گروه جامعه ایرنا - این روزها شدت آلودگی در تهران و برخی کلانشهرها به حدی رسیده که دوباره مدارس را تعطیل کرده است و کار در تهران به جایی رسیده که دیگر چشم، چشم را نمی‌بیند؛ در این شرایط مازوت یا همان نفت کوره به نُقل مجلس منتقدان در عملکرد دستگاه های متولی اجرای قانون هوای پاک تبدیل شده و انگشت اتهام به سمت این سوخت سیاه گرفته شده است.
اینکه مازوت چیست و چه تاثیری بر محیط زیست و سلامت انسان ها دارد، پاسخ روشنی دارد: نفت کوره یا مازوت یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به دست می‌آید و چون سیاه‌رنگ است، نفت سیاه نیز خوانده می‌شود. این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و برخی نیروگاه‌هاست، مازوت را می‌توان از جمله ترکیب‌های نفت خام به شمار آورد که حاصل تقطیر جزء به جزء آن به هنگام پالایش نفت خام است و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآورده‌های سبک‌تر، از نفت خام بدست می‌آید، در واقع مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار می‌آید.
در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن را SO۲ تشکیل می‌دهد SO۲ گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود. اثر دیگر سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند ، همچنین سوزاندن مازوت موجب بروز حالت اکسیدهای گوگرد و فاز محلول در آب می شود که در این شرایط اسیدی شده و تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد.
با این توصیف می‌توان فهمید که قطعا سوزندان مازوت به ویژه در کلانشهرها علاوه بر اینکه برای سلامت انسان ها خطرناک است بلکه به محیط زیست و هر آنچه در آن است هم آسیب وارد می کند، از این رو حذف آن در نیروگاه ها به ویژه در کلانشهرها در دستور کار قرار گرفت و دولت سیزدهم نیز با جدیت هر چه تمامتر این مساله را دنبال می‌کند.
آیا مازوت سوزی علت اصلی آلودگی هوا در تهران است؟
به محض سرد شدن هوا و بروز پدیده اینورژن و سکون هوا در کلانشهرها شاهد افزایش آلودگی هستیم به طوری که آلودگی هوا در فصول سرد سال به بخشی جدا نشدنی از شرایط کلانشهرها تبدیل می‌شود و زمانی که آلودگی به اوج می رسد، مسوولان دست به کار شده و در مقصر نشان دادن همدیگر گوی سبقت را می ربایند به طوری که به جای آنکه به فکر رفع عوامل بروز این وضعیت باشند در صددند تا همدیگر را مقصر اعلام کنند.
در همین رابطه چندی پیش رییس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران، مازوت سوزی را از دلایل مهم آلودگی هوای پایتخت عنوان کرد و خواستار توضیح سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه اجرا نشدن قانون هوای پاک شد.
سوده نجفی گفت: یکی از دلایل آلودگی هوای شهر تهران در ۶ ماه دوم سال مازوت سوزی و موارد اینگونه است اما متاسفانه به دلیل عملکرد بد شهرداری تهران بویژه اطلاع رسانی ضعیف در تبیین این موضوع اولین نهادی که در این روزهای آلودگی هوا مورد انتقاد است مدیریت شهری است و شهروندان خواستار حل این موضوع از سوی مدیریت شهری هستند.
همچنین مهدی پیرهادی رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورا نیز به تازگی مدعی شده است که مازوت سوزی در نیروگاههای تهران انجام می‌شود.
البته این ادعای اعضای شورای شهر تهران از سوی مهدی چمران رییس شورا تکذیب شد؛ وی تاکید کرد که نیروگاه‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، پلمب شده‌اند.
چمران با اعلام اینکه گازوئیل مورد استفاده اتوبوس‌ها استاندارد است و گوگرد بنزین هم حذف شده و مشکلی ندارد، این نکته را تایید کرد که در هر شرایط بنزین و گازوئیل آلودگی ایجاد می‌کنند و تا وقتی مردم با وسایل شخصی خود تردد کنند، آلودگی هوا به همین وضع ادامه خواهد داشت.
البته بسیاری از دستگاه ها، سازمان حفاظت محیط زیست را مجری قانون هوای پاک و مقصر وضعیت کنونی هوا می دانند و انگشت اتهام در اجرایی نشدن بندهای قانون هوای پاک در حالی به سمت این سازمان گرفته می شود که سازمان محیط زیست بر اساس این قانون به عنوان بخشی از دولت، دستگاه حاکمیتی و نظارتی بر کاهش آلودگی هوا است در حالی که وظیفه بیش از ۲۰ دستگاه در اجرای این قانون مشخص و ابلاغ شده و سازمان محیط زیست باید بر عملکرد آنها نظارت داشته باشد.
در تهران مازوت سوزی نداریم
در حالی بر مصرف مازوت در تهران اصرار می شود که رییس سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با ایرنا اعلام کرده است: در تهران مازوت سوزی نداریم، در موضوع مازوت سوزی نیروگاه ها بیشتر جنبه روانی آن برای مردم مطرح بوده زیرا که هنوز درصد نقش مازوت در جو و آلایندگی تاکنون مشخص نشده است.
نیروگاه های بخاری توان مصرف مازوت دارند و در تهران فقط نیروگاه بعثت این ظرفیت را دارد که آنهم بخش مازوت سوزی آن از سال ۱۳۹۱ پلمپ شده است.علی سلاجقه تاکید کرد: مازوت سوزی در نخستین فرصت در دستور کار قرار گرفت اما تاکنون شواهدی دال بر مازوت سوزی در تهران نداریم، البته ممکن است در شرایط سخت برخی دستگاه های ذی‌ربط مانند شورای عالی امنیت ملی دستورات خاصی صادر کنند اما در حال حاضر در اطراف تهران مازوت سوزی نداریم.
با اینکه در تهران مازوت سوزی نداریم اما هوا همچنان آلوده است
همچنین رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره مازوت سوزی نیروگاه ها در زمان آلودگی هوا به ایرنا گفت: فقط نیروگاه های بخاری قابلیت مصرف مازوت دارند؛ در تمام کشور هم ۱۶ نیروگاه بخاری وجود دارد، بقیه نیروگاه ها گازی و سیکل ترکیبی هستند که امکان مصرف مازوت ندارند، در تهران هم فقط نیروگاه بعثت، نیروگاه بخاری است که از سال ۱۳۹۱ بخش مصرف مازوت آن پلمپ شده است، بنابراین در تهران نیروگاهی مازوت مصرف نمی کند.
داریوش گل علیزاده افزود: نیروگاه‌هایی که در کلانشهرهایی مانند تهران و اصفهان هستند چندین سال است که مصرف مازوت ندارند اما با این وجود سالهاست که آلودگی هوا داریم ، پس باید به دنبال رفع عوامل اصلی آلودگی هوا باشیم.
وی تاکید کرد: نزدیک به ۷ میلیون خودروی فرسوده و بیش از ۱۰ میلیون موتورسیکلت فرسوده داریم که نیاز به نوسازی و از رده خارج شدن دارند، همچنین شرایط خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی خوب نیست؛ به طوری که بیش از ۸۶ درصد آنها به سن فرسودگی رسیده‌اند که منجر به افزایش آلودگی هوا به ویژه در کلانشهرها می‌شوند، باید برای اینها فکری کرد.
مازوت‌سوزی در تهران قویاً تکذیب می شود
چندی پیش مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی نیز در واکنش به اظهار نظر یک عضو شورای شهر تهران درباره آلودگی هوای تهران ناشی از مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها به خبرنگار ایرنا گفته بود: نیروگاههای تهران نزدیک به ۱۰ سال است که مازوت دریافت نمی‌کنند و مازوت‌سوزی آنها را قویاً تکذیب می‌کنیم.
ساناز جعفرزاده افزود: امروز دیگر زمانی نیست که هر کسی بتواند حرف بدون مستند بزند، عضو شورای شهر بر اساس کدام داده‌ای درباره مازوت سوزی نیروگاه‌ها اظهار نظر کرده است، در حالی که متولی سوخت کشور دو تا سه ارگان از جمله شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، وزارت نفت و شرکت برق حرارتی است، این اظهار نظر بر اساس کدام اطلاعات انجام شده و کدامیک از سه نهاد ذکر شده این اطلاعات را در اختیار وی قرار داده است؟ در حالی که نیروگاههای تهران نزدیک به ۱۰ سال است که حتی یک لیتر مازوت هم دریافت نکرده‌اند.
مازوت سوزی در تهران و البرز نداریم
همچنین مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه در تهران و البرز به هیچ عنوان مازوت‌سوزی نداریم، گفت: نمونه‌برداری از پالایشگاه‌ها و جایگاه‌ها مشخص می‌کند که بنزین توزیع شده استاندارد یورو با اکتان ۹۲ دارد و کیفیت آن تقریباً با بنزین سوپر یکسان است.
جعفر سالاری‌نسب افزود: پالایشگاه های اراک، تهران، اصفهان و تبریز به اندازه کافی بنزین تولید می‌کنند.
وی با بیان اینکه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی روزانه نزدیک به ۳۰۰ میلیون لیتر فرآورده نفتی جابه‌جا می‌کند، توضیح داد: روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین توزیع می‌شود و مشکلی برای ذخایر نداریم.
سالاری‌نسب با بیان اینکه در تهران و البرز، نفت‌کوره (مازوت) استفاده نمی‌شود و صادر می‌شود، گفت: نیروگاههای تهران پارسال و سال قبل از آن نیز از نفت‌کوره استفاده نکردند و برای زمستان امسال هم از آن استفاده نخواهند کرد.
وی با تاکید بر اینکه نفت‌گاز در همه کلانشهرها دارای استاندارد یورو ۴ است، گفت: نفت‌گاز (گازوئیل) با گوگرد بالا به هیچ‌وجه توزیع نمی‌شود و گوگرد آن زیر ۱۰ پی‌پی‌اِم (ppm) و تولید آن بیش از نیاز کشور است.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اظهار داشت: در تهران و سایر کلانشهرها مصرف نفت‌کوره نداریم. صنایع عمده گاز و نفت‌گاز مصرف می‌کنند و نفت‌کوره مصرف نمی‌کنند، بلکه این فرآورده از ماه‌شهر و بندرعباس صادر می‌شود.
وی گفت: بیش از ۸۰ درصد سوخت نیروگاه‌ها، گاز طبیعی است. برخی از نیروگاه‌ها با توجه به افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، نفت‌گاز دارای استاندارد یورو استفاده می‌کنند.