به گزارش خبرنگار ایرنا، خواندن کتاب، به هر شکل را می‌توان کتابخوانی دانست اما منظور، مطالعات آزاد و خواندن کتاب‌هایی است که سهم قابل توجهی در بالا بردن سطح آگاهی و فرهنگ جامعه دارد؛ بنابراین باید بحث کتابخوانی و سوادآموزی را از هم تفکیک کرد.
مطالعه کتب درسی توسط دانش‌آموزان و دانشجویان را که در مقاطع مختلف تحصیلی مشغول به تحصیل هستند، نباید به آمار کتابخوانی مرتبط دانست.
متأسفانه آمار دقیق و رسمی از سوی مرکز آمار ایران در مورد میزان کتابخوانی یا نرخ مطالعه در ایران منتشر نشده است؛ طی سال‌های اخیر، ارقام متفاوتی از سوی نهادهای مربوط مثل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای عالی انقلاب و کتابخانه ملی در خصوص میزان مطالعه در ایران اعلام شده است.
با این وجود، آخرین گزارشی که مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ در قالب طرح «فرهنگ رفتاری خانوار» انجام داده، نشان می‌دهد سرانه مطالعه افراد باسواد ۱۵ساله و بیشتر، در ماه به‌طور متوسط هشت ساعت و ١٨دقیقه است، به عبارت دیگر مطالعه ۱۶ دقیقه و ۳۶ ثانیه‌ای در طول روز.
از این مقدار، ۶ ساعت و ٣٢ دقیقه سرانه مطالعه کتاب غیردرسی، یک ساعت و ٢٣ دقیقه سرانه مطالعه روزنامه و ٢٣ دقیقه سرانه مطالعه نشریات مختلف بوده است.
براساس همین گزارش، استان‌های یزد با ۱۵ ساعت و ۱۶ دقیقه، قم ۱۵ ساعت و ۱۲ دقیق و قزوین ۱۲ ساعت و ۵۸ دقیقه، بیشترین سرانه مطالعه را داشته‌اند و کرمانشاه با سه ساعت و ۴۰ دقیقه و کهگیلویه‌وبویراحمد سه ساعت و ۲۲ دقیقه و بوشهر ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه، استان‌هایی با کمترین سرانه مطالعه معرفی شده‌اند؛ نرخ مطالعه در کردستان البته از این سه استان، اندکی بهتر است.
استان‌های یزد با ۱۵ ساعت و ۱۶ دقیقه، قم ۱۵ ساعت و ۱۲ دقیقه و قزوین ۱۲ ساعت و ۵۸ دقیقه بیشترین سرانه مطالعه را داشته‌اند و کرمانشاه سه ساعت و ۴۰ دقیقه و کهگیلویه‌وبویراحمدبا سه ساعت و ۲۲ دقیقه و بوشهر با ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه، استان‌هایی با کمترین سرانه مطالعه معرفی شده‌اند؛ نرخ مطالعه در کردستان البته از این سه استان، اندکی بهتر است.
سرانه پایین مطالعه در کردستان
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان در این رابطه گفت: سرانه مطالعه کتب غیردرسی کردستانی‌ها در ماه، چهار ساعت و ۴۴ دقیقه است
عیسی فلاحی افزود: میانگین مطالعه کتت غیردرسی در کردستان ۹ دقیقه در روز و روزنامه ۳.۵ دقیقه در روز است.
وی به این هم اشاره کرد که بر اساس داده های طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار، ۳۵ درصد افراد باسواد بالای ۱۵ سال کتب غیردرسی و ۳۰ درصد نیز روزنامه مطالعه می کنند.
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان ادامه داد: ۶۸ درصد مردم استان ۲۰ دقیقه در روز به موسیقی گوش می دهند، ۵۳ درصد مردم ۶۵ دقیقه در روز در شبکه های اجتماعی حضور دارند، ۲۰ درصد به سینما می روند و ۹۱ درصد مردم نیز چهار ساعت و ۵۲ دقیقه در روز برنامه های صدا و سیما را تماشا می کنند.
فلاحی تاکید کرد: در بحث ترویج فرهنگ کتاب وکتابخوانی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان طی سال‌های اخیر اقدامات ارزنده‌ای انجام داده است.
وی افزود: در هفته کتاب اهدا، نقد و بررسی کتاب، تجلیل از نویسندگان و فعالان حوزه کتاب، برگزاری مسابقات کتابخوانی و رو نمایی از تازه‌های نشر کتاب در فضای مجازی و برپایی نمایشگاه مجازی کتاب انجام می‌شود.
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان ضمن اشاره به آمار پایین سرانه مطالعه در استان، گفت: چالش‌ها و موانع کتاب و کتابخوانی تنها با فعالیت یک ارگان و سازمان دولتی حل نمی‌شود؛ همه ارگان‌ها و نهادهای مردمی از جمله اداره امور کتابخانه‌ها، سازمان تبلیغات اسلامی و موسسات مردم نهاد در حوزه کتاب ودر نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی نقش بسیار تاثیرگذاری دارند.
تلاش برای ایجاد کتابخانه سیار
اداره کل کتابخانه های کردستان یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین نهادها در بحث ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی است.
راجع به برنامه‌ها و سیاست‌های این نهاد با سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان به گفت و گو نشستیم که ابتدا به در دستور کار بودن ایجاد واحدهای سیار کتابخوانی اشاره کرد و گفت: پیگیر ایجاد واحد سیار در روستاهای استان هستیم، ضمن اینکه قول راه اندازی چهار واحد سیار از سوی نهاد کتابخانه های کشور داده شده که امیدواریم این اتفاق بیفتد.
معصومه حسنی خونسار ادامه داد: از واحدهای نظامی، ارتش و نیروی انتظامی و سپاه پیگیر هستیم که یک واحد سیار در روستاها ایجاد کنیم.
وی یادآور شد: هر واحد سیار می تواند بین ۱۰ تا ۲۰ روستا را پوشش دهد و خود این واحد، کتاب به دست دانش آموزان روستایی برساند.
سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان از وجود ۵۴ بابا کتابخانه عمومی در استان خبر داد و افزود: از این تعداد ۳۸ باب کتابخانه شهری و ۱۶ باب روستایی است.
حسنی خونسار اضافه کرد: یکی از وظایف ما این است که در کتابخانه های روستایی بهترین امکانات را داشته باشیم؛ چرا که تنها محل فرهنگی روستاست.
وی ادامه داد: در تعریف جدید کتابخانه های عمومی، تبدیل این واحدها به مراکز فرهنگی و پایگاه های اجتماعی مد نظر است که باید این رویه را عملی کنیم.
سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان یادآور شد: در کنار آن امانت کتاب و سالن‌های مطالعه، یک سری فعالیت های فرهنگی مثل نشست های کتابخوانی و نقد و بررسی کتاب در مدارس انجام می شود.
حسنی خونسار تاکید کرد: در ۱۰ سال اخیر در همه کتابخانه های استان، بخش کودک خیلی مهم بوده و در کتابخانه هایی که فضای مناسب داشته، این بخش به صورت مجاز با رنگ آمیزی مناسب و شاداب سازی برای کودکان ایجاد شده است.
وی به این هم اشاره کرد که در کنار کتابخوانی، مسابقات قصه خوانی و قصه گویی و آموزش قصه گویی به مادران نیز در دستور کار است.
سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان به مشکلات کتابخانه ها در بحث ساختمان و تجهیزات اشاره داشت و از دستگاه های مختلف خواست فضای مازاد بر نیاز قابل استفاده را در اختیار اداره کل کتابخانه ها قرار دهند.
حسنی خونسار اضافه کرد: در روستاها( به ویژه بالای ۲ هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت) نیز در صورت اهدای ساختمان برای راه اندازی کتابخانه، فرد مالک جذب و استخدام می شود.
۱۱ شهر کردستان بدون کتابخانه
وی از نبود کتابخانه در برخی شهرهای استان ابزار تاسف کرد و گفت: شهرهای سنته سقز، هزارکانیان و زرینه در دیواندره، بلبان آباد دهگلان، قلعه قروه، مالوجه قروه، توپ آغاج و پیرتاج در بیجار، چناره و به رده ره شه مریوان و شویشه سنندج، فاقد کتابخانه هستند.
شهرهای سنته سقز، هزارکانیان و زرینه در دیواندره، بلبان آباد دهگلان، قلعه قروه، مالوجه قروه، توپ آغاج و پیرتاج در بیجار، چناره و به رده ره شه مریوان و شویشه سنندج، فاقد کتابخانه هستند.
سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان افزود:۸۸۰ هزار نسخه کتاب در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد؛ یعنی به ازای هر ۲ نفر یک جلد کتاب وجود دارد.
حسنی خونسار یادآور شد: در سند چشم انداز، به ازای هر نفر باید چهار جلد کتاب در کتابخانه های عمومی داشته باشیم که فاصله ما با این معیار، زیاد است.
به گفته وی، طرح اهدای کتاب راه اندازی شده که براساس آن، دستگاه ها یا مردم، کتاب های مازاد بر نیاز خود را به اداره کل کتابخانه های استان اهدا کنند تا مورد استفاده مراجعان و اعضا قرار گیرد.
سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان اظهار کرد: امسال تا پایان آذر، ۱۷ هزار و ۶۳۱ جلد کتاب به این اداره کل اهدا شده که پنج هزار و ۱۹۵ جلد آن سهم مردم بوده است.
حسنی خونسار از وجود ۵۱ هزار عضو فعال کتابخانه های استان خبر داد و یادآور شد: این آمار نسبت به جمعیت استان کم است و در حال حاضر ۲ درصد جمعیت استان عضو کتابخانه ها هستند.
وی با بیان اینکه نهاد کتابخانه های کشور هنوز به بحث دیجیتال سازی ورود نکرده است، اضافه کرد: در همه کتابخانه های استان، بانک اطلاعاتی برای استفاده در کار تخقیقاتی راه اندازی شده است.
سرپرست اداره کل کتابخانه های کردستان عامل اصلی ترویج کتابخوانی در جامعه را نیازمند همکاری دستگاه ها و خانواده ها دانست.
به گزارش ایرنا، اینکه تنها نهاد کتابخانه ها یا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی را مسئول ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه بدانیم یا به برگزاری چند نمایشگاه کتاب اکتفا کنیم، قطعا چندان موثر نخواهد شد؛ چرا که این مهم نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها، آموزش و پرورش و از جمله خانواده هاست.