به گزارش روز دوشنبه ایرنا از آکی پرس، اوگنی وینوکوروف رئیس اقتصادی بانک توسعه اورآسیا با ارائه گزارشی با عنوان «آبیاری کارآمد و ذخیره آب در آسیای میانه» گفت تا سال ۲۰۲۸-۲۰۲۹ کمبود منابع آب تحت تاثیر دو عامل قرار خواهد گرفت؛ یکی راه اندازی کانال کوش-تپه در افغانستان و دیگری کاهش جریان رودخانه‌های آمودریا و سیردریا است.
وی در ادامه افزود : افغانستان ساخت و ساز کانال کوش تپه را آغاز کرده است و هنگامی که تکمیل شود بیش از ۱۰ کیلومتر مکعب از آب رودخانه پنجاب را هدایت خواهد کرد. پنجاب تغذیه کننده آمودریاست که آب های آن مورد استفاده ترکمنستان و ازبکستان قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه میانگین جریان آب آمودریا ۸۰ کیلومتر مکعب است، این میزان بسیار زیاد خواهد بود. بنابراین یک چهارم آب با توجه به مصرف کنونی کم خواهد شد. این موضوع به بروز مشکلات جدی در کمتر رسیدن آب به آمودریا منجر خواهد شد و در این میان باید واقع بین بود. چرا که چنین روندی به برداشتن آب از سیردریا منتهی شده بر تمامی کشورهای منطقه تاثیر خواهد گذاشت.
چرخه خشکسالی آبی براساس پیش بینی بانک توسعه اورآسیا، با سال های پر بارش ۲۰۲۶-۲۰۲۷ دنبال خواهد شد اما در آینده کمبود آب بدتر خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی در پایان سخنانش تاکید کرد « در سال ۲۰۲۸-۲۰۲۹ همه چیز با هم اتفاق خواهد افتاد. ۵ سال پس از راه اندازی کوش تپه و با سر رسیدن ۳ تا ۴ سال خشک، منطقه وارد مرحله کمبود منابع آبی خواهد شد. اما سال‌های پر بارش نیز خواهد رسید. باوجود این از سال ۲۰۲۸ براساس تخمین ها، آسیای میانه وارد مرحله کمبود شدید و پایدار آب خواهد شد.
براساس داده های بانک توسعه اورآسیا، کمبود آب ۵ تا ۱۲ کیلومتر مکعب بسته به سناریوهای پیش رو خواهد بود.
پیش‌تر کشورهای آسیای مرکزی در نشستی مشترک با نمایندگان ویژه اتحادیه اروپا با طرح های حکومت طالبان برای برداشت آب از رودخانه آمودریا مخالفت کرده بودند.
به علاوه دفتر شوکت میرضیایف رئیس جمهوری ازبکستان بود که زنگ خطر کم آبی را در اردیبهشت سال جاری به صدا درآورد و با فرمان ریاست جمهوری اقدامات اضطراری صرفه جویی در مصرف آب را صادر کرد.
در حال حاضر پیش بینی می‌شود که سطح آب رودخانه های آمودریا و سیر دریا به حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش یابد.
آمودریا پرآب‌ترین رود آسیای میانه است که رود دوم سیردریا محسوب می‌شود. تاجیک ها به رود، دریا می گویند. آمودریا از کوه‌های پامیر سرچشمه گرفته و حدود ۱٬۱۲۶ کیلومتر از آن در قسمت مرزهای شمالی افغانستان با تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان جاری است. بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. در سواحل آن شیرخان بندر و بندر حیرتان قرار گرفته است که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای آسیای میانه از این طریق مبادله می‌شود.
سیردریا بعد از آمودریا، دومین رود پرآب در آسیای میانه است که به دریاچه خوارزم (آرال) می‌ریزد. این رود دو سرچشمه دارد، یکی کوه‌های تیان‌شان در قرقیزستان کنونی و دیگری شرق ازبکستان است. این رود در۲۲۲۰ کیلومتری در غرب و شمال غربی سرچشمه دارد و پس از گذر از جنوب کشور کنونی قزاقستان به دریاچه خوارزم می‌رسد. این رود در گذر خود سرتاسر کشتزارهای پنبه را در آسیای مرکزی آبیاری می‌کند. سیردریا از کنار شهرهای خجند و قیزیل‌اوردا و خوقند می‌گذرد.
به گفته یوگنی سیمونوف، هماهنگ‌کننده بین‌المللی ائتلاف رودخانه‌های بدون مرز در آغاز سال جاری میلادی انتظارات ورود جریان‌های نسبتاً قوی آب به رودخانه‌های کوهستانی منطقه وجود داشت، اما این پیش بینی هنوز محقق نشده است. وی معتقد است نبود آب کافی می‌تواند سبب بروز تنش بین همسایگان شود.
اگرچه روند کاهش حجم رودخانه‌ها در همه حوضه‌های رودخانه‌ای در منطقه مشترک است به نظر می‌رسد چندین رودخانه که از کوه‌های قرقیزستان سرچشمه می‌گیرند و به قزاقستان می‌ریزند - رودخانه‌های سیردریا، چو و تالاس - به‌طور چشمگیری کاهش یافته‌اند.