به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از «سی اِن اِن »، علم در حال متحول کردن فهم ما از گذشته است. پالئوژنتیک یا «دیرین‌ژنتیک» (Paleogenetics ) اسرار عجیبی را از دی‌ان‌ای مخفی شده در استخوان ها بیرون می‌کشد. هوش مصنوعی متن های باستانی نوشته شده با خطوط الفبای فراموش شده را رمزگشایی می‌کند. آنالیز شیمیایی از بقایای مولکولی به جا مانده روی دندان‌ها، ظروف آشپزی و مواد ساختمانی، جزییاتی درباره رژیم‌های غذایی و تکنیک‌های ساختمانی گذشته افشا می‌کند.
در این گزارش به ۶ راز درباره تاریخ انسان پرداخته شده است که دانشمندان در سال ۲۰۲۳ آشکار کردند؛ به علاوه یک مورد که هنوز موجب تعجب دانشمندان شده و حل نشده باقی مانده است.
هویت واقعی یک رهبر پیش از تاریخ
یک اسکلت ۵ هزار ساله که با یک خنجر کریستال و سایر اقلام ارزشمند دفن شده است در سال ۲۰۰۸ در مقبره‌ای در سویل اسپانیا کشف و مشخص شد که این اسکلت مربوط به شخصی است که زمانی مهم بوده است. پیش از این تصور بر این بود که این اسکلت یک مرد جوان بوده، اما بررسی ها با روش های علمی جدید مشخص کرد که این فرد یک زن بوده است و مطالعات بعدی نیز کلیشه «مرد شکارچی» درباره انسان های اولیه را رد کرد.
«لئوناردو گارسیا» استاد تاریخ باستان در دانشگاه سویل گفت: این تکنیک دوران جدیدی را در تحلیل سازمان اجتماعی جوامع پیش از تاریخ خواهد گشود.
ماده دخیل در قدرت افسانه‌ای سیمان رومی‌ها
ثابت شده است که سیمان دوران رومی‌ها از سیمان دوران جدید مقاوم‌تر و پایدارتر بوده است. دانشمندان در مطالعه‌ای در ماه ژانویه اعلام کردند ماده مرموز مقاوم کننده سیمان در دوره رومی‌ها را کشف کرده اند. این گروه مطالعاتی نمونه‌هایی از سیمان‌های ۲ هزار ساله از سایت‌های باستانی در مرکز ایتالیا مربوط به امپراطوری روم را آنالیز کردند.
آنها دریافتند قطعه‌های سفیدی در این سیمان‌های باستانی این امکان را فراهم می کند که شکاف‌های ایجاد شده در طول زمان را ترمیم کنند. این قطعات سفید در بررسی‌های قبلی نادیده گرفته شده بودند.
ظاهر واقعی «اوتزی» مرد یخی
کوهنوردان در سال ۱۹۹۱ در ارتفاعات آلپ در ایتالیا جسد مومیایی شده «اوتزی» را پیدا کردند. بقایای منجمد جسد شاید واقعی‌ترین کشف باستان‌شناسی باشد که مورد مطالعه دقیق قرار گرفته و جزییات بی سابقه‌ای از زندگی در ۵ هزار و ۳۰۰ سال پیش را مشخص کرده است.
اما یک آنالیز جدید «دی ان ای» به دست آمده از لگن اوتزی در ماه اوت مشخص کرد که ظاهر فیزیکی او چیزی که دانشمندان در ابتدا تصور کرده بودند، نبوده است.
مطالعه ترکیب ژنتیکی او نشان داد که اوتزی مرد یخی پوست تیره و چشمان تیره داشته است و احتمالا طاس بوده است. این ظاهر مورد بازبینی قرار گرفته در تضاد آشکار با بازسازی معروف این مرد یخی است که او را فردی با پوست روشن و مودار به تصویر کشیده بود.
فرد استفاده کننده از زیور ۲۰ هزار ساله مشخص شد
باستان شناسان بطور متناوب ابزارهای استخوانی و سایر اقلام را از سایت‌های باستانی کشف می کنند اما ناممکن بوده است که بطور حتم مشخص کنند چه شخصی زمانی از اینها استفاده می کرده است. دانشمندان امسال «دی ان ای» باستانی انسانی را از یک زیور ساخته شده از استخوان گوزن در غاز «دنیسووا» در سیبری کشف کردند.
آنها با این سرنخ توانستند مشخص کنند که فرد استفاده کننده از این زیور یک زن بوده که بین ۱۹ هزار تا ۲۵ هزار سال پیش می زیسته است. این زن متعلق به گروهی موسوم به اوراسیایی‌های شمالی باستانی است که پیوند ژنتیک با اولین آمریکایی‌ها دارند.
مشخص نیست که این زیور ساخته شده از دندان گوزن چرا حاوی مقدار زیادی از دی ان ای انسان باستانی بوده است؛ شاید خیلی مورد علاقه بوده و برای مدتی طولانی در مجاورت پوست استفاده شده است.
رمزگشایی از یک طومار باستانی با هوش مصنوعی
حدود ۲ هزار سال پیش در جریان فوران آتش فشانی «وسوویوس» در حدود یک هزار و ۱۰۰ طومار سوخت و از بین رفت. در سال ۱۷۰۰ میلادی برخی کاوشگران این انبوه طومارها را از گل و لای آتش فشانی به دست آوردند.
این مجموعه موسوم به طومارهای هرکولانیوم (Herculaneum) شاید بزرگترین کتابخانه شناخته شده از دوران باستان باشد، اما محتوای این اسناد شکننده به صورت یک راز باقی مانده بود تا اینکه یک دانشجوی علوم رایانه در دانشگاه «نبراسکا» در سال جاری در یک رقابت علمی در این زمینه برنده شد.
«لوک فریتور» با کمک هوش مصنوعی و تصویربرداری با توموگرافی رایانه‌ای اولین فردی بود که یک کلمه نوشته شده به زبان باستانی یونانی را روی یکی از طومارهای سوخته رمزگشایی کرد. فریتور برای رمزگشایی از کلمه πορφυρας به معنی رنگ ارغوانی ۴۰ هزار دلار جایزه گرفت. محققان امیدوارند در آینده‌ای نزدیک بتوانند با استفاده از این تکنیک کل طومارها را رمزگشایی کنند.
مواد لازم برای ساختن مومیایی
دانشمندان از قطعاتی از ظروف سفالی رها شده در یک کارگاه مومیایی، برخی از مواد و معجون های مورد استفاده مصری‌های باستان برای مومیای کردن اجساد را کشف کردند.
دانشمندان با آنالیز شیمیایی بقایای مواد ارگانیک باقی مانده در این ظروف مشخص کردند که مصری‌های باستان از مواد بسیار گوناگونی برای روغن مالی کردن اجساد برای کاهش بوی نامطبوع و محافظت از جسد در برابر باکتری‌ها استفاده می کردند.
مواد شناسایی شده شامل روغن گیاهانی مانند سرو کوهی (juniper)، سرو (cypress ) و سدر (cedar) و همچنین رزین‌هایی از درخت پسته، چربی حیوانی و موم زنبور بوده است. محققان در گذشته از روی متون باستانی نام مواد مورد استفاده را یاد گرفته بودند، اما تا این اواخر تنها قادر به حدس زدن درباره ترکیب این مواد بودند.
بتهوون: یک راز خانوادگی افشا شد، اما یک راز باقی است
آهنگساز «لوودویگ فان بتهوون» در سال ۱۸۲۷ در سن ۵۶ سالی بعد از مشکلات جسمی از جمله از دست دادن شنوایی و بیماری کبدی درگذشت.
بتهوون در سال ۱۸۰۲ نامه‌ای به برادران خود نوشت و درخواست کرد که پزشک او بعد از مرگش درباره ماهیت بیماری او تحقیق کند. نزدیک به ۲۰۰ سال بعد از مرگ او، دانشمندان اقدام به استخراج دی ان ای از قطعاتی از مو کردند تا از این طریق این درخواست او را عملی کنند.
این محققان موفق به تشخیص قطعی درباره بیماری بتهوون نشدند، اما داده‌های ژنتیکی بتهوون به محققان کمک کرد تا علل احتمالی بیماری او را از قبیل بیماری سلیاک، عدم تحمل لاکتوز یا نشانگان روده تحریک پذیر منتفی کنند.
این اطلاعات ژنتیکی همچنین فاش کرد که یک رابطه خارج از ازدواج در خانواده بتهوون روی داده است.