گروه جامعه ایرنا - دیوان بینالمللی دادگستری که به عنوان دادگاه بینالمللی شناخته میشود، رکن قضایی اصلی سازمان ملل متحد در شهر لاهه هلند استقرار دارد و آفریقای جنوبی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۳ (۹ دی ۱۴۰۲) شکایتی را به دیوان بینالمللی دادگستری تسلیم کرد و صدور حکم علیه رژیم صهیونیستی به دلیل نقض کنوانسیون نسلکشی در جریان حمله به غزه را خواستار شد.
آفریقای جنوبی در شکایت خود از دیوان بینالمللی دادگستری خواست تا ۹ دستور موقت را صادر کند که برخی از آنها عبارتند از: توقف فوری حملات رژیم صهیونیستی علیه غزه، اتخاذ تدابیر معقول برای جلوگیری از نسلکشی فلسطینیها، اطمینان از بازگشت آوارگان فلسطینی به خانههای خود و دسترسی آنها به کمکهای بشردوستانه مانند غذا، آب، سوخت، تجهیزات پزشکی، سرپناه و پوشاک و در نهایت انجام اقدامهای لازم برای مجازات دستاندرکاران نسلکشی و حفظ شواهد مربوط به جنایت نسلکشی در غزه.
دیوان بینالمللی دادگستری پس از برگزاری جلسات استماع در ۱۱ و ۱۲ ژانویه ۲۰۲۴ (۲۱ و ۲۲ دی ۱۴۰۲)، مذاکرات درباره این پرونده را آغاز کرد و هر چند رسیدگی به اتهام اصلی مطرح شده از سوی آفریقای جنوبی یعنی ارتکاب نسلکشی از سوی رژیم صهیونیستی احتمالا سالها زمان ببرد اما روز گذشته جمعه ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ (ششم بهمن ۱۴۰۲) دیوان بینالمللی دادگستری درباره درخواست آفریقای جنوبی برای صدور دستور اجرای اقدام موقت تصمیم گرفت.
دیوان بینالمللی دادگستری در این جلسه نسبت به تداوم جان باختن مردم غزه ابراز نگرانی و اعلام کرد: اسرائیل باید به کشتار و آسیب رساندن به مردم غزه پایان دهد و اقدامات لازم برای فراهم کردن نیازهای انسانی مردم غزه را فورا اتخاذ کند. اسرائیل باید تدابیر لازم برای جلوگیری از تحریک مستقیم به کشتار گروهی را اتخاذ کن همچنین باید متعهد به خودداری از قتل، تعدی و تخریب علیه مردم غزه باشد.
جزئیات بیشتر از حکم دیوان بینالمللی دادگستری در مورد شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل را اینجا بخوانید.
در جلسه اول دادگاه لاهه چه گذشت؟
نخستین جلسه استماع دادگاه لاهه برای بررسی شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی به اتهام کشتار جمعی در غزه که (پنجشنبه ۲۱ دی) برگزار شد و حدود سه ساعت به طول انجامید، نماینده آفریقای جنوبی و تیم حقوقی این کشور به طور جداگانه تاکید کردند که اسرائیل کشتار جمعی را تشدید کرده است و نسل کشی و قتل فلسطینیان در غزه باید متوقف شود.
رونالد لامولا وزیر دادگستری و نماینده آفریقای جنوبی در جریان نخستین جلسه این دادگاه اعلام کرد: اسرائیل جنایات و اقدامات کشتار جمعی در فلسطین را از سال ۱۹۴۸ تشدید کرده است. ملت فلسطین از سال ۱۹۴۸ میلادی تاکنون از حق تعیین سرنوشت خود محروم شده است، قوانین اسرائیل برای تحمیل آپارتاید بر فلسطینیان طراحی شده است و ما در آفریقای جنوبی از ابتدا از جنایات نسل کشی اسرائیل علیه مردم فلسطین آگاه بودیم.
نماینده آفریقای جنوبی افزود: نکبت به علت سیاست توسعه شهرکسازی اسرائیل و رژیم آپارتایدی و گریزان از مجازات، ادامه دارد. آینده فلسطینیان در غزه منوط به تصمیم دادگاه بین المللی در این دادخواست است. اسرائیل آپارتاید را علیه ملت فلسطین اعمال میکند. ما تاکید میکنیم که کراهت و نفرت و آپارتاید در اسرائیل تشدید شده است. این رژیم علیه فلسطینیان مرتکب کشتار جمعی میشود. اسرائیل غزه را از زمین، دریا و هوا محاصره کرده است. اسرائیل حمله گسترده به غزه انجام داده و کنوانسیون منع کشتار جمعی را نقض کرده است. حمله هفتم اکتبر هرگز جنایات ضدبشری را توجیه نمیکند و ما باید مانع از کشتار جمعی شویم.
لامولا گفت: ما در این جلسات مستندات مربوط به ارتکاب کشتار جمعی از سوی اسرائیل در غزه را ارائه میکنیم. اسرائیل به سیطره بر دریا و آبهای غزه ادامه میدهد. کشتار این رژیم همه مناطق غزه را ناامن ساخته است. فلسطینیان در هیچ مکانی امنیت ندارند حتی مناطقی که تل آویو آنها را امن میداند. آنچه اسرائیل علیه فلسطینان مرتکب میشود، ظلم تمامعیار است. اشغالگران مانع از تعیین سرنوشت فلسطینیان میشوند. خشونت و ویرانی از هفتم اکتبر شروع نشده بلکه ملت فلسطین از سال ۱۹۴۸ از آن رنج میبرند.
جزئیات بیشتر از نخستین جلسه دادگاه دیوان بینالمللی دادگستری درباره بررسی شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی در پرونده نسلکشی این رژیم در نوار غزه را اینجا بخوانید.
وزیر دادگستری آفریقای جنوبی پس از پایان برگزاری اولین جلسه رسیدگی به شکایت این کشور از رژیم صهیونیستی گفت: غزه به ویرانه تبدیل شده است و دادگاه باید درباره آنچه در نوار غزه در جریان است، حکم صادر کند.
لامولا تأکید کرد: شرایط غزه نیازمند صدور سریع حکم درباره آن است و به همین دلیل از دبیرکل سازمان ملل نیز می خواهیم بند ۲۹ منشور سازمان ملل را برای جلوگیری از وقوع فجایع انسانی هولناکتر در غزه اجرا کند.
در دومین جلسه اول دادگاه لاهه چه گذشت؟
کار بررسی پرونده شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم جنایتکار اسرائیل در دیوان بین المللی دادگستری روز جمعه ۱۲ ژانویه ۲۰۲۴ (۲۲ دی ۱۴۰۲) در دومین روز متوالی ادامه یافت و در این جلسه، تیم حقوقی رژیم اشغالگر اسرائیل پاسخ خود را به اتهامات آفریقای جنوبی ارائه کرد تا دادگاه لاهه را متقاعد کند که هیچ جنایتی در غزه مرتکب نشده است.
تال بیکر مشاور حقوقی وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی در آغاز جلسه دومین روز بررسی این پرونده ادعا کرد که عملیات نظامی این رژیم در غزه اقدامی برای دفاع از خود در برابر حماس و سایر گروه های مقاومت فلسطینی که وی آنها را سازمان های تروریستی خواند، انجام شده است.
در حالی که بنا به اسناد سازمانهای حقوق بشری، رژیم صهیونیستی در جنگ علیه ساکنان بی گناه غزه مرتکب وحشیانه ترین حملات و جنایات جنگی شده است، این مشاور حقوقی رژیم اسرائیل ادعا کرد که آفریقای جنوبی روز پنجشنبه در دادگاه بین المللی کیفری سازمان ملل، پروندهای تحریف شده از جنگ غزه را علیه این رژیم مطرح کرد.
جزئیات بیشتر از دومین جلسه دادگاه دیوان بینالمللی دادگستری را اینجا بخوانید.
کنوانسیون نسلکشی چه میگوید؟
کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسلکشی، نخستین سند قانونی برای تدوین نسلکشی بهعنوان یک جنایت و نخستین معاهده حقوق بشر بود که به اتفاق آرا توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۹ دسامبر ۱۹۴۸ تصویب شد. این کنوانسیون در ۱۲ ژانویه ۱۹۵۱ لازمالاجرا شد و دارای ۱۵۲ کشور عضو است. این کنوانسیون درباره پیشگیری و مجازات جنایت نسلکشی تاکید دارد که کشورهای عضو نهتنها باید از ارتکاب نسلکشی خودداری کنند، بلکه باید از وقوع آن در هر مکان دیگری نیز جلوگیری کنند.
آفریقای جنوبی کدام اقدامهای رژیم صهیونیستی را مصداق نقض کنوانسیون نسلکشی میداند؟
آفریقای جنوبی تاکید دارد که رژیم صهیونیستی بنا به دلایل زیر در حال اعمال جنایت نسلکشی است؛ این کشور آفریقایی تاکید دارد که وجود الگوی رفتاری نظاممند در کشتار فلسطینیها براساس تعریف نسلکشی مطابق ماده ۲ کنوانسیون نسلکشی تایید میکند که این رژیم در حال انجام جنایت نسل کشی است.
آفریقای جنوبی موارد زیر را بهعنوان ادله ادعای خود مطرح میکند:
کشتار فلسطینیها و هدفمند بودن آن از طریق هدف قرار دادن عامدانه برخی از اقشار مانند خبرنگاران و کودکان، ایجاد صدمات روحی و جسمی به فلسطینیها در غزه، اخراج دستهجمعی فلسطینیها از خانههایشان در غزه و آواره کردن آنها، محرومیت از دسترسی به غذا و آب کافی برای فلسطینیها در غزه، محروم کردن فلسطینیهای غزه از دسترسی به سرپناه، لباس، بهداشت و امکانات بهداشتی، محروم کردن فلسطینیهای غزه از کمکهای پزشکی کافی، نابودی زندگی فلسطینیها در غزه، تحمیل تدابیر بهمنظور جلوگیری از تولد نوزادان فلسطینی در غزه، بیان نیت نسلکشی و انجام اقدامهایی در این چارچوب.
استدلالهای ضعیف رژیم صهیونیستی در دیوان لاهه
استدلالهای رژیم صهیونیستی در دیوان بینالمللی دادگستری بسیار ضعیف و عملکرد تیم حقوقی آنها «گستاخانه» و «غیر متقاعدکننده» بود. آنها در واقع با شکست مواجه شدهاند و بنابراین برای آنها بسیار دشوار است که در برابر استدلالهای محکم آفریقای جنوبی بتوانند بایستند. به همین دلیل است که تیم حقوقی رژیم صهیونیستی بر موضوع صلاحیت دیوان بینالمللی دادگستری بر این پرونده تمرکز کرده است. با وجود این، آنها نتوانستند از خود در برابر اتهامات نسلکشی که تیم حقوقی آفریقای جنوبی مطرح میکرد دفاع کنند.
کشورهای حامی شکایت آفریقای جنوبی
اقدام آفریقای جنوبی درباره شکایت از رژیم صهیونیستی به اتهام نسلکشی در غزه در دیوان بینالمللی دادگستری از همان ابتدا با موجی از حمایتها بهویژه از سوی کشورهای مسلمان مواجه شد. سازمان کشورهای اسلامی (بلوک ۵۷ عضوی با حضور ایران، عربستان، مراکش، ...)، روسیه، اسپانیا، مالزی، بلژیک، کوبا، لیبی، ترکیه، اسلوونی، بنگلادش، پاکستان، کلمبیا، برزیل، اردن، مالدیو، بولیوی و اندونزی در فهرست حامیان شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی در دیوان بینالمللی دادگستری قرار دارند.
اتحادیه عرب نیز بر حمایت کامل خود از دادخواست ارائه شده از سوی آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در برابر دادگاه بین المللی لاهه به اتهام ارتکاب کشتار جمعی و نقض کنوانسیون منع کشتار جمعی سال ۱۹۴۸ تاکید کرد همچنین ۲۰۰ کارشناس و پروفسور حقوق بین الملل حمایت کامل خود را از آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی اعلام کردند.
علاوه بر این در ایران نیز اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران (اسکودا) ضمن اعلام همبستگی با وکلای آزاده آفریقای جنوبی در دادخواهی در دیوان بینالمللی دادگستری پیرامون جنایت نسلکشی رژیم اسرائیل، آمادگی کامل جامعه حقوقی مدافع حقوق بشر و بشردوستانه ایران را برای مستندسازی این دادخواهی اعلام کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه دوم بهمن درباره حمایتهای حقوقی و دیپلماتیک ایران از شکایت آفریقای جنوبی در دیوان بین المللی دادگستری علیه رژیم صهیونیستی، گفت: از اقدام خوب، مسؤولانه، شرافتمندانه و شجاعانه دولت آفریقای جنوبی در شکایت علیه رژیم صهیونیستی در دیوان بین المللی دادگستری حمایت کردیم و مواضع سیاسی حمایتی خود را از آفریقای جنوبی اعلام کردیم متاسفانه رژیم صهیونیستی علاوه بر جنایاتی که در طول هفتاد و پنج سال گذشته علیه ملت فلسطین مرتکب شده است، در طول ۱۰۸ روز اخیر مرتکب جنایات علیه بشریت، جنایت جنگی، تجاوز و نسل کشی علیه مردم غزه شده است که از نظر قوانین و مقررات بینالمللی بسیار نگران کننده قلمداد شده است.
ناصر کنعانی اظهار داشت: ما از هفت اکتبر به ضرروت توسل به کنوانسیونهای بینالمللی تاکید کردیم و درخواست کردیم که کشورهای مختلف از این ظرفیت استفاده کنند همچنین در خصوص استفاده از ظرفیتهای دیوان بین المللی کیفری نیز به کشورهای مختلف تاکید کردیم علاوه بر این، وزیر امور خارجه کشورمان نامهای را به رئیس و دادستان دیوان کیفری بین المللی ارسال کرد. ما حمایتهای سیاسی خود را از آفریقای جنوبی اعلام کردیم و باتوجه به نوع نگاه ما به رژیم صهیونیستی که هیچ گاه این رژیم را مورد شناسایی قرار نداده و نخواهیم داد، در چارچوب این دیدگاه حمایتهای سیاسی و حقوقی خود را از ملت فلسطین در قالب همکاریهای منطقهای و البته استفاده از ظرفیتهای بین المللی ادامه خواهیم داد.
پس از صدور دستور موقت دیوان بینالمللی دادگستری در جریان طرح شکایت از رژیم صهیونیستی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه به دولت و ملت آفریقای جنوبی تبریک و گفت و بار دیگر بر حمایت جمهوری اسلامی ایران از ابتکار عمل دولت آفریقای جنوبی را مورد تاکید قرار داد.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: امروز مقامات رژیم جعلی اسراییل منفورترین افراد نزد افکار عمومی جهان هستند که باید به دلیل ارتکاب نسلکشی و جنایات بیسابقه جنگی علیه فلسطینیان فورا به دست عدالت سپرده شوند.
حضور اسرائیل در سرزمینهای اشغالی فلسطین خلاف اصول و قواعد حقوق بینالملل است و آنها به دنبال پاک کردن غزه از نقشه فلسطین هستند و سیاست نقض سیستماتیک اصل تفکیک نظامیان و غیرنظامیان و حتی حمله به بیمارستانها هم در همین راستا قابل بحث است
رئیس جمهور آفریقای جنوبی در واکنش به حکم دادگاه لاهه نیز اظهار داشت: بعد از نیم قرن بالاخره حکمی صادر شد که برای مردم فلسطین عدالت به همراه دارد.
دبیرکل سازمان ملل حکم دادگاه لاهه برای توقف نسلکشی در غزه را به شورای امنیت ارسال میکند
سخنگوی سازمان ملل در پی اعلام حکم دیوان بین المللی دادگستری علیه اسرائیل مبنی بر توقف نسل کشی در غزه اعلام کرد: دبیرکل سازمان ملل مطابق اساسنامه دادگاه لاهه فوری دستورات آن را به شورای امنیت ارسال خواهد کرد.
استفان دوجاریک گفت: آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل به حکم دادگاه لاهه توجه کرده است که به شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل در مورد اعمال کنوانسیون جلوگیری و مجازات جنایت نسلکشی در نوار غزه اشاره میکند.
برگزاری جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره غزه
ریاست شورای امنیت نیز بامداد شنبه هفتم بهمن اعلام کرد که پس از اعلام تصمیمات دیوان دادگستری بینالمللی در لاهه در مورد نسلکشی رژیم صهیونیستی، روز چهارشنبه (۱۱ بهمن) نشستی اضطراری در رابطه با جنگ در غزه برگزار خواهد کرد.
حملات سازماندهی شده اسرائیل به سکنه سرزمینهای اشغالی جنایت علیه بشریت است
محسن عبداللهی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و استاد حقوق بینالملل درباره نسل کشی فلسطینیان از سوی رژیم صهیونیستی و طرح آن در دیوان دادگستری بینالمللی در گفتوگو با خبرنگار قضایی ایرنا گفت: حضور اسرائیل در سرزمینهای اشغالی فلسطین خلاف اصول و قواعد حقوق بینالملل است و آنها به دنبال پاک کردن غزه از نقشه فلسطین هستند و سیاست نقض سیستماتیک اصل تفکیک نظامیان و غیرنظامیان و حتی حمله به بیمارستانها هم در همین راستا قابل بحث است.
عبداللهی خاطرنشان کرد: حقوق حاکم بر جنگهای ضد اشغال، حقوق بشردوستانه بینالمللی است و یک اصل محوری در این حقوق وجود دارد که آن هم تفکیک نظامیان و غیرنظامیان است و براین اساس برای غیرنظامیان مصونیت در نظر گرفته شده است و به هیچ وجه سکنه غیرنظامی هدف مشروع نظامی نیستند و طرفین به هیچ وجه حق ندارند به مردم غیرنظامی حمله کنند و این حملات صراحتا به عنوان جنایت جنگی و اگر به طور سیستماتیک و گسترده اعمال شود به عنوان جنایت علیه بشریت محسوب میشود و از اینرو حملات سازماندهی شده اسرائیل به سکنه سرزمینهای اشغالی جنایت علیه بشریت تلقی میشود.
این حقوقدان تاکید کرد: اکنون که اسرائیل سرکوبهای وحشیانهای انجام داده و مرتکب جنایات بین المللی عدیده شده است، نباید اجازه داد که این رژیم اشغالگر سوار بر موج رسانههایی که این روزها به حمایت بی چون و چرای آن مشغولند به اقدامات نامشروع خود ادامه دهد.
بی کیفرمانی مقامات جنایتکار رژیم صهیونیستی به بایگانی تاریخ سپرده شود
حسام الدین برومند کارشناس حقوق بینالملل نیز پیش از این به ایرنا گفته بود که در موضوع جنگ غزه انتظار این بود که دیوان کیفری بین المللی به این مسئله ورود پیدا میکرد و مقامات جنایتکار رژیم صهیونیستی را به میز پای محاکمه میکشاند اما مشکلی که در این دیوان وجود دارد این است که «معمولاً تحت تاثیر قدرتهای بزرگ» است و نفوذ قدرتهای غربی و مشخصاً آمریکا در دیوان کیفری بینالمللی باعث میشود که آنها به کارکردهای حقوقی خود کمتر بپردازند.
برومند ادامه داد: اما دیوان بین المللی دادگستری یک مرجع حقوقی بین المللی است که ذیل سازمان ملل شکایات کشورها علیه یکدیگر را بررسی میکند، در واقع لازمه ورود این دیوان به مسائل شکایت یک کشور علیه کشوری دیگر است و «شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل در ماجرای جنایت غزه یک نقطه عطف محسوب میشود» و اقدامی قابل توجه و تقدیر است.
کارشناس حقوق بینالملل اظهار داشت: معتقدم اگر یک موج جهانی ایجاد شود و کشورهای جهان پشت سر آفریقای جنوبی قرار بگیرند میتوان به نتیجه بخش بودن این شکایت خوشبین بود، هرچه حمایتهای جهانی از شکایت آفریقای جنوبی بیشتر شود اعمال نفوذ قدرتهای غربی در اعلام نتیجه این شکایت کمتر خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: برای اولین مرتبه باید این اتفاق بیافتد که «بی کیفرمانی مقامات جنایتکار رژیم صهیونیستی به بایگانی تاریخ سپرده شود»، این نکته مهمی است. مقامات اسرائیل در طول ۷۵ سال گذشته مصونیت قضایی داشتند و هیچگاه محاکمه نشدند و جزای جنایات و اقدامات خودشان را ندیدند. این دادگاه این ظرفیت را دارد تا نقطه عطفی باشد برای اینکه بیکیفرمانی مقامات رژیم صهیونیستی به پایان برسد.
مخالفان شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی کدامند؟
آمریکا بهعنوان حامی اصلی رژیم صهیونیستی بارها مخالفت خود را با شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی در دیوان بینالمللی دادگستری اعلام کرده است همچنین آلمان کشور دیگری است که مخالف شکایت آفریقای جنوبی به دیوان بینالمللی دادگستری است؛ این کشور بهعنوان یکی از سرسختترین حامیان جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه، صراحتا مداخله در جریان پرونده شکایت آفریقای جنوبی را رد کرده است هرچند مردم آلمان در اعتراض به حمایت برلین از جنایات رژیم صهیونیستی در غزه برای ابراز خشم خود نسبت به مواضع مقامات این کشور دست به تظاهرات زدند.
موج جهانی برای حمایت از حق و عدالت در جریان است و اکنون پس از آفریقای جنوبی، اندونزی نیز شکایت جدیدی را علیه رژیم اسرائیل در دیوان بین المللی دادگستری در لاهه تنظیم کرده است
اندونزی از رژیم صهیونیستی به دیوان لاهه شکایت کرد
سازوکارهای دفاع از حقوق بشر و مقابله با نسلکشی و نقض حقوق بشردوستانه ابزاری برای صیانت از حق حیات انسانها در این جهان نابرابر است و حالا صداهای رسایی از لاهه به گوش میرسد که امیدبخش است و موج جهانی برای حمایت از حق و عدالت در جریان است و اکنون پس از آفریقای جنوبی، اندونزی نیز شکایت جدیدی را علیه رژیم اسرائیل در دیوان بین المللی دادگستری در لاهه تنظیم کرده است. به این ترتیب اندونزی به آفریقای جنوبی پیوست که به خاطر ارتکاب جنایت نسل کشی توسط اسرائیل علیه فلسطینیان در غزه، به عنوان اولین کشور از این رژیم اشغالگر در دیوان بین المللی دادگستری شکایت کرده بود.
پیشتر، وزارت خارجه اندونزی تیمی از کارشناسان حقوقی را برای کمک به پیشنویس پرونده اندونزی در دیوان دادگستری بینالمللی تشکیل داد تا رژیم اسرائیل را به خاطر «سیاستها و اقداماتش» در سرزمینهای اشغالی فلسطین محاکمه کند.
انتظار میرود دیوان بینالمللی دادگستری به رسالت ذاتی و فلسفه وجودی خود عمل کند و با قاطعیت در روند رسیدگی به این پرونده، شاهد داغهای پرتکرار هر روزه اخبار این ایام نباشیم و روند رسیدگی به این پرونده پیش چشم جهانیان و در یک دادگاه بینالمللی فارغ از فشارهای سیاسی و صرفا رو به سمت حقطلبی و دفاع از مظلومان پیش برود تا ضمن احقاق حق یک ملت، افکار عمومی جهانی نیز صلح و احترام به حقوق بشر را در عمل شاهد باشند؛ امری که به سبقه تاریخ، سالهاست با وجود ادعاهای دروغین و پوشالی مجامع بینالمللی بارها زیر پا گذاشته شده اما اکنون فرصت تاریخی برای تکریم ارزشهای والای انسانی است.