به گزارش ایرنا، مبارزه با آفات با روش بیولوژیک و استفاده از طبیعت روشی است که از چند دهه قبل در ایران و در برخی نقاط رواج یافته است، بطوریکه در ابتدا با استفاده از کفشدوزک اقدام به کنترل شپشک در مزارع می کردند اما افزایش روز افزون جمعیت از سویی و نیاز به تامین غذای متنوع از سوی دیگر ضرورت بازدهی بیشتر محصولات کشاورزی را بیش از پیش کرده است.
در این بین یکی از عواملی که مانع بازدهی کامل و سالم محصولات گیاهی می شود همان آفات گیاهی و جانوری است که بر تامین مواد غذایی انسانها تاثیرگذار است.
بنابراین کشاورزان ناچار برای حذف عامل مزاحم در تامین غذای انسان باید این عوامل را حذف یا به کمترین حد ممکن برسانند که استفاده از راههای بیولوژیک و طبیعی برای مبارزه با آفات طبیعی یکی از سالم ترین و موثرترین راههای برطرف کردن عامل مزاحم تامین غذا است.
از آنجائیکه حذف عوامل مزاحم از طریق شیمیایی ممکن است تاثیرات نامطلوبی بر روی خاک، گیاه، انسان و زنجیره غذایی بگذارد و می تواند انسانها را به بیماریهای مختلفی از جمله انواع سرطانها مبتلا کند ، بنابراین بشر به فکر مبارزه به شکل طبیعی بگونه ای که به زیست انسان و طبیعت کمترین آسیب را وارد کند، افتاد که استفاده از دشمن طبیعی آفات یکی از راهکارها برای پیشگیری از خسارت به محیط زیست و انسان ها است.
با توجه به اینکه استفاده از راهکار بیولوژیک با هدف کنترل موجودات انجام می شود، تاکنون بیش از ۵۰۰ نوع از حشرات شناسایی شده اند که از طریق یک هزار و ۲۰۰ برنامه کنترل بیولوژیک تحت کنترل قرار گرفته اند.
با توجه به اینکه استفاده از راهکار بیولوژیک با هدف کنترل موجودات انجام می شود، تاکنون بیش از ۵۰۰ نوع از حشرات شناسایی شده اند که از طریق یک هزار و ۲۰۰ برنامه کنترل بیولوژیک تحت کنترل قرار گرفته اند.مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این باره گفت: جهاد کشاورزی مسوولیت تامین غذای جامعه را بر عهده دارد و در این مساله باید هم کمیت و هم کیفیت تامین غذای جامعه را مورد توجه جدی قرار داد.
شهرام پیشه ور مدیریت حفظ نباتات را دستگاه واکنش سریع برای برخورد با مشکلات کشاورزی گیاهی به ویژه آفاتی که قرنطینه ندارند، دانست و افزود: عملیات ردیابی و پایش گیاهان و سپس ارزیابی و عملیات پیشگیری و کنترل مهمترین وظیفه این مدیریت است.
وی ادامه داد: پس از وارد شدن عامل خسارت باید عوامل خسارت زا را کنترل کرد و روش های مختلفی برای مهار این عوامل وجود دارد که شامل سموم شیمیایی، معدنی ، میکروبی و بیولوژیک می شود.
پیشه ور یادآور شد: داروخانه های گیاهی با استفاده از روش بیولوژیک و گیاهی که در آن از قارچ و باکتری، حشرات و کنه های نباتی برای مبارزه با آفات گیاهی و همچنین جانوری مانند موش، ملخ، سنجاب، جوجه تیغی و گراز بهره می گیرند.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه روش های تلفیقی نیز وجود دارد که در آن از مجموعه ای از روش ها استفاده می شود، افزود: در روش مبارزه زراعی و مکانیکی که در قبل رواج داشته است از اقداماتی چون تله گذاری و شکارفیزیکی ، استفاده از دام و همچنین هرس استفاده می شد.
وی ادامه داد: در روش مبارزه غیرشیمیایی از مواد و تجهیزات استفاده می شود مانند نوارهای زرد رنگ، تله هایی که آفات را به خودشان جلب و یا با استفاده از ماده شیمیایی به عنوان جنس مخالف آفات را به خود جذب می کند.
پیشه ور با اشاره به اینکه در روش های بیولوژیک از زنبورها در مزارع ذرت، گوجه فرنگی، نخود و سیب استفاده می شود، افزود: زنبورهای براکون و تریکوگراما از مهمترین زنبورهایی هستند که برای مبارزه با آفات در مزارع استفاده می شود.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی همدان تصریح کرد: در حال فرهنگ سازی برای مبارزه بیولوژیک با آفات در سطح استان هستیم و تا چند سال آینده گلخانه داران از این روش برای حذف آفات استفاده می کنند.
وی ادامه داد: در حال حاضر مبارزه بیولوژیک در تولید محصولات فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی، سیب زمینی و سیر در مزارع استفاده می شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر مبارزه بیولوژیک در تولید محصولات فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی، سیب زمینی و سیر در مزارع استفاده می شود.پیشه ور با بیان اینکه مبارز بیولوژیک با آفات از طریق بیولوژیک از زمین های چهار تا ۶ هکتاری شروع شد، افزود: در هشت ماهه امسال هشت هزار تن انواع محصولات گیاهی دارای گواهی سلامت تولید و صادر شده است.
هزینه کمتر مبارزه بیولوژیک در مقایسه با مبارزه شیمیایی
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اراک درباره مبارزه بیولوژیک با آفات به خبرنگار ایرنا گفت: استفاده از زنبور یکی از راههای مبارزه با آفات است که اکنون در صدها هکتار از مزارع دنیا به عنوان حشرات چند خوار استفاده می شود.
علیرضا نظری یادآور شد: زنبور تریکوگراما که بسیار ریز است و به میلمتر نیز نمی رسد در مزارع حین پرواز روی تخم آفت پروانه را پیدا می کند و داخل آن تخم گذاری می کند که در نهایت پس از مدتی آن آفت را از بین می برد.
وی از دیگر آفاتی که این زنبور می تواند آنها را از بین ببرند به کرم ساقه خوار ذرت اشاره کرد که در داخل ساقه است و اغلب با سمپاشی جواب نمی دهد اما زنبور می تواند تخم آفت را پیدا و آن را فلج کند.
این استاد دانشگاه هزینه مبارزه با این آفت را کمتر از مبارزه شیمیایی دانست و تاکید کرد: کنترل طبیعی آفت در هر هکتار ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال هزینه دارد و اگر قرار باشد یک سم یک لیتری مناسب خریداری شود، بیش از ۱۰ میلیون ریال هزینه دارد که با توجه به تکرار سمپاشی این مبلغ بسیار بیشتر از مبارزه طبیعی با آفت می شود.
دولت از روش های مبارزه بیولوژیک در کشاورزی حمایت کند
وی با اشاره به ضرورت کاهش مصرف سم در مزارع و باغ های کشاورزی گفت: دولت باید از روش های مبارزه بیولوژیک در کشاورزی حمایت کند، تا اینگونه طرحها بتواند با موفقیت اجرا و ضامن سلامتی مردم شود.
نظری استفاده از سموم کشاورزی را باعث آلودگی آب، خاک، گیاه و زنجیره غذایی انسانها دانست که می تواند علاوه بر ضرر جبران ناپذیر به محیط زیست، سلامت مردم جامعه را مورد تهدید قرار دهد.
وی با بیان اینکه نوع دیگر مبارزه با آفات استفاده از کنه پرورشی است که بیشتر برای مصارف گلخانه ای استفاده می شود، افزود: همچنین کنه شکارگر یا سن های شکارگر از دیگر راههای مبارزه بیولوژیک با آفات است که این حشرات تولید شده از آفات تغذیه می کنند و خطری برای انسان ندارند.
تاثیر سموم شیمیایی بر سیستم عصبی بدن
پدر علم سم‌شناسی ایران معتقد است: یکی از عوامل موثر در افزایش سرطان استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و سموم است که باید جدی گرفته شود.
مهدی بلالی مود با تاکید بر اینکه سموم کلردار آلی نباید تولید و مصرف شود، افزود: بهتر است به جای مواد شیمیایی سرطان‌زا از سموم بیولوژیک استفاده شود.
وی ادامه داد: حشره کش‌ها بیشترین کاربرد را در بحث سموم دارند لذا آن دسته از سموم کلردار آلی به خاطر پایداری زیان‌های شناخته شده خطرناک‌تر هستند.
این استاد دانشگاه گفت: اگرچه زمانی سموم کلردار آلی در کنترل بیماری مالاریا اثر داشت اما به خاطر ماندگاری در محیط زیست از طریق آب و خاک مخاطراتی زیادی به وجود آورد لذا از دهه ۱۹۹۰ تولید و کاربرد آن به خاطر اثرات جهش‌زایی و سرطان‌زایی در دنیا منع شد.
وی گفت: سالانه سه میلیون نفر در جهان دچار مسمومیت با حشره کش‌های فسفردار آلی می‌شوند که این عدد غیر از موارد گزارش نشده است اما سموم فسفردار آلی به خاطر پایداری و عوارض کمتر، اثر کوتاه مدت داشته و بیشتر استفاده می‌شود لذا شدت آن به شکل ضعیف، متوسط و شدید تقسیم بندی شده است.
بلالی مود یادآور شد: افرادی که با این سموم بیشتر تماس دارند ممکن است دچار مسمومیت‌های مزمن شوند که در اغلب موارد تشخیص داده نمی‌شود و چون به شکل بیماریهای عصبی نمایان می‌شود به متخصص اعصاب مراجعه می‌کنند.
وی افزود: این مسمومیت‌های اثرگذار بر سیستم عصبی بدن در سال‌های اخیر بیشتر شده و متخصصان باید از شغل بیمار و ارتباط او با سموم اطلاع حاصل کنند.
پدر علم سم شناسی ایران توصیه کرد: تنوع استفاده از میوه‌ها و سبزی‌ها برای پیشگیری از اثرات زیان آور سموم بابد مورد توجه خانواده‌ها قرار گیرد زیرا میزان سم هر میوه یا سبزی یکسان نیست.