گروه جامعه ایرنا - هامون تالابی مرزی بین ایران و افغانستان در استان سیستان و بلوچستان است، گستردگی آن در زمان پرآبی ۵ هزار و ۶۶۰ کیلومتر بود که از این وسعت ۳ هزار و ۸۲۰ کیلومتر مربع آن در خاک ایران و بقیه در خاک افغانستان است، این پهنه وسیع در گذشته‌ای نه چندان دور سومین دریاچه پرآب کشور بود اما امروز به بستری از خاک تبدیل شده که با هر وزش بادی به چشم اهالی سیستان می رود، علت هم نرسیدن آب از رودخانه هامون است، در کنار این گرفتار شدن بخش زیادی از سیلاب های فصلی در پشت سد کمال خان در ولایت نیمروز افغانستان نیز مزید بر علت شده و تالاب را به صورت ۱۰۰ درصدی خشک کرده است.
این در حالیست که بنا بر معاهده ۱۳۵۱ مقرر شده بود که در سال نرمال آبی به طور متوسط ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب در قالب حقابه از رودخانه هیرمند به تالاب هامون برسد اما چند سالیست که این حق به دریاچه نمی رسد از این رو مشکلات زیادی را برای مردم منطقه ایجاد کرده و مهمتر از همه معیشتشان را تحت تاثیر قرار داده است.
البته دولت سیزدهم برای گذر از این مشکل اقداماتی انجام و حقابه تالاب هامون را با جدیت دنبال می‌کند برای این منظور تاکنون چند دیدار با مسوولان افغانستان داشته و مذاکراتی انجام داده اند، بر این اساس مقرر شد که برای نخستین بار کارگروه مشترکی از مسوولان محیط‌زیست ایران و افغانستان تشکیل و در قالب آن پروژه‌هایی از جمله حقابه هامون و مدیریت کانون‌های گرد و غبار افغانستان اجرا شود.
با توجه به اهمیت موضوع بارها رییس جمهور تاکید کرد که در احقاق حق مردم سیستان بدون اغماض عمل خواهیم کرد و محمد مخبر معاون اول را مامور بررسی و حل مشکل مردم سیستان و بلوچستان در تامین انرژی و امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشور را مکلف به رایزنی با هیات حاکمه افغانستان برای پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند کرد.
حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران هم که برای شرکت در اجلاس وزرای خارجه همسایگان به سمرقند رفته بود اعلام کرد که حقابه ایران در دیدارش با امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه هیات حاکمه موقت افغانستان مورد تاکید قرار گرفته و افغانستان هم بر پایبندی خود به حقابه ایران تاکید داشت.
همچنین رییس سازمان حفاظت محیط زیست در سفری که به سیستان و بلوچستان داشت بر رفع این مسشکل تاکید کرده بود، علی سلاجقه در نشستی که با موضوع گرد و غبار در سیستان و بلوچستان برگزار شده بود گفته بود؛ پیگیری اختصاص حقابه هامون در اولویت است، مرطوب سازی دریاچه هامون در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد، مردم سیستان و بلوچستان نگران تامین آب آشامیدنی نباشند چرا که دولت به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد مردم با سختی مواجه شوند.
بلافاصله پس از سفر معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به استان سیستان و بلوچستان و بازدید از تالاب هامون، پیگیری حصول حقابه تالاب از طرف افغانستانی در دستور کار سازمان محیط زیست قرار گرفت و به همین منظور سلاجقه با ملا برادر عبدالغنی، معاون رییس‌الوزرا طالبان که به منظور مذاکرات اقتصادی به ایران سفر کرده بودند، درخصوص حقابه ایران از رودخانه هیرمند دیدار و گفت‌و گو کرد.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره نتیجه این نشست به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفته بود: البته این دیدار باید زودتر انجام می شد اما به هر حال توانستیم با بزرگان کشور همسایه دیدار خوبی داشته باشیم و منجر به این شد که حقابه تالاب هامون باید حتما داده شود، آنها هم به این مساله اذعان داشتند و خودشان را مکلف می دانند که باید این اتفاق بیفتد، اما اعلام کردند که الان آبی پشت سد وجود ندارد.
علی سلاجقه افزود: ما حتی گفتیم با توجه به شرایطی که اکنون در منطقه سیستان وجود دارد و مردم زابل از گرد و غبار مرارت می کشند، حداقل آب را تا حدودی رها کنند که مرطوب سازی بستر تالاب انجام شود تا گرد و غبار به هوا بلند نشود که آنها گفتند آب باشد حتما این اتفاق می افتد.
وی تاکید کرد: همچنین برای اولین بار مقرر شد تا مسوولان محیط زیست کشور افغانستان به ایران بیایند و کارگروهی از مسوولان محیط زیست دو کشور تشکیل شود تا بتوانیم در قالب آن کارگروه هم در بحث مسائل مربوط به حقابه به توافقاتی برسیم و هم اگر آبی وجود داشته باشد رها سازی شود.
البته هیات حاکمه افغانستان تاکنون نگفتند که حقابه داده نمی شود اما آنرا منوط به بارش باران و آب کافی پشت سدها دانسته اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در نشست خود در تاریخ ۱۶ بهمن ماه در تازه ترین اظهارات درباره حقابه تالاب هامون اعلام کرد که انتظار می‌رود مقامات افغانستان به تعهدات خود در تامین حقابه ایران عمل کنند.
ناصر کنعانی افزود: تماس ها و گفت و گوهای ما با مقامات دولت سرپرستی افغانستان ادامه دارد، موضوع آب یکی از موضوعات جدی مورد گفت و گو و جزو مطالبات مستمر ما از مقامات افغانستان است، انتظار می رود مقامات افغانستان بتوانند در چهارچوب معاهده میان دو کشور به تعهدات خود در تامین حقابه جمهوری اسلامی ایران عمل کنند.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در مراسم روز جهانی تالاب ها که ۱۴ بهمن ماه در رامسر ( شهری در شمال کشور) برگزار شده بود با انتقاد از دستگاه‌های بین‌المللی و اینکه مکلف و متعهد هستند که به وظایف خود عمل کنند، گفته بود: بسیاری از نهادهای بین‌المللی تحت مسائل سیاسی قرار گرفتند، این نهادهای بین‌المللی چنانچه به این تعهدها و میثاق‌ها پایبند هستند نباید بر مبنای سیاسی کاری عمل کنند.
علی سلاجقه با بیان این که جمهوری اسلامی عضو ۱۵ کنوانسیون و ۵۴ پروتکل بین‌المللی است با گلایه از دستگاه‌های بین‌المللی افزود: این عضویت‌ها به این معنی است که جامعه جهانی متعهد است که وظایف و تعهدات خود نسبت به مسائل محیط زیستی عمل کند درحالی که این نهادها ذیل تحریم‌های استکبار جهانی از تعهدات خود شانه خالی می‌کنند.معاون رییس جمهور ادامه داد: کشور جمهوری اسلامی با وجود تحریم‌های ظالمانه، تغییر اقلیم و شرایط بد اقتصادی، بر مبنای آموزه‌های دینی و دانش بومی اقدامات خود را در زمینه محیط زیست با وجود سرعت کم پیش خواهد برد، مردم ایران شگفتی آفرین هستند خودمان این کار را انجام دادیم و با تزریق منابع اهداف خود را پیش خواهیم برد.
وی با اشاره به بی‌طرفی نهادهای بین‌المللی در تحقق اهداف محیط زیستی ایران تصریح کرد: تالاب هامون یک پیکره عظیم آبی محسوب می‌شود که حقابه آن از سوی کشور همسایه متوقف شده است و نهادهای متولی بین‌المللی در این زمینه سکوت کردند.
سلاجقه افزود: جمهوری اسلامی برای احیای این تالاب قراردادی را در راستای توانمندسازی جامعه محلی، معیشت پایدار، آموزش‌های محیط زیست با اتحادیه اروپا منعقد کرد اما چون اتحادیه اروپا غلام حلقه به گوش امریکا است این قرارداد را متوقف کرد.
وی شرایط اقلیمی را به عنوان ابر چالش پیش روی حیات تالاب‌ها معرفی و بیان کرد: این درحالیست که کشور ما تحت تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی قرار دارد و اجازه نمی‌دهد حتی در قالب کنوانسیون مراودات محیط زیستی خود را انجام دهد.
همچنین آرزو اشرفی زاده مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط زیست درباره وضعت تالاب هامون به خبرنگار ایرنا گفته بود: تالاب هامون به عنوان ذخیره گاه زیستکره چند سال است که با قطع جریان ورود آب از کشور همسایه به صورت کامل خشک و به کانون برداشت گرد و غبار تبدیل شده است.
مسوولان محیط زیست هیات حاکمه افغانستان برای بررسی وضعیت تالاب هامون به ایران می آیند
معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره آخرین اقدامات دولت برای دریافت حقابه تالاب هامون به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: در زمینه تامین حقابه تالاب هامون رایزنی ها مرتب انجام می شود و امیدواریم در این راستا به تفاهماتی برسیم.
علی سلاجقه افزود: قرار بود که بخش محیط زیست هیات حاکمه افغانستان به ایران بیایند تا در زمینه شرایط تالاب هامون و دریافت حقابه مذاکره کنیم؛ در این راستا آخرین مکاتبات هم انجام شده تا در اولین فرصت به کشور ما سفر کنند تا هر چه زودتر به نتایجی برسیم و کارهای عملیاتی را آغاز کنیم.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: امیدواریم بارندگی ها مناسب باشد تا بتوانیم با همکاری کشور همسایه اقدامات مناسبی برای رسیدن آب به هامون انجام دهیم تا شرایط این تالاب تا حدودی بهبود یابد.
وی با اشاره به اینکه هنوز زمان سفر گروه طالبانی به ایران مشخص نشده است افزود: این کارها با همکاری وزارت خارجه انجام می شود و در این زمینه تعامل خوبی میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت خارجه وجود دارد.
سلاجقه با اشاره به اظهارنظرش درباره نقش سازمان های بین المللی در زمینه مسائل محیط زیستی ایران گفت: با توجه به تحریم ها، سازمان های بین المللی زیاد به این گونه مسائل ورود نمی کنند، گله ما هم از همین است چون سازمان های بین المللی باید به تکالیف خود عمل کنند.
9014