فناوری‌های شناختی و کوانتومی یک فناوری دگرگون ساز توصیف کرد و ادامه داد: این فناوری در سالهای اخیر بخش‌هایی متعددی چون کشاورزی، مراقبت‌های پزشکی، کسب و کارها، آموزش، حمل و نقل، توسعه شهری، روابط بین‌الملل را تحت تاثیر قرار داده است و عدم توجه به این مفهوم می تواند کشور را از دید امنیت ملی، آسیب پذیر کند.
ربیعی گفت: بر اساس شاخص آمادگی هوش مصنوعی منتشر شده از سوی دانشگاه آکسفورد، رتبه ایران در این شاخص در میان ۱۸۱ کشور، ۷۵ است و در خاورمیانه در میان ۱۸ کشور در جایگاه ۱۲ قرار گرفته است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به گزارش سال ۲۰۲۳ شاخص های هوش مصنوعی دانشگاه استنفورد یادآور شد: مهمترین یافته های این گزارش آن است که هوش مصنوعی هم به محیط زیست آسیب می زند و هم کمک می کند؛ مدل های هوش مصنوعی به سرعت پیشرفت علمی را تسریع می کند و علاقه سیاستمداران به هوش مصنوعی در حال افزایش است.
وی، تقویت و شخصی سازی سامانه‌ها، تغییر فرایندهای علمی و نوآوری، کمک به حل مسائل پیچیده بشری مانند تغییر اقلیم، کمک به تصمیم گیری منطقی و هماهنگ در مقیاس جهانی و کمک به کاهش و حذف نابرابر فقر را از مزایای هوش مصنوعی عنوان کرد و گفت: تمرکز شدید قدرت، توسعه سلاح‌های سایبری و نفوذ و کنترل زیر ساخت‌های حیاتی، ناتوانی در کنترل هوش مصنوعی مافوق بشری و از دست دادن ناهمگونی بشری از معایب این حوزه فناورانه به شمار می‌رود.
ربیعی، با تاکید بر اینکه ایران در حوزه تربیت نیروی انسانی دانشگاهی، جزء ۱۰ کشور برتر دنیا به شمار می رود، افزود: ولی در تربیت نیروی انسانی که بتواند سیستم ها را تعریف و وارد زندگی بشر کند، جزء ۵۰ کشور اول دنیا قرار ندارد.
وی ادامه داد: ایران در تولید پژوهش های اثر گذار، جز ۱۰ کشور اول دنیا است، ولی قابل لمس نیست و دلیل آن معیوب بودن چرخه زیست بوم نوآوری و فناوری کشور است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به میزان سرمایه گذاری دنیا در حوزه هوش مصنوعی گفت: اعتبار و بودجه هوش مصنوعی در حال افزایش است و از سوی دیگر شاهدیم که ارزش شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی هم از ارقام بالایی بهره برده است برای مثال اپل با ارزش ۳ تریلیون دلار ماکروسافت با ارزش ۲.۵ تریلیون دلار دیگری به ارزش ۲ تریلیون دلار سرمایه قابل توجهی به خود اختصاص داده اند. اینها همه با این وسعت کاری، رقبای ما در هوش مصنوعی به شمار می روند، که سرمایه هنگفتی برای آن در نظر گرفته اند.
ربیعی با تاکید بر ضرورت توجه به جنبه های اخلاقی در هوش مصنوعی گفت: ابزارهای هوش مصنوعی، باید دارای خصوصیاتی چون، قابل اطمینان بودن، معتبر بودن، مسولیت پذیر بودن، حفظ حریم خصوصی و توصیف پذیر بودن برخوردار باشد.
وی در ادامه افزود: در یک دهه اخیر هوش مصنوعی انقلاب چشمگیری درحوزه های مختلف علوم، فناوری و زندگی جوامع بشری ایجاد کرده و به طور موثری در بهبود خدمات متنوع و بدیع در راستای تحول دیجیتال ایفای نقش نموده است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: هوش مصنوعی، آینده حکمرانی و اقتصاد جهانی را شکل خواهد داد و به کشورها در دستیابی به اهداف و چشم اندازهای خود کمک خواهد کرد. کشورهای پیشرو، برنامه های ملی در زمینه به کارگیری هوش مصنوعی دارند و با وجود موفقیت‌های چشمگیر هوش مصنوعی در سالهای اخیر، خطرات و چالش های هوش مصنوعی که باید در کنار مزایای بالقوه آن در نظر گرفته شود که به تازگی مورد توجه دانشمندان و ذی نفعان این حوزه قرار گرفته است.
وی افزود: مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی در رابطه با دسترسی به داده‌های مناسب، حریم خصوصی، تفسیرپذیری و قابل اعتماد بودن سامانه های هوش مصنوعی، برخی از چالش های مهم در این زمینه هستند. لذا بسیاری از سازمانهای بین المللی رویکردی انسان‌محور، اخلاقی، مسوولیت پذیر و قابل اعتماد را برای توسعه هوش‌مصنوعی در جهان توصیه می‌کنند.
ربیعی ادامه داد: هوش مصنوعی انسان محور، رویکردی در حوزه هوش مصنوعی است که انسان را در مرکز توسعه، استقرار و استفاده از سیستم‌های هوش مصنوعی قرار می‌دهد، و سیستم‌های هوش مصنوعی را به گونه‌ای طراحی و کنترل می‌کند تا با ارزش‌ها، نیازها و بهره‌مندی‌های انسان سازگاری داشته باشند و به جای جایگزین کردن، توانایی انسان را در انجام امور با رعایت ملزومات اخلاقی، مسوولیت پذیری و قابلیت اطمینان ارتقا دهند.
استاد دانشگاه صنعتی شریف اضافه کرد: هوش مصنوعی انسان محور به توسعه و استفاده مسئولانه و جامع از فناوری هوش مصنوعی تأکید داشته و نیازمند همکاری بین گروه‌هّای مختلف از جمله محققان، سیاست‌گذاران، رهبران صنعت و سازمانهای جامعه مدنی است. در این ارائه به برخی از جنبه‌های کلیدی هوش مصنوعی انسان محور و تاثیرآن در توسعه هوش مصنوعی اخلاقی و قابل اعتماد خواهیم پرداخت.
هوش مصنوعی فرصت های بی نظیری در حوزه سلامت فراهم کرده است
در ادامه این نشست سید محمود تارا نایب رئیس کارگروه سلامت دیجیتال فرهنگستان علوم پزشکی ایران گفت: پیشرفت های اخیر در زمینه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، فرصت های بی نظیری را برای نوآوری در حوزه سلامت و خدمات پزشکی فراهم کرده است.
وی افزود: به کارگیری خلاقانه این فناوری ها می تواند منجر به تحول در روش های تشخیص، درمان و مراقبت از بیماران شود.
نایب رییس کارگروه سلامت دیجیتال فرهنگستان علوم پزشکی ایران ادامه داد: علاوه بر این، بهبود خدمات الکترونیکی به بیماران نیز از طریق هوش مصنوعی در بیمارستان‌ها نسل جدیدی از تعامل مستقیم انسان و کامپیوتر در حوزه سلامت را گشوده است که به بیماران امکان فراگیری آموزش های مرتبط با سلامت، تعیین وقت مشاوره با پزشکان، پیگیری نسخه‌های دارویی، و حتی دسترسی به مشاوره و اطلاعات پزشکی را از طریق تلفن همراه خود فراهم می سازد.
کیفیت حضور انسان در فضای مدرن در حال تغییر است
در این نشست جواد حاتمی استاد دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران گفت: فضای زندگی انسان در سال های اخیر دچار تغییراتی اساسی شده است. این تغییرات از سه جهت با تغییرات سایر دوره ها متفاوت است.
وی افزود: دنیایی که در آن زندگی می کنیم به سرعت در حال مجازی شدن، شبکه ای شدن و هوشمند شدن است. امروزه بخش قابل توجهی از جمعیت جهان، بسیاری از امور روزمره خود را از طریق تلفن‌های هوشمند و با استفاده از برنامه‌های کاربردی برخط انجام می دهند.
حاتمی ادامه داد: بسیاری از این برنامه ها هوشمند هستند و طراحی‌شان به گونه‌ای است که بسیاری از وظیفه‌هایی که پیش از این برعهده مغز انسان بوده است را انجام می‌دهند.
استاد دانشگاه تهران گفت: به بیان دیگر فناوری‌های جدید امکان برون‌سپاری برخی از توانایی‌های شناختی را فراهم کرده است. این برون‌سپاری ابتدا در زمینه فرایندهای شناختی ساده مثل حافظه، توجه یا جهت‌یابی صورت گرفته است اما گسترش هوش مصنوعی امکان برون‌سپاری فرایندهای شناختی سطح بالاتر را هم فراهم کرده است.
وی ادامه داد: فرایندهایی مانند مانند تحلیل، دسته‌بندی، حل مساله، تشخیص عواطف و حتی خلق‌کردن را هم می‌توان با کمک برنامه‌های هوشمند انجام داد.
حاتمی گفت: تجربه برون‌سپاری فرایندهای شناختی سطح بالا، تجربه جدیدی برای ذهن یا مغز انسان است و به احتمال قوی افزایش این روند در سالهای آینده تاثیر جدی‌تری بر ذهن و رفتار انسان خواهد گذاشت.
استاد دانشکده روان شناسی دانشگاه تهران افزود: اما تجربه های دیگری هم هستند که برای ذهن انسان جدید هستند. برای مثال می توان به مواردی مانند «دریافت حجم اطلاعات فراتر از توانایی مغز»، «تعامل و ارتباط با گروه‌های انسانی بیش از ۱۵۰ نفر»، «تجربه همزمان دنیاهای فکری ناهمگون»، "حضور در یک نظام اطلاعاتی غیرسلسله مراتبی"، "مخدوش شدن مرز واقعیت و مجاز" و "امکان داشتن هویت مجازی مستقل از هویت فیزیکی" اشاره کرد.
وی ادامه داد: پس از افزایش کمی حضور انسان در این فضای مدرن، کیفیت حضور او نیز در حال تغییر است. در سالهای اخیر مطالعات متعددی در زمینه تاثیر این تغییرات بر جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها انجام گرفته است. اما سوالی که کمتر توجه قرار گرفته است این است که آیا این تغییرات می‌تواند بر ساختارذهن و مغز هم تاثیر بگذارد. آیا محیط اطلاعاتی جدیدی که هوشمند، مجازی و شبکه ای است می‌تواند موجب تغییراتی در ساختار مغز یا سازمان‌یافتگی ذهن شود؟
به گزارش ایرنا، نشست تخصصی هوش مصنوعی و خلاقیت‌های انسانی به همت اندیشکده علم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با حضور اساتید دانشگاه ها برگزار شد.