به گزارش خبرنگار گردشگری ایرنا، پانزدهمین نشست تخصصی دیپلماسی گردشگری و سیاست آسیایی و همسایگی ایران، روز شنبه - ١٨ آذر- با حضور محمدرضا مجیدی رئیس پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو هیات علمی دانشگاه تهران، حمید ضرغام بروجنی استاد دانشگاه علامه طباطبایی، آتوسا مومنی رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی یونسکو، محسن امامی عضو هیات مدیره انجمن گردشگری ایران و دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه، ناصر رضایی مدیر گروه گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، طیبه عزت‌اللهی‌نژاد مدیر گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مهنا نیک‌بین مدیر گروه گردشگری و هتلداری دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب و عضو هیات مدیره باشگاه گردشگری فرهنگی پایدار یونسکو- ایران، و جمعی از اساتید، پژوهشگران، مدرسان و اعضای هیات علمی و دانشجویان حوزه گردشگری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد غرب تهران برگزار شد.
راه‌اندازی تورهای ترکیبی گردشکری با چند مقصد و چند کشور
محمدرضا مجیدی در ابتدای این نشست بر اهمیت بررسی علمی و پژوهشی نقش گردشگری در تعاملات بین‌المللی منطقه تاکید کرد و گفت: توسعه گردشگری میراث‌پایه و استفاده از ظرفیت‌های کنوانسیون‌های بین المللی در زمینه گردشگری و میراث فرهنگی یکی از راهبردهای ارزشمند برای توسعه دیپلماسی گردشگری است.
رئیس پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: برای توسعه دیپلماسی گردشگری تورهای ترکیبی گردشکری با چند مقصد و چند کشور اجرا شود، اگر به توسعه پایدار گردشگری در چارچوب بهره‌مندی از میراث فرهنگی ملموس و ناملموس فکر می کنیم، باید مراکز مختلف منطقه‌ای یونسکو در ایران، ایجاد و فعال شوند؛ همچنین علاوه بر شبکه‌سازی صنایع‌دستی ملی باید شبکه سازی هنرهای سنتی و صنایع دستی در سطح بین‌المللی ایجاد شود.
دیپلماسی گردشگری به اعتبار ملی کمک کند
حمید ضرغام بروجنی در این نشست اظهار داشت: گردشگری راه گریز از افسردگی و فرسودگی است و به دلیل سهمی که در حفظ و صیانت از فرهنگ دارد و قادر است تعاملات میان ملت‌ها را تقویت کند و عامل اصلی برای ایجاد و حفظ صلح و دوستی در جوامع مختلف جهان است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: دیپلماسی فرهنگی به مفهوم به کارگیری فرهنگ کشور در حمایت از اهداف سیاست خارجی دولت است، معتقدم دیپلماسی گردشگری همان دیپلماسی فرهنگی است، زیرا گردشگری تعاملات فرهنگی جوامع را افزایش می‌دهد و مردم را به یکدیگر نزدیک می‌کند.
وی مهمترین هدف دیپلماسی گردشگری را بهسازی تصویر کشور در نظام بین‌المللی از طریق جذب گردشگر دانست و گفت: دیپلماسی گردشگری با ارایه وجهه ملی در خارج از کشور می‌تواند بر بدگمانی مخاطبان غلبه و به اعتبار ملی کمک کند، از طرفی در داخل کشور هم موجب انسجام اجتماعی می‌شود.
مشارکت مردم اصل مهم در دیپلماسی گردشگری است
آتوسا مومنی در این نشست قدرت نرم میراث ناملموس را در ظهور و تجلی گردشگری موفق و با اخلاق بسیار موثر دانست و گفت: دیپلماسی گردشگری فراتر از دیپلماسی فرهنگی است و می‌تواند مسیر توسعه فرهنگی و ارتباطات و تعاملات بین‌المللی را روشن کند به چشم‌انداز روابط فرهنگی را به ما نشان دهد.
رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی یونسکو گفت: گردشگری و فرهنگ شاه کلید ارتباطات سازنده و رسیدن به توسعه پایدار است، در چند دهه احیر رقابت شدید و البته سازنده در حوزه فرهنگ در جوامع مختلف جهان ایجاد شده است و در مسیر این رقابت فرهنگی، ملت‌ها از همدیگر الگو می‌گیرند و به یکدیگر نزدیکتر می‌کند.
مومنی افزود: میراث ناملموس فقط واژه نیست، بلکه «میراث زنده» است، و قطعا باعث رونق گردشگری خواهد شد؛ اگر قرار است این شکوه حفظ شود باید روح و اثر آن در همه لایه‌های فرهنگی اجتماعی دمیده شود؛ باید مردم در احیای ترویج و انتقال میراث ناملموس مشارکت کنند این مهمترین اصل در توسعه دیپلماسی گردشگری است.
چتر دیپلماسی گردشگری روی همه شاخه‌های دیپلماسی عمومی
محسن امامی گفت: در حوزه دیپلماسی و گردشگری در بخش مفاهیم و تعاریف منطبق با ژئوپلتیک کشورمان با مشکل مواجه هستیم، مفاهیمی که در این دو بخش خلق شده تا کنون تاثیر لازم خود را نداشته است؛ باید با حضور متخصصان، سیاستگذاران و مجریان هر دو بخش گردشگری و دستگاه دیپلماسی باید آسیب شناسی شود،
عضو هیات مدیره انجمن متخصصان گردشگری ایران گفت: جذب گردشگر روند و فرایند تخصصی خود را دارد، اولویت های خود را می طلبد، ما هم از قاعده شیوه و چگونگی جذب گردشگر در جهان مستثنا نیستیم، بیشتر گردشگران خارجی از ورودی همسایگان است، در اروپا هم بیشترین آمار ورودی گردشگری از میان همسایگان است. اساسا به دلیل وجود اشتراکات فرهنگی و البته کاهش منطقی هزینه، سفر به کشورهای همسایه در میان مردم اولویت و رایج است،
در جهان به این نکته رسیده‌اند که دیپلماسی عمومی بر سایر ابعاد دیپلماسی ارجحیت دارد، زیرا آسانتر و موثرتر و پایدارتر است. در گردشگری پایدار باید به دیپلماسی عمومی توجه ویژه شود. دیپلماسی گردشگری فراتر از همه شاخه‌های دیپلماسی عمومی است و می‌تواند همه اشکال و شاخه‌ها و ابعاد دیپلماسی را زیر چتر خود جمع کند، اگر سیاست همسایگی برای توسعه گردشگری مهم است باید خطوط هوایی به مقاصد گردشگری همسایه‌ها باید به صورت روزانه افزایش یابد
وی امنیت و احساس امنیت را برای جذب گردشگر خارجی مولفه‌ای موثر دانست و تصریح کرد: محیط سیاسی، ارتباطات اقتصادی و فرهنگی بر توسعه دیپلماسی عمومی و جذب گردشگر بسیار مهم است؛ آنچه گردشگر در مورد مقصد می‌داند با آنچه که در حین سفر به مقصد حس می‌کند و پس از سفر در ذهن او حک می‌شود، کاملا متفاوت است، همان باور و تصویری که گردشگران خارجی در سفر به ایران دارند.
ظرفیت‌های فرهنگی و تمدنی را به همسایگان معرفی کنیم
طیبه عزت‌اللهی‌نژاد در این نشست گفت: اگر می‌خواهیم گردشگری را توسعه دهیم اگه به دنبال دیپلماسی فرهنگی، دیپلماسی عمومی هستیم، باید ظرفیتها و اشتراکات فرهنگی و تمدنی خود را قبل از هر جای جهان به بهترین شکل به همسایگان خود بشناسانیم، اما قبل از همه اینها باید به فرزندانمان و دانش آموزان کشورمان این زیبایی‌ها و ظرفیتها را معرفی کنیم.
مدیر گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه آیین‌های چندهزارساله ایرانیان همچنان زنده است، افزود: تصاویر باستانی و آثار هنری از معماری و فرش و سفال را اگر با دقت بیشتر نگاه کنیم، نشان می‌دهد فرهنگ ایران همواره نشان‌دهنده تعامل و تمایز در عین وحدت است، نیاکان ما دقیقا می‌دانستند این تمایز و تعامل قدرت و بقا می‌آورد،
عزت‌اللهی گفت: اسلام نقطه مشترک مذهبی و دینی ما با کشورهای مسلمان جهان و منطقه است، ما قرن های گذشته بر هنر و تاریخ جهان از چین تا روم تاثیرگذار بودیم، اما الان در کجای هنر و معماری و صنایع‌دستی جهان نقش داریم، آیا هنر ایرانی در بزرگترین مسجد جهان در اندونزی حضور دارد؟ باید در مدارس و دانشگاه‌ها گردشگری مبتنی هویت‌شناختی و انسان‌شناسانه آموزش داده شود.
وی گفت: گردشگری ایران از بی‌روایتی در حال شکست است، حکمت، طب، لباس، غذا و هنر از اقوام متنوع و متعدد ایران، عناصر بی‌نظیری برای اجرای رویدادهای مشترک فرهنگی و جذب گردشگر از کشورهای همسایه است، همین مولفه های زیباست که پایه اصلی و ماندگار دیپملماسی گردشگری است.
گردشگری تبلیغات منفی را خنثی می‌کند
ناصر رضایی هم در بخشی از نشست با تعریف مفاهیم سیاست خارجی، دیپلماسی و کاربرد دیپلماسی عمومی گفت: مشکل عدم توسعه صنعت گردشگری ایران این است که گردشگری هنوز اولویت سیاستگذاری کلان ما نیست، متولیان حوزه گردشگری و دیپلماسی باید باور کنند و بپذیرند، گردشگری به عنوان پدیده‌ای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فرصتی مغتنم برای صلح و دوستی و رونق اقتصادی و خنثی‌سازی تبلیغات منفی است و می‌تواند زبان واحد برای گفت‌وگو ایجاد کند.
مدیر گروه گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: ایران در طول تاریخ شرق و غرب عالم به یکدیگر متصل کرده است، همین ویژگی هاست که اثبات می کند، ایران به دلیل جایگاه فرهنگی تاریخی قابل تحریم و حذف نیست، برای معرفی ظرفیت فرهنگی ایران در قالب گردشگری باید راهبرد و برنامه و چشم انداز داشته باشیم.
رهیافت بهره‌مندی از آثار ثبت جهانی، توسعه دیپلماسی گردشگری است
مهنا نیک‌بین در پایان این نشست، با اشاره به ظرفیت های میراث فرهنگی ملموس و ناملموس کشور گفت: با مطالعه و بررسی تعداد آثار ثبت شده هر کشور در فهرست جهانی یونسکو می توان رابطه معناداری میان تعداد آثار و جذب گردشگری ورودی یافت. در فهرست سال ۲۰۱۹ (پیش از شیوع کرونا) ایتالیا، چین، فرانسه، آلمان، اسپانیا، هند، مکزیک انگلستان، روسیه، ایران، آمریکا به ترتیب ۱۰ کشور برتر جهان در ثبت جهانی آثار هستند، تقریبا به جز ایران و روسیه، نسبت منطقی و رابطه مستقیم میان جایگاه کشورها در این جدول و جذب گردشگر برای ۸ کشور دیگر برقرار است.
مدیر گروه گردشگری و هتلداری دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب افزود: در فهرست جهانی ۷۳۰ عنصر ناملموس شناسایی شده که ایران با ثبت ۲۴ اثر ناملموس در جایگاه پنجم جهان قرار گرفته است، اگر چه این رکورد نسبتا خوبی است، اما سوال اینجاست که تا چه اندازه توانسته‌ایم از این ظرفیتها برای جذب گردشگر ورودی استفاده کنیم، رهیافت و پاسخ این سوال در توسعه دیپلماسی گردشگری است.
عضو هیات مدیره باشگاه گردشگری فرهنگی پایدار یونسکو- ایران ادامه داد: از میان ۵۲۷ مورد شناسایی شده در حافظه جهانی، ایران فقط توانسته فقط سهم جهانی ۱۰ مورد را به خود اختصاص دهد یا در حالی که ۳.۹ میلیارد نفر در شهرهای خلاق جهان زندگی می کنند، سهم ایران فقط ثبت جهانی ۵ شهر خلاق است.
نیک‌بین توضیح داد: ۷۴۸ ذخیره‌گاه زیست‌کره در جهان شناسایی و ثبت شده است که با همه مشکلات روند ثبت ایران موفق شده ۱۳ ذخیره‌گاه را شناسایی و در فهرست جهانی ثبت کند، اگر چه از ۱۹۵ ژئوپارک ثبت جهانی فقط ۳ مورد به ایران اختصاص دارد، همه اینها موفقیت ارزشمندی است، اما هر کدام از این سایت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی و هر کدام از عناصر ناملموس جهانی قابلیت این را دارد گردشگران خارجی را به کشور جذب کند و ما را بیشتر از گذشته به اندیشیدن درباره دیپلماسی گردشگری رهنمون می‌کند.