به گزارش ایرنا از انجمن موسیقی ایران، آیین رونمایی کتاب «ردیف موسیقی ایران برای پیانو» اثر جواد معروفی با تصحیح و بازبینی پویان آزاده، پنجشنبه- ۱۶ آذرماه- مصادف با سی امین سالگرد درگذشت استاد جواد معروفی آهنگساز، تنظیم کننده و ردیف دان موسیقی ایرانی، با حضور امیرعباس ستایشگر، میلاد کیایی، کیوان ساکت، بهروز وجدانی، علیرضا میرعلینقی، سید مجتبی حسینی معاون هنری سابق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رضا خرم و جمعی دیگر از هنرمندان در تالار رودکی برگزار شد.
مدیرعامل انجمن موسیقی ایران در این آیین با اشاره به ضرورت و اهمیت انتشار کتاب مذکور اظهار داشت: در سیستم حوزه موسیقی، نکته‌ای وجود دارد که در رابطه با نغمه‌های ایرانی بر ساز ویولن و پیانو است و در دهه‌های گذشته در این زمینه مقاومت خاصی وجود داشته است.
امیرعباس ستایشگر گفت: البته ویولن به واسطه استاد صبا و شاگردانش از این هجمه عبور کرد، اما همچنان بر روی موضوع پیانو حرف و حدیث‌های بسیاری است. براین اساس بسیار خوشحالم پویان آزاده توانست برای نخستین بار این ردیف را به چاپ برساند تا در حوزه مکتوبات این ردیف دست خالی نباشیم.
در ادامه، برنامه ویدئویی از زنده یاد استاد جواد معروفی پخش شد که در آن به تکنیک‌های ساز پیانو اشاره داشت.
آرزویی که به بار نشست
بهروز وجدانی نیز در این مراسم با تبریک به جامعه موسیقی برای انتشار کتاب «ردیف موسیقی ایران برای پیانو»، بیان‌داشت: این کتاب برای نخستین بار به همت پویان آزاده به چاپ رسیده و باید بگویم او توانست آرزوی استاد خود، جواد معروفی را به سرانجام برساند.
این پژوهشگر موسیقی اقوام ایران با اشاره به موضوع ثبت آثار موسیقی، افزود: یکی از کنوانسیون‌های مربوط به موسیقی، کنوانسیون آثاری از میراث فرهنگی ناملموس است که سال ۲۰۰۳ در یونسکو به تصویب رسید و سال ۲۰۰۹، نخستین اثر ایرانی با عنوان «ردیف موسیقی ایرانی» به این کنوانسیون فرستاده شد و در یونسکو به تصویب رسید.
وی خاطرنشان‌کرد: تا به امروز ۲۴ اثر در این فهرست جهانی به ثبت رسیده که پنج اثر از این آثار مربوط به موسیقی است و این اتفاق بزرگ نشان از اهمیت و جایگاه موسیقی در بین سایر عناصر میراث فرهنگی است.
به گفته این پژوهشگر موسیقی اقوام ایران، پویان آزاده پنج پرونده در فهرست میراث ملی ناملموس به ثبت رسانده که نخستین پرونده وی در حوزه پیانونوازی با عنوان «نت نویسی پیانو ایرانی» است که سال ۱۳۹۱ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت رسید.
وی اظهار داشت: آزاده سال ۱۳۹۵ نت نویسی مرتضی محجوبی را در فهرست حافظه جهانی یونسکو در ایران ثبت کرد و سال ۱۳۹۶ نیز شیوه نواختن پیانو ایرانی به سبک استاد مرتضی محجوبی را به ثبت رساند و در همان تاریخ شیوه نواختن پیانو کلاسیک ایرانی در ایران به ثبت رسید. سال ۱۳۹۷ نیز این کتاب در فهرست نمونه میراث فرهنگی ثبت شد البته درآن تاریخ این کتاب به چاپ نرسیده بود و به پرونده شیوه نوازندگی جواد معروفی اضافه شده است.
در ادامه برنامه ویدئویی از سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر پخش شد که به اجرای ارکستر ملی ایران به رهبری فریدون شهبازیان اختصاص داشت که در این اجرا قطعه «چهارگاه» برای ارکستر، اثر جواد معروفی با نوازندگی پویان آزاده بود.
یک استاد کم نظیر در آهنگسازی و تنظیم
میلاد کیایی آهنگساز و نوازنده پیشکسوت موسیقی ایران نیز در این آیین درباره آشنایی خود با استاد معروفی گفت: آشنایی من با استاد معروفی به حدود ۶۰ سال قبل برمی‌گردد. آن زمان به شورای موسیقی رادیو دعوت شدم و نخستین دیدارم با چهره پاک و دوست داشتنی استاد جواد معروفی، این هنرمند بزرگ به آن دوران برمی‌گردد.
وی افزود: برخورد احترام آمیز این هنرمند بزرگ را هیچ گاه فراموش نمی‌کنم. استاد معروفی در تنظیم موسیقی کم نظیر بود. موضوع مهمی که در ارزش یک کار هنری بسیار مهم است. آن دوران و در برنامه رادیو، دو نفر در این زمینه شاخص بودند، استادان روح الله خالقی و جواد معروفی. پدر آقای معروفی استاد موسی خان معروفی، جزو نخستین کسانی بود که ردیف موسیقی ایرانی را به صورت مکتوب درآورد و نت نویسی کرد.
در ادامه این مراسم ویدئویی از یکی از استادان شناخته شده دانشگاه نیویورک پخش شد و اعلام کرد: قرار است این کتاب و این شیوه ردیف موسیقی ایرانی بر روی پیانو در این دانشگاه تدریس شود.
«ردیف موسیقی ایران برای پیانو» نقطه عطفی در تاریخ پیانو ایرانی
علیرضا میرعلینقی نویسنده و پژوهشگر موسیقی نیز در این مراسم ضمن بیان خاطره آشنایی خود با استاد جواد معروفی به کتاب «ردیف موسیقی ایران برای پیانو» اشاره کرد و گفت: حدود پنج، ۶ سال قبل مقدمه‌ای برای این کتاب نوشتم و جالب است بدانید پویان آزاده وسواس بسیاری در تولید این کار داشت که شگفت انگیز است و در کمتر کسانی این نگاه حساس را سراغ دارم.
میرعلینقی با اشاره به موضوع ردیف موسیقی افزود: طبق عادت بیشتر استادان قدیم، نوشته‌های اساتید با نواخته‌هایشان فاصله داشت. یعنی وقتی چیزی را می‌نوشتند الگویی در ذهن داشتند اما وقتی می‌خواستند بنوازند بیشتر به خیال آزاد و بداهه نوازی خود متعهد بودند تا متنی که نوشتند.
وی بیان کرد: این در حالی است که نت در موسیقی ما سابقه یکصد ساله دارد اما بسیاری از موسیقدانان ما نت را به رسمیت نمی‌شناختند و یا آنچنان با آن اخت نمی‌گرفتند تا فاصله بین آنچه که نوشته می‌شود با نواختن آن کمتر شود و کار بسیار سخت و ارزشمند پویان آزاده، در راستای اقدامی است که به آن ارتقا مکتب می‌گوییم.
این پژوهشگر موسیقی اظهارداشت: به عنوان دوستداران استاد و شخص پویان آزاده باید بگویم از اانتشار این کتاب بسیار خوشحالم. این کتاب را نقطه عطفی در تاریخ پیانو ایرانی می‌دانیم چرا که اثری ماندگار است. امیدوارم در سال‌های بعد آثاری از این دست با دقت و حوصله بسیار به عرصه برسد و ما را از داشتن مکتب ویژه پیانو ایرانی خرسند کند.
تلاش برای اشاعه فرهنگ موسیقی
پویان آزاده مصحح کتاب «ردیف موسیقی ایران برای پیانو» نیز در این مراسم ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این مراسم بیان کرد: خوشحالم بعد از سال‌ها این کارگان برای پیانو کلاسیک ایرانی شکل گرفت و این اصالت توانست امتداد پیدا کند. همانطور که اساتید بزرگوار اشاره داشتند این کتاب می‌تواند نقطه عطفی برای پیانو ایرانی باشد.
وی درباره تکنیک‌های پیانو ایرانی که در مقدمه کتاب به آن اشاره شده، افزود: نیاز بود این بازنگری‌ها صورت بگیرد. چرا که نمونه‌های صوتی که استاد معروفی منتشر کردند با نت‌هایشان انطباق نداشت و این اتفاق قرار است در قالب پروژه‌ای شکل بگیرد و حمایت شود، این سبک از نوازندگی مهجور است و نیاز به حمایت دارد و تلاش ما اشاعه فرهنگ موسیقی است.
آزاده با اشاره به بحث آموزش پیانو ایرانی در مراکز علمی اظهارداشت: تمام تلاشم حفظ اصالت ردیف‌های پیانو ایرانی و حفظ اصالت اجرای آثار استاد جواد معروفی بود و تغییرات شخصی در آن ایجاد نکردم.
کتاب «ردیف موسیقی ایران برای پیانو» به همت انجمن موسیقی ایران و نشر پیانو با تصحیح و بازنویسی پویان آزاده روانه بازار نشر شده است.
۱۶ آذرماه مصادف است با سی امین سالگرد درگذشت استاد جواد معروفی آهنگساز، تنظیم کننده و ردیف دان موسیقی ایرانی است که در تاریخ موسیقی معاصر جریان سازی موثری در عرصه پیانوی ایرانی داشته است.
پویان آزاده از شاگردان استاد جواد معروفی بوده که علاوه بر فراگیری دانش موسیقایی از وی از علم اساتید دیگری همچون مصطفی کمال پورتراب، گاگیک بابایان و دلبر حکیم آوا بهره برده است. پویان آزاده سال ۱۳۹۱ پس از تدوین، تحقیق، ارائه و دفاع پرونده پیانو ایرانی موفق به ثبت ملی نت نویسی پیانو ایرانی و قرارگیری این شیوه در فهرست آثار ملی معنوی ایران شد.