مرتضی اکبری روز دوشنبه و در آستانه پنجم دسامبر روز جهانی خاک در گفت و گو با ایرنا افزود:رسوب ورودی به مخازن سدهای استان دارای روند رو به افزایش با نرخ رشد سالانه سه تا ۶ درصد در هر سال است.
وی ادامه داد:براساس گزارش سند آمایش سرزمینی در استان خراسان رضوی و با محوریت فرسایش آبی، ۳۸ درصد اراضی طبیعی استان در بخش‌های شمالی، شرقی و غربی، از ظرفیت سیل‌خیزی زیادی برخوردارند. همچنین در حدود ۳۶ درصد خانوارهای جمعیتی استان در مناطقی با خطر سیل‌خیزی زیاد ساکن هستند همچنین۵۲ درصد اراضی طبیعی در بخش‌های مرکزی و غربی استان، تحت تاثیر فرسایش آبی قرار دارند.
دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد عوامل عمده دیگر تخریب و فرسایش خاک در استان خراسان رضوی را استمرار خشکسالی در یکی دو دهه گذشته تاکنون، تبدیل فزاینده کاربری اراضی، افزایش چرای دام مازاد بر ظرفیت مراتع استان، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و افت سطح تراز آب های زیرزمینی، اجرای روشهای ناکارآمد آبیاری، فقر اقتصادی به همراه آگاهی کم از قوانین منابع طبیعی، توسعه مصرف گرایی، معدن کاوی و آلودگی خاک ناشی از عناصر فلزات سنگین بر شمرد.
اکبری افزود:در راستای رسیدن به یکی از اهداف ۱۷ گانه سازمان ملل در زمینه "توقف تخریب سرزمین و خاک" تا سال ۲۰۳۰ و حفاظت از عملکرد و خدمات اکوسیستم‌های طبیعی و نیز امنیت غذایی در مقیاس‌های زمانی و مکانی مختلف، به یک برنامه‌ریزی کوتاه مدت، متوسط و بلند مدت نیاز است.
وی ادامه داد: اجرایی کردن قوانین جامع تخریب خاک و اجرای آن توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری مصوب سال ۱۳۹۲ و نیز شیوه نامه رفع آلودگی خاک سازمان حفاظت از محیط زیست و قانون حفاظت خاک مصوب سال ۱۳۹۸ در جهت بازدارندگی می‌تواند کارآمد باشد.
دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد گفت: از جمله مصادیق استفاده از دانش و فناوری نوین برای حفاظت و مدیریت خاک کشور و خراسان رضوی می توان به روشهای مناسب با الگوی کشاورزی، تولید و استفاده از سموم و کودهای جدید، فناوری‌هایی که عملیات شخم و بذر پاشی را بهینه تر انجام می‌دهند، سیستم های آبیاری نوین و روش‌ها و سیستم‌های پیشرفته تسطیح اراضی اشاره کرد.
اکبری افزود:برخی اقدامات همچون تهیه نقشه‌های جامع و به روز اراضی، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای سنجش از راه دور داده‌های راداری و پهپاد در مطالعات ارزیابی خاک، تخصیص بودجه‌های استانی برای پژوهش و مطالعه کمیت و کیفیت خاک، استفاده از روشهای نوین حفاظت خاک مانند به کارگیری هوش مصنوعی در استقرار گیاهان سازگار با تنش شوری و خشکی در بازه زمانی متوسط و یا بلند مدت، می‌توانند چالش پیش رو در خصوص شدت گسترش فرسایش خاک در استان خراسان رضوی را تا حدی تقلیل دهند.
وی ادامه داد:روش‌هایی چون استفاده از مدل های نوین آبیاری مانند آب مغناطیسی، فرهنگ سازی و احترام به طبیعت، به روز رسانی و وضع قوانین بازدارنده، اجرای قوانین و دستورالعمل‌های مصوب استانی و همچنین استفاده از مطالعات آینده پژوهی در زمینه های ارزیابی و حفاظت خاک، طراحی و توسعه سیستم های پیش آگاهی فرسایش بادی، اقلیم و بیابان‌زایی که مبتنی بر مدیریت ریسک باشند نیز می توانند فرسایش خاک را کمتر کنند.
به گزارش ایرنا از دیدگاه دانشمندان خطر فرسایش خاک به اندازه خطر فراگیر شدن آلودگی هوا است و عباراتی همچون "سرطان خاک" و "مرگ زمین" در ادبیات سازمان ملل، اهمیت موضوع را بیش از پیش آشکار می سازد.
بر اساس گزارشهای سازمان ملل در سال ۲۰۱۸، بیش از ۱۷۰ کشور جهان با خطر تخریب زمین و فرسایش خاک رو به رو بوده اند و این موضوع، رفاه و امنیت غذایی ۳.۲ میلیارد نفر از جمعیت جهانی را متاثر ساخته است.
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که مقدار تخریب خاک و تولید رسوب در ایران حدود یک میلیارد تن در سال است و در اراضی شخم خورده دیم کشور نیز مقدار فرسایش خاک بیشتر از ۱۰ تن در هکتار ثبت شده است.