به گزارش خبرنگار ایرنا، انتخابات به عنوان یکی از مهمترین عرصه های مشارکت سیاسی اقشار مختلف جامعه، حضور مردم در تصمیم گیری های مهم کشور به صورت غیر مستقیم است، شرکت پررنگ و حداکثری مردم در این عرصه از جمله اهداف مورد نظر فعالان رسانه ای است.
بررسی های میدانی خبرنگاران ایرنا در شهرستان های مختلف مازندران نشان می دهد که گپ و گفت پیرامون انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری وارد بستر فضای حقیقی و مجازی جامعه شده است و افراد نظرات و تحلیل های مختلفی را از ویژگی ها، سابقه و عملکرد نامزدها در کنار توقعاتشان با یکدیگر در میان می گذارند.
در این وادی میزگرد خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز ساری با حضور چهار تن از فعالان سیاسی و رسانه مازندران با بررسی جایگاه فضای مجازی در انتخابات، به نقش و اثر این نوع رسانه در تحقق حضور، مشارکت و جلب حضور مردم در انتخابات پرداخته است.
«فضای مجازی و کنترل ناهنجاری های تبلیغات انتخاباتی، عضو گیری اجباری و بدون اجازه در شبکه های اجتماعی و طایفه گرایی در انتخابات مازندران» سه موضوع محوری مطرح شده در این میزگرد بود که هر یک از چهار تن از فعالان و کارشناسان رسانه ای استان پاسخ های متفاوتی را ارایه کردند.
فعالان حوزه رسانه و سیاسی مازندران معتقدند: فضای مجازی با وجود سابقه فعالیت بسیار کمتر از رسانه ملی، روزنامه ها و سایت های خبری اما به دلیل مجهز بودن به برخی امکانات و خدمات می تواند در آگاهی رسانی و حضور پررنگ مردم در انتخابات نقش مهمی ایفا کند.
آنان گفتند: مشارکت حداکثری، پیمان مجدد با آرمان های انقلاب، محک پایبندی به قانون، تمرین مردم سالاری دینی، حاکم شدن عقلانیت، خرد، اخلاق و افزایش سرمایه اجتماعی از جمله اهدافی است که حاکمیت در صحنه انتخابات به دنبال تحقق آنها است.
کارشناسان حوزه رسانه مازندران معتقدند که نقش شبکه های اجتماعی در انتخابات پررنگ است، چراکه زمانی بین احزاب سیاسی و افراد جامعه پیوندی کم رنگ و ضعیف وجود دارد، در این حالت است که شبکه های اجتماعی نقش حزب را به خود می گیرد یا به اصطلاح کاربران فضای مجازی حزبی عمل می کنند.
آنان تاکید کردند که فعالان رسانه ها و فضای مجازی باید سه کارکرد قبل از انتخابات برای افزایش مشارکت، زمان انتخابات با هدف نشان دادن نماد باشکوهی از مردم سالاری دینی و بعد از انتخابات برای نهادینه کردن فرهنگ رفاقت به جای رقابت را پیگیری و منعکس کنند.
با روی کار آمدن و رونق گرفتن شبکه های اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران، افراد با دیگر اعضا در فضای مجازی پیوند فکری و تبادل ارتباطی برقرار کردند زیرا دیگر رسانه ها اعم از رادیو و تلویزیون به عنوان منبع اولیه و شکل دهنده افکار اجتماعی در حال رنگ باختن است و شبکه های اجتماعی، قدرت تبلیغاتی و افکارسازی رسانه های شنیداری و دیداری را به مصاف می طلبد.
قدرت اطلاع رسانی در فضای مجازی وابسته به انتشار اخبار موثق است
یکی از فعالان حوزه رسانه مازندران در این میزگرد که با عنوان «فضای مجازی و کارکرد انتخاباتی» در ایرنا مرکز ساری برگزار شد، گفت : برقراری ارتباط ۲ سویه میان رسانه و مخاطب به عنوان ویژگی منحصر به فرد فضای مجازی است.
عباس مهدوی با اشاره به اینکه فضای مجازی رسانه قابل دسترس و فراگیراست، افزود : امروزه بیش از نیمی از جمعیت کشور در شبکه های مختلف اجتماعی داخلی و خارجی عضو هستند.
وی با توضیح این نکته که نقش مشارکت مردم را باید باور کنیم به سخنان رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و اظهار داشت: طبق فرمایشات رهبری اگر مشارکت کم باشد مجلس ضعیف ایجاد می شود و مجلس ضعیف به درد کشور نمی خورد، اگر جناح های سیاسی فعال نباشند فضای باز سیاسی رخ نخواهد داد، دلسردی مردم در انتخابات خیانت است و جریان سیاسی های در هر جناحی طبق مقررات حق فعالیت دارند، بنابراین رهبری با این سخنان تلکیف را مشخص کرده اند.
وی با اظهار این که به نظر من هنوز نقش تبلیغات در فضای مجازی به مرحله کامل خودش را نرسیده است، خاطر نشان کرد: استقلال رسانه ای در کشور سبب می شود تا نقش فضای مجازی در قالب رسانه بسیار کم رنگ شود.
وی ادامه داد :اعضای کانال های شبکه های اجتماعی همراه با کسب اطلاعات و نقطه نظرات نامزدهای انتخاباتی چه در عرصه مجلس شورای اسلامی و چه خبرگان رهبری فرصت اظهارنظر و بیان مطالبات برای افراد را نیز فراهم کرده است.
مهدوی اظهارات نامزدهای انتخاباتی را سبب آگاهی سازی مردم می داند و معتقد است : در انتخابات پیش رو فضای مجازی فرصت بیان نظرات را برای کاربران خود ایجاد کرده است.
وی فضای مجازی را با قابلیت جبران ناتوانی رسانه های فعلی از جمله رادیو، تلویزیون، روزنامه و سایت های خبری نام برد و ادامه داد : در رسانه های فوق نوع اطلاع رسانی به گونه است که مخاطب تنها بیننده و شنونده صرف اخبار و اطلاعات و افراد تنها مخاطب هستند.
مهدوی ادامه داد : مخاطب صرف بودن فرصت و قابلیت برای اظهارنظر و بیان مسائل و مطالبات را برای مردم جامعه ایجاد نمی کند که این رویه در فضای مجازی تغییر کرده است.
این کارشناسان حوزه رسانه ای افزود : تک بعدی بودن فعالیت رسانه های دیداری، شنیداری و نوشتاری قدیمی همچون روزنامه، رایو، تلویزیون و سایت های خبری باعث شد مخاطبان تنها دریافت کننده اطلاعات و اخبار بودند و فضایی برای اظهار نظر وجود نداشت.
وی افزود : شبکه های اجتماعی داخلی می بایست با بالا بردن سطح کیفی فعالیت ها برای جلب اقبال عمومی به پیام ها در شبکه های اجتماعی اقدام کنند.
این کارشناس رسانه ادامه داد : این مساله با انتشار اخبار از منابع موثق و قابل اطمینان قابل پوشش دادن است و قدرت اطلاع رسانی این فضاها وابسته به انتشار اخبار موثق آن است.
مهدوی در ادامه به آسیب دیگر فضای مجازی در دوران انتخابات اشاره کرد و گفت : برخی نامزدها بدون در نظرگرفتن جایگاه و کارکرد فرد رقیب بدون استدلال های منطقی به دنبال زیر سوال بردن اقدامات هستند.
وی با تاکید بر بالا رفتن آگاهی و شعور سیاسی و اجتماعی مردم افزود : اکنون مردم با دیدن و شنیدن برنامه نامزدها دست به انتخاب می زنند.
این کارشناس رسانه با تاکید بر اینکه جلب مشارکت مردم در انتخابات اولویت اول و آخر تمامی اهالی رسانه و دست اندرکاران برگزاری انتخابات است، ادامه داد : با رعایت نکات و مسائل اخلاقی و دینی و پرهیز از بداخلاقی ها می توان در ایجاد فضای آرام اطلاع رسانی و فرصت بیان خواسته و مطالبات مردمی را ایجاد کرد.
مهدوی در عین حال نسبت به صدور بی حساب و کتاب مجوز برای رسانه در مازندران انتقاد کرد و وجود این همه مجوز رسانه را همانند مشاور املاک های بی ضابطه رشد قارچ گونه توصیف کرد.
عضو گیری اجباری در شبکه های اجتماعی، تجاوز به حقوق شهروندی
رقیه نعلبندانی دیگر فعال حوزه رسانه مازندران به نقش هدایتگری فضای مجازی در آگاهی بخشی جامعه نسبت به مسائل انتخابات و نامزدها اشاره کرد و گفت : فضای مجازی تکمیل کننده دیگر رسانه ها از جمله رادیو، تلویزیون، روزنامه ها و سایت های خبری هستند.
وی عضوگیری اجباری و بدون اجازه کاربران شبکه‌های مجازی توسط گروه و کانال‌های نامزدهای انتخابات مجلس مازندران برای تبلیغات انتخاباتی را عامل ناراحتی و اعتراض کاربران دانست و گفت: اگر خاطرتان باشد در گذشته تبلیغات انتخاباتی به شکل برگه های کوچک از لای دروازه ورودی خانه به حیاط انداخته می شد اما امروزه این شیوه از تبلیغات دیگر منسوخ شده است یا حداقل به حاشیه رانده و بسیار محدود دیده می شود، زیرا با محو شدن حیاط خانه و سبز شدن فضای مجازی در دستان مردم تبلیغات انتخاباتی نیز به شبکه های مجازی کوچ کرده است.
وی ادامه داد: یکی از شیوه‌های تبلیغات انتخاباتی مجازی ایجاد کانالها و گروه‌های اجتماعی در فضای نرم‌افزاری مجازی است که در کنار کاهش هزینه ها، با توجه به حضور بی وقفه در فضای مجازی از فراگیری و تاثیر گذاری بیشتری نیز برخوردار است.
این فعال رسانه ای گفت: کانالها و گروه‌هایی مجازی کارویژه آنها انتشار عملکرد نامزدها انتخاباتی، انتقاد از رقبا، همراهی بلند مدت مردم با نامزد خاص، ایجاد خوراک و محتوا و همچنین برنامه های نامزدهای انتخاباتی است.
وی گفت: در مازندران نیز چند کانال و گروه های مجازی نامزدهای انتخاباتی با نزدیک تر شدن به دوازدهمین دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی به یکباره قارچ گونه هر روز در فضای مجازی در حال تکثیر هستند.
نعلبندانی در مورد انتخابات و قومیت گرایی در مازندران گفت: وقتی انتخابات طایفه ای شود، عقلانیت از بین می رود و یعنی افراد با فکر رای نمی دهند، معتقدم یکی از دلایل عقب افتادگی مازندران به دلیل بخشی نگری است.
وی با ذکر این نکته که حقوق شهروندی از دنیا واقعی به فضای مجازی هم که واقعی است، منتقل شده است، گفت: این که بعضی ها به خود اجازه می دهند که از دیوار حریم مردم بالا رفته و تجاوز کنند، باید طبق قانون با آنان برخورد شود.
این فعال رسانه ای در عین حال ماهیت مازندران را قومی و طایفه ای دانست و گفت: در استان احزاب و گروه های سیاسی فعالی نداریم.
وی با تاکید بر این که فضای باز آزادی برای تبادل اطلاعات و نظرات از درون پنجره شبکه های اجتماعی مستلزم هدایت و نظارت است، افزود: وجود شبکه های اجتماعی غیر معتبر بخشی از آسیب های موجود در فضای مجازی برای انتخابات است، معتقدم این کانال ها با انتشار اخبار و یا اتهام های بی پایه و اساس که گاها موجب زیر سوال بردن خدمات می شود، چالش زا است.
وی اظهارداشت : برای کنترل این منظور تقویت و حضور پر رنگ تر شبکه های اجتماعی دارای مجوز وابسته به رسانه های معتبر می تواند منبع خوبی برای انتشار اخبار و اطلاعات موثق برای مردم باشد.
به گفته این فعال حوزه رسانه مازندران با سوق یافتن مردم به سمت کانال های اجتماعی معتبر و موثق در نهایت کم فروغی کانال های غیر رسمی و نامعتبر را فراهم می آورد و بالتبع با بالا رفتن اطلاعات مردم از این طریق زمینه افزایش میزان مشارکت مردم در انتخابات فراهم می شود.
اهمیت نقش رسانه ها در تولید محتوای انتخابات برای هدایت شبکه های اجتماعی
دکتر حسین برزگر فعال رسانه ای و مدرس دانشگاه های مازندران با اظهار این که امروزه شبکه های اجتماعی مرجعیت در اطلاع رسانی پیدا کردند و از این بستر در صحنه انتخابات نیز به صورت تلفیقی رسانه و شبکه های اجتماعی استفاده می شود، گفت: فضای مجازی کم هزینه ترین و اثرگذار ترین ابزار برای اطلاع رسانی در زمان انتخابات است.
وی با بیان این که اگرچه شبکه های اجتماعی را نمی توان به درستی مدیریت کرد، توضیح داد: چراکه گفتمانی از انتخابات در فضای مجازی ایجاد نشده است، روش ها و رفتار ها نامزدها در فضای مجازی قابل پیش بینی نیست.
این استاد دانشگاه با بیان این که اخبار تایید نشده در فضای مجازی بیشتر از اخبار تایید شده است، ادامه داد: در این شرایط اطلاع رسانی دقیق و به موقع در زمینه انتخابات از سوی دست اندر کاران ضروری است.
برزگر با ذکر این نکته که تبلیغات هدفمند، واقع گرایانه قانونمند همراه با رعایت اخلاق حرفه ای در تبلیغات فضای مجازی بسیار مهم است، اظهار داشت: مردم دنبال دیالوگ های کوتاه هستند.
استاد علوم سیاسی دانشگاه های مازندران گفت:مشارکت به عنوان یک امر مهم در انتخابات با ایجاد امید و اعتماد آفرینی مهم است صد البته سیاست همانند اقتصاد حکم کالا و خدمت را دارد یعنی مسایل و مطالبات مردم باید در سبد خانوارها جای بگیرد تا مشارکت را شاهد باشیم.
برزگر تصریح کرد: اگر مسایل و موضوعات در تبلیغات فضای مجازی به درستی تعریف نشود، فعالیت ها در فضای مجازی محل خودنمایی سیاسی می شود، چه بسا بسیاری از افراد که به صورت غیر خود خواسته عضو گروه شبکه های اجتماعی می شوند، لزوما سیاسی نیستند.
وی ادامه داد: تولید محتوای درست می تواند آمادگی فرد را برای مقابله با شایعات و اطلاعات نادرست بالا ببرد و باید بدانیم که اگر سواد رسانه ای مردم بالا برود و تولید محتوای مناسب صورت بگیرد، تمایل مردم به گروه‌های ناشناس کم تر می شود.
این فعال رسانه ای مازندران گفت: فضای مجازی امروزه به محلی برای بحث و تبلیغات نامزدها و حتی به یک محل جدید سیاسی برای مناظره ها بین طرفداران داوطلبان تبدیل شده است و با فضای واقعی فاصله دارد.
کوچ ناقص واقعیت‌ها از فضای حقیقی به مجازی
عالین نجاتی یکی دیگر از فعالان رسانه ای مازندران با بیان این که، کوچ واقعیت های جامعه در شبکه های اجتماعی که به آن فضای مجازی گفته می شود، ناقص است، گفت: فضای مجازی گریز از مرکز در مقوله اطلاع رسانی است و چون هر آن چه در فضای واقعی به فضای مجازی منتقل نشده است، شک مداوم نسبت به اطلاع رسانی وجود دارد.
وی با توضیح این نکته که فضای مجازی فضای خیالی و توهمی نیست بلکه واقعی است، ادامه داد: فضای مجازی کوچ پسا مدرن است، یعنی همه مسایل و چالش های واقعی به فضای مجازی نیز رفته است و هیچ کس نمی تواند منکر این امر شود.
نجاتی با بیان این که قرار نبود فضای مجازی هم سیاسی شود، اما جهان معاصر آن را سیاسی کرده است، گفت: چرا که در فضای مجازی واقعیت ها هم منتقل شده است.
این فعال رسانه ای با ذکر این نکته که فضای مجازی در کشورهای پیشرفته به پارلمانی عامه تبدیل شده است، گفت: به طور یقین هر آنچه در واقعیت وجود دارد در فضای مجازی هم قابل تصور و عملی است، بنابراین باید شرایط و مقررات خاصی خودش را ایجاد کنیم.
نجاتی گفت: وقتی شبکه های اجتماعی وارد کشور شد باید همه مسایل واقعی را هم مد نظر داشته باشیم.
به گزارش ایرنا، بنا به اعلام ستاد انتخابات مازندران از حوزه‌های انتخابیه ۹ گانه این استان در مجموع ۷۴۸ نفر برای تصاحب یکی از ۱۲ کرسی مازندران در مجلس دوازدهم نام‌نویسی کردند که پس از بررسی پرونده‌ها و صلاحیت نامزدها در ۲ مرحله توسط هیئت اجرایی در استان و هیئت نظارت بر انتخابات کشور، در نهایت تا این لحظه با آمار جدید ارایه شده از سوی شورای نگهبان۴۶۵ نفر در گردونه رقابت انتخاباتی باقی ماندند.
مازندران ۹ حوزه انتخابیه شامل "ساری و میاندورود"، "قائمشهر، سوادکوه، سوادکوه شمالی، سیمرغ و جویبار"، "نکا، گلوگاه و بهشهر"، "تنکابن، رامسر و عباس‌آباد"، "نور و محمودآباد"، "نوشهر، چالوس و کلاردشت"، "بابل"، "آمل" و "بابلسر و فریدونکنار" دارد که از این ۹ حوزه در مجموع ۱۲ نماینده راهی بهارستان می‌شوند که غرب مازندران در مجلس شواری اسلامی سه نماینده دارد.
طبق برنامه زمان‌بندی ستاد انتخابات کشور، دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در روز جمعه ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ در سراسر کشور برگزار می‌شود. استان مازندران بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود سه میلیون و ۲۸۳ هزار نفر جمعیت دارد.