به گزارش ایرنا، شبنم دلفان‌آذری روز سه‌شنبه در همایش تغییرات اقلیمی و پدیده ریزگرد به میزبانی بنیاد علمی بسکی در گنبدکاووس اظهار کرد: تغییرات اقلیمی در چند سال اخیر پدیده ریزگردها یا بیابانزایی را تشدید کرده و در ایران از سمت خوزستان به دلیل خشک شدن رودخانه کارون و هورالعظیم و از سمت سیستان و بلوچستان به دلیل خشکیدن هامون و همچنین در استان‌های شمالی هم به خاطر وجود صحرای قره قوم ترکمنستان این پدیده بیشتر مشاهده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ۷۰ درصد علت پدیده ریزگردها در استان‌های شمالی مدیریت منابع طبیعی، منابع آبی و همچنین ساخت سدهای بی رویه است افزود: این شرایط باعث خشک شدن تالاب‌ها، حفر بی رویه چاه‌های غیرمجاز و تغییر الگوی کشاورزی به سمت کشت محصولات با مصرف آبی بالا شده است.
عضو کمیته بحران سازمان ملل متحد ادامه داد: صحرای قره قوم ۷۲ درصد ساختار جغرافیایی کشور ترکمنستان را تشکیل می‌دهد اما در ۱۰ سال اخیر به دلیل موارد ذکر شده شاهد تشدید پدیده ریزگردها هستیم.
دلفان آذری گفت: یکی از راهکارهای مقابله با ریزگردها همکاری سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی و وزارت نیرو برای انجام اقدامات اساسی با هدف جلوگیری از حفر چاه‌های غیر مجاز و تغییر الگوی کشت کشاورزی به سمت کشت محصولات کم آب‌طلب، مدیریت منابع آبی و جلوگیری از ساخت بی رویه سدهاست.
وی افزود: سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند با آموزش جوامع محلی نسبت به اجرای راهکارهای مقابله با ریزگردها و جلوگیری از چرای بی رویه برای حفظ پوشش گیاهی مراتع و یا تشویق به کاشت گونه‌های ی مانند «تاغ» مقاوم در برابر شوره‌زار کمک کنند.
وی تاکید کرد: با توجه به پیش بینی سازمان ملل، اگر تغییر اقلیم جدی گرفته نشود، گلستان با چالش زیادی همراه خواهد بود که بر روی سلامت مردم، اقتصاد و صنعت تاثیرگذار است و باعث مهاجرت مردم و در نهایت ورشکستگی منابع آبی و منابع کشاورزی می‌شود.
مقابله با منشا خارجی گرد و غبار در گرو تقویت دیپلماسی منطقه‌ای
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم به عنوان سخنران مجازی این همایش گفت: اقداماتی را در خصوص دیپلماسی منطقه‌ای با کشورهای شمال و شمال شرق برای انجام یک برنامه مشترک انجام دادیم.
محمدرضا کنعانی امضای تفاهم نامه همکاری محیط زیستی با ترکمنستان در حضور روسای جمهور، برگزاری نشست منطقه‌ای وزیران محیط زیست به میزبانی ایران، نشست دوجانبه رییس سازمان حفاظت محیط زیست با سفیر کشور قزاقستان، برگزاری اجلاس بین‌المللی مقابله با توفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار به میزبانی ایران و نشست استاندار گلستان با وزیر محیط زیست ترکمنستان را از جمله این اقدامات برشمرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان گفت: اقدام بعدی در منشا داخلی ریزگردهاست که سال ۱۳۹۹ برنامه ملی تدوین که پس از تصویب در شورای برنامه ریزی و توسعه استان مبنای کار دستگاه‌های اجرایی گرفت.
کنعانی افزود: تدوین و اجرای برنامه احیای خلیچ گرگان، تدوین و اجرای برنامه احیای تالاب گمیشان، تعیین نیاز آب محیط زیستی خلیج گرگان و تالاب‌ها و لایروبی کانال ارتباطی خلیج گرگان با دریا از جمله برنامه‌های پیشگیری و مدیریت پدیده گرد و غبار در کانون داخلی است.
قرارگیری ۳۰۶ هزار هکتار از مساحت گلستان در معرض بیابان شدن
رییس اداره حفاظت خاک معاونت فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هم در این مراسم مساحت جنگل‌های استان را ۴۵۲ هزار هکتار و مساحت مراتع را ۸۶۲ هزار هکتار اعلام کرد و گفت: ۳۰۶ هزار هکتار از عرصه‌های منابع ملی استان به ویژه در نواحی شمالی در معرض بیابان شدن قرار دارد و ۷۰ هزار هکتار آن کانون بحران شناخته می‌شود.
محمد عباسی افزود: مجاورت با بیابان قره قوم ترکمنستان، تاثیر کمربند جنب حاره‌ای، اراضی شور و رسوبات ریزدانه‌ای بستر قدیمی دریای خزر، بالا بودن سفره آب‌های شور سطحی، افزایش میانگین دما و وقوع رخدادهای طولانی مدت خشکسالی (تغییر اقلیم)، افزایش تقاضا، کافی‌نبودن حق آبه محیط زیستی رودخانه اترک و نبود مدیریت صحیح اراضی زراعی از جمله علل بیابانزایی و گرد و غبار در گلستان است.
وی ادامه داد: چهار کانون بحرانی وقوع گرد و غبار با مساحت ۷۰ هزار هکتار در گمیشان، آق‌قلا و گنبدکاووس وجود دارد.
عباسی گفت: از سال ۱۳۹۴ تا سال گذشته ۴۵۰ میلیارد ریال برای مقابله با بیابانزایی در گلستان مصوب و در نهایت ۳۹۰ میلیارد ریال آن تخصیص یافت.
وی افزود: عملیات حفاظت و قرق به مساحت ۲۲ هزار هکتار، مدیریت هرز آب به مساحت ۹ هزار و ۵۰۰ هکتار، بوته کاری در هشت هزار هکتار و تولید ۹ میلیون اصله نهال از جمله اقدامات اجرایی برای مقابله با بیابانزایی از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۱ در گلستان است.
وی ادامه داد: امسال هم سه میلیون اصله نهال مرتعی در سه ایستگاه چپرقویمه گنبدکاووس، امام علی(ع) مراوه‌تپه و انبارالوم آق‌قلا تولید شد و در حال کاشت در ۶ هزار و ۳۲۰ هکتار از مراتع در معرض بیابانزایی گلستان است.
به گزارش ایرنا، گلستان ۸۶۲ هزار هکتار مرتع دارد که حدود ۷۰۰ هزار هکتار آن واقع در مناطق شمالی استان به‌ویژه در شهرستان‌های «آق قلا، گمیشان و گنبدکاووس» در معرض بیابانی شدن است که برای جلوگیری از پیامدهای ریزگردها که آثار آن حتی تا شهرهای گرگان و گنبدکاووس نیز رسیده باید تدابیر ویژه‌ای اتخاذ شود.
ریزگردها در گلستان ۲ منشا داخلی و خارجی دارند که عمده دلایل داخلی آن «تخریب مراتع و تبدیل آن به اراضی زراعی، کشت در اراضی زراعی کم بازده، خشک شدن تالاب‌ها و چرای بیش از حد دام در مراتع» و عمده دلایل خارجی آن که بیشترین سهم را دارند، وجود صحرای «قره قوم» کشور ترکمنستان و ورود گرد و غبار از برخی استان‌های همجوار (سمنان و خراسان شمالی) است.
گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی و سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد.