به گزارش ایرنا، شهر اصفهان یکی از مراکز مهم تجاری و اقتصادی ایران است که از چندین قرن پیش با محوریت بازار اصلی آن در میدان امام(نقش جهان) با ۳۷ دهنه، محلی برای فعالیت‌های اقتصادی و در عین حال کُناکُنش‌های فرهنگی و اجتماعی بوده که این نقش نهادمند را تا به امروز نیز حفظ کرده است.
این بازار به مثابه نبض تپنده و شاهراه کسب و کار و خرید و فروش نصف جهان، بیشترین آمد و شد شهروندان این دیار نامی را به خود اختصاص می‌دهد و نه تنها داد و ستدهای اقتصادی بلکه تبادل اطلاعات و اخبار شهروندان نیز از طریق آن صورت می‌گیرد.
بازار بزرگ اصفهان در نزدیک مسجد جامع این شهر قرار دارد و از زمان‌های قدیم بعنوان یکی از بازارهای بزرگ دنیای اسلام به شمار می‌رفته است.در دوران صفویه در قسمت‌های مختلف کشور بازارهای زیادی ساخته شد و از آنجایی که در آن زمان پایتخت صفویه اصفهان بود، بناهای مهم زیادی از آن دوران در این شهر برجا ماند که یکی از آنها همین بازار بزرگ اصفهان است.
یکی از نکات بسیار جالب در باره این بازار، سابقه بسیار بالای مغازه‌های واقع در آن است، به این صورت که بعضی از آنها قدمت ۴۰۰ ساله دارد که نسل‌اندرنسل، از پیشنیان به اخلافشان رسیده و آنها هم اینک این مغازه‌ها را می‌گردانند.
اجناسی که از قدیم در این بازار به فروش می‌رسد محصولاتی مانند پارچه، ریسمان، انواع میوه‌جات خُشک، تُرشی، ادویه، ظروف عتیقه، فرش، جواهرآلات، ظروف دست‌ساز بُرنزی و مسی بوده است و علاوه بر آن عشایری که از این منطقه عبور می‌کردند، محصولاتشان را در این بازار در معرض فروش می‌گذاشتند.
بازار بزرگ اصفهان با عبور از کنار مسجد جامع به بازار موسوم به «عریان» می‌رسد که آن هم از بازارهای قدیمی همان دوره به شمار می‌رود و سپس از طریق بازار بزرگ به میدان امام(نقش جهان) که از سر در قیصریه آغاز می‌شود، استمرار و تا دورتا دور میدان و پیرامون آن ادامه می‌یابد.
این مجموعه بزرگ هنوز هم فعالیتش را بصورت جدی ادامه می‌دهد و علاوه بر مشاغل سنُتی، شغل‌های جدید هم در آن رونق یافته است، به همین دلیل امروزه شاهد فروش اجناس جدیدتر مانند شلوار، مانتو، کیف، کفش، پارچه‌های مختلف و… هستیم که تمام این ملاحظات بیان کننده نقش مهم بازار اصفهان در زندگی اقتصادی و اجتماعی این خطه کهن است.
سال‌های گذشته، بازار اصفهان اعم از سراها، کاروانسراها و تیمچه‌هایش، همیشه با مشکلات زیادی از ریزش سقف بازارهای گُنبدی شکل، برق‌کشی‌های غیراصولی، نم‌زدگی بناها، نبود گازکشی و حمل کپسول مُنبعث از بی‌توجهی مسوولان یا غفلت مالکان روبه‌رو بوده است اما واقعیت ماجرا آنجایی تلخ می‌شود که یک سرِ کلافِ سردرگم بازار اصفهان به نبود نظارت و ناهماهنگی بین نهادهای دست‌اندرکار برمی‌گردد به نحوی که برای رفع مشکلات مُبتلابه آن باید با شهرداری یا اداره اوقاف یا سازمان میراث فرهنگی مواجه شویم و در هر صورت روز به روز این شیرازه ازهم گسیخته‌تر و نابسامانی آن بیشتر از گذشته نمود پیدا می‌کند.
خیلی از بازاریان اصفهانی معتقدند، راه‌حل این حلقه مفقوده بخصوص برای حفاظت بیشتر از بازار ضرورت هماهنگی و آگاهی‌رسانی بین نهادهای متولی است اما مسوولان متولی از جمله شهرداری، میراث فرهنگی و اوقاف و امور خیریه بر این باورند که خودِ کسبه بعنوان عامل مردمی تاثیرگذار می‌توانند در رفع مشکلات موجود دخیل باشند، کمااینکه تجربه سایر استان‌ها نیز در این زمینه نتیایج مثبت داشته است.
تشکیل «هیات امنای بازار» اصفهان طی ۱۰ سال گذشته بعنوان یک راهکار در دو دوره مدیریت شهری مطرح شد، اما به سرانجام و جمع‌بندی نهایی نرسید و با گذشت زمان بر دایره مشکلات بازار بزرگ اصفهان افزوده شد تا این بار شهروندان، مسافران و گردشگران از وضعیت بازار اصفهان و محیط پیرامونش گله‌مند شدند و گلایه‌هایشان را هم به صفحات مجازی کشاندند.
البته در این میان، شهردار کلانشهر اصفهان و مدیریت منطقه سه شهرداری تلاش فراوانی برای رفع مشکلات بازار کردند اما این کار نیاز به حمایت و همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی همچون فرمانداری، پلیس راهور، سازمان میراث فرهنگی و اداره اوقاف داشت که هر یک به نوعی به تنهایی از زیر بار مسوولیت این کار شانه خالی می‌کردند.
بعنوان مثال اخیرا پارک موتورسیکلت در جای جای میدان «نقش جهان» بخصوص مقابل بازار قیصریه و تردد در بازارهای پُررفت و آمد، صدای پلیس راهور اصفهان را درآورد و شهرداری اعلام کرد که قدرت اجرایی و قانونی لازم در برخورد با مُتخلفان را ندارد بر همین اساس رییس پلیس راهور، رسیدگی و ساماندهی به وضعیت موجود را نیازمند همت جمعی مسوولان شهری، شهروندان و کسبه فعال در میدان دانست و گفت باید همه در اجرای این طرح به پلیس کمک کنند.
قیادت بازاریان به اجرای قوانین خودانگیخته در بازار
مدیر منطقه سه شهرداری اصفهان در واکنش به این مساله، شهرداری را فاقد ابزار قانونی برای برخورد با وقوع برخی تخلفات در میدان امام عنوان کرد و گفت: بازار بزرگ اصفهان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و یکی از اصلی‌ترین مشکلاتش سد معبر است زیرا در این بازار اجناس به گونه‌ای چیده می‌شود که مُخل رفت و آمد مردم است که این مساله بطور حتم باید حل و فصل شود.
محمدباقر کلاهدوزان،سیستم برق‌کشی ناقص، فرسودگی لوله‌های گاز و ورود بی‌رویه موتورسیکلت‌ها را از دیگر معضلات بازار این بزرگ دانست و افزود: شهرداری در باره ورود موتورسیکلت‌ها به محوطه بازار پیگیری‌های لازم را انجام داده و ۴۵ مسیر ورودی موتورسیکلت‌ها به بازار را نیز شناسایی کرده است.
مدیر منطقه سه شهرداری اصفهان خاطرنشان کرد: این مسیرها پیشتر بسته شده بود اما از آنجا که هماهنگی بین بازاریان و سیستمی که در آن مقطع زمان این تصمیم را اعمال می‌کرد، وجود نداشت، به مرور این طرح تضعیف شد و در نتیجه رفت و آمد موتورسیکلت‌ها به بازار ادامه یافت.
کلاهدوزان گفت: بازاریان تاکنون در تصمیم‌گیری‌های بازار نقش چندانی نداشتند، به همین دلیل حل بعضی از مسائل آن مشکل بود بنابراین تصمیم به تشکیل هیات امنای بازار گرفته شد تا با کمک خود کسبه و حمایت سازمان‌های مختلف، این مشکلات رفع شود.
وی با اشاره به ضرورت تشکیل هیأت امنای بازار به منظور هماهنگی برای حل معضلات کنونی اظهار کرد: تشکیل هیأت امنا باعث می‌شود تا بازاریان برای حل و فصل مسائل ذکر شده مشارکت داشته باشند.
مدیر منطقه سه شهرداری اصفهان تاکید کرد: وقتی قوانین بازار توسط خودِ کسبه تعیین شود و آنها در اتخاذ تصمیمات دخیل باشند، عمل کردن به این قوانین نیز پایدارتر خواهد بود.
دشواری حفاظت از ۱۰ هزار واحد تجاری در محدوده بازار بزرگ اصفهان
سرپرست اداره کُل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان نیز معتقد است؛ پیشینه شکل‌گیری بازار تاریخی اصفهان به بیش از یکهزار سال قبل می‌رسد، اما با تحولات شهرسازی در این خطه بویژه در دوران اسلامی، دیالمه، سلاجقه، صفویه و سپس دوران معاصر، این مجموعه عظیم تحولات ژرف و مختلفی را تجربه کرده است.
حمیدرضا محققیان افزود: بخش‌هایی از این بازار عظیم و تاریخی که از مجموعه جهانی مسجد جامع عتیق آغاز می‌شود و تا دروازه حسن‌آباد ادامه می‌یابد به ثبت ملی و بخش‌هایی از آن همچون بازار قیصریه و بازارهای پیرامون مجموعه جهانی میدان امام(ره) به ثبت جهانی رسیده است، لذا در زمان حاضر نزدیک به ۱۰ هزار واحد تجاری در این محدوده عظیم تاریخی فعالیت می‌کنند که همین امر پایش فعالیت آنها و حفاظت از بازار را دشوار می‌سازد.
سرپرست اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان تصریح کرد: با این وصف با هماهنگی بعمل‌آمده و همکاری صمیمانه بین فرمانداری، شورای اسلامی شهر، شهرداری و اداره‌کل اوقاف و امور خیریه تلاش شد تا برای ایجاد ارتباط نظام‌مند و پویا در راستای ایمن سازی بازار و حفاظت از این مجموعه تاریخی، هیات امناء با همکاری خودِ بازاریان تشکیل شود.
عزم و اراده برای تشکیل هیات امنای بازار اصفهان در حالی شکل گرفت که طبق بررسی صورت گرفته از سوی مرکز پژوهش‌های شورای شهر، کلانشهر اصفهان مانند سایر شهرهای مشابه کشور از جمله تهران و زنجان نیاز به تکوین مدیریت بازار بزرگ و تشکیل هیات مدیره آن از میان بدنه کسبه داشت.
«هیات اُمنا» واسط بین دستگاه‌های اجرایی و بازاریان
در همین راستا رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: برای تشکیل هیات اُمنای بازار اصفهان، پس از انجام مطالعات، سال گذشته نامه‌ای از سوی شورای اسلامی شهر به استانداری ارسال شد و پس از پیگیری استانداری در جلسه‌ای با حضور دستگاه‌های مربوطه مُصوب شد تا با محوریت فرمانداری و حضور دستگاه‌های مرتبط، هیات اجرایی بازار اصفهان تشکیل شود.
مصطفی نباتی‌نژاد با بیان‌اینکه هیات مزبور پیش‌نویس اساسنامه و آئین‌نامه اجرایی انتخابات بازار را تعریف کرد، ادامه داد: شهرداری استقبال خوبی از این موضوع داشت و با دیدگاه مسئولیت اجتماعی با این مساله برخورد کرد، ضمن اینکه بسیاری از موضوعات ناظر به فضای کاری شهرداری، میراث فرهنگی، اتاق اصناف، بازرسی اتاق اصناف، فرماندهی انتظامی، اداره نظارت بر اماکن عمومی و مجموعه اداره کل صمت بود.
وی در باره اهداف این انتخابات بیان کرد: هدف اصلی از برگزاری انتخابات نقش‌آفرینی بازاریان بود تا این قشر واسط بین دستگاه‌های اجرایی و کسبه باشند، البته باید دغدغه‌ها و نظرات شهروندان و گردشگران و دیگر ذی نفعان بازار را نیز جمع بندی و در تصمیمات خود ملحوظ کنند.
نباتی‌نژاد گفت: بر همین اساس فراخوانی در پاییر سالجاری به بازایان اصفهان اعلام شد و در چند نوبت در انجمن‌های مختلف رسمی و غیررسمی از جمله خیران، گروه‌های فرهنگی و نیروهای بسیج با حضور مدیران شهری، استانی و شهرستان، مساله انتخابات تدوین و در نهایت بیش از ۱۲۰ نفر برای شرکت در آن ثبت‌نام کردند.
وی تصریح کرد: پس از ثبت‌نام، صلاحیت هر شخص بررسی شد و تعدادی از آنها بدلیل حضور نداشتن در صحنه بازار حذف شدند و در نهایت ۸۲ نامزد، میثاق‌نامه را امضاء کردند و وارد رقابت انتخاباتی شدند.
برگزاری الکترونیکی انتخابات هیات مدیره بازار اصفهان
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان بیان داشت: این انتخابات بصورت الکترونیکی با چهار باجه پشتیبان با کمک اتاق اصناف، بازرسی اصناف، فرمانداری، اداره کل میراث فرهنگی، شهرداری منطقه سه شامل حوزه نظارت و فرهنگی و... برگزار شد.
وی افزود: برگزاری انتخابات هیات امنای بازار اتفاق جدیدی در این اصفهان بود، بازار شهر به ۱۱ ناحیه تقسیم شد و در هر ناحیه نفراتی با توجه به تعداد آرا ماخوذه، اکثریت آرا را بدست آوردند و در هر ناحیه یک تا دو نماینده اصلی و یک تا دو نفر نماینده علی‌البدل برگزیده شدند، ضمن‌اینکه با توجه به جمعیت نواحی، تعداد نامزدها در هر ناحیه متفاوت بود.
نباتی‌نژاد گفت: نتایج اولیه انتخابات اعلام و در مجموع ۱۱ نفر بعنوان عضو اصلی و ۱۱ نفر بعنوان عضو علی‌البدل و به مثابه هیات موسس جمعیت هیات امُنای بازار اصفهان برگزیده شدند.
به گزارش ایرنا، حدود ۲۷ هزار باب مغازه در بازار بزرگ اصفهان وجود دارد که این میزان با احتساب بازارهایی همچون نجارها، رنگرزها و کفاش‌ها در نزدیک خیابان حکیم این شهر است.
درهرحال با برگزاری انتخابات یاد شده و بالمال تشکیل هیات اُمنای بازار اصفهان مُنبعث از حمایت شهرداری این کلانشهر، از این به بعد باید منتظر ماند و دید که آیا این تحول جدید می‌تواند رافع مشکلات دیرپای بازار سنتی دیار نصف جهان باشد یا خیر؟