با توجه به حضور چندین شرکت بزرگ معدنی مانند گل گهر سیرجان، چادر ملو و سنگ آهن گهرزمین در همجواری هرمزگان، مواد فله معدنی سهم قابل توجهی را در اشغال ظرفیت حمل و نقل جاده ای هرمزگان به خود اختصاص داده است.
بر اساس آمار رسمی منتشر شده، سال گذشته ۱۸میلیون و ۵۰۰ هزار تن مواد معدنی فله به بندرعباس ارسال شده که ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن آن از طریق حمل و نقل جاده ای ارسال بوده است.
با یک حساب سرانگشتی و ساده، مشخص می شود برای حمل چنین حجمی از مواد فله معدنی روزانه یکهزار و ۵۰۰ کامیون با ظرفیت ۲۵ تُن باید هر ۳۰ روزِ ماه در جاده‌های هرمزگان در حرکت باشند.
نتایج منفی این روند مانند استهلاک جاده ها، خطرات تصادفات جاده ای، مصرف سوخت، ترافیک و مشکلات زیست محیطی چنان آشکار است که اشاره ای کوتاه به همین عناوین کفایت می کند.
با توجه به مسائل گفته شده چندسالیست پروژه بزرگی در غرب بندرعباس و در مجاورت مجتمع بندری شهید رجایی در حال اجراست که یکی از نتایج آن پس از بهره‌برداری، سبکباری جاده های هرمزگان و انتقال حجم قابل توجهی از بار جاده‌ها به بخش حمل و نقل ریلی است.
مدیر این پروژه که توسط شرکت مدیریت بین المللی همراه جاده، ریل، دریا (هیمکو) اجرا می شود در این باره گفت: احداث اسکله و پایانه مکانیزه ریلی جهت صادرات و واردات مواد فله معدنی و تکمیل لجستیک ریلی مهم ترین ماموریت این شرکت است.
بهزاد بهلولی افزود: نقش بنیادین هرمزگان و بندر شهید رجایی در کرویدور شمال-جنوب به عنوان حلقه اتصال کشورهای محصور در خشکی مانند افغانستان و آسیای میانه به آب‌های آزاد چنین پروژه هایی را نه تنها قابل توجیه، بلکه ضروری کرده است.
وی ادامه داد: در این پروژه یک پست اسکله مواد معدنی احداث خواهد شد که در ۲ فاز منجر به ایجاد ظرفیت تخلیه و بارگیری ۱۰ میلیون تُن مواد معدنی و پنج میلیون تن گوگرد و کک می‌شود و با احداث ۴۰ کیلومتر شبکه ریلی برای اتصال به شبکه سراسری راه آهن، به نوعی رویای حمل یکسره محقق خواهد شد.
بهلولی اضافه کرد: این پروژه پس از توسعه، امکان افزایش ظرفیت تا۵۰ میلیون تن مواد فله معدنی و ۱۰ میلیون تن سنگ گچ کلینگر پتاس را دارد.
وی اضافه کرد: علاوه بر کاهش قابل توجه بار حمل و نقل جاده ای، با ایجاد این پایانه مکانیزه و اتمام دوران تخلیه و بارگیری سنتی و دستی، آلایندگی های منطقه ناشی از ریزگردهای موادمعدنی نیز به حداقل ممکن می رسد و ریز پلاستیک ناشی از استهلاک و ترمز لاستیک‌های کامیون‌ها حذف می‌شود.
به این موارد باید کاهش زمان بارگیری واگن ها از سه ساعت به چهار دقیقه را اضافه کرد که به تنهایی اهمیت طرح را به رخ می کشد.
بهلولی ادامه داد:با اجرای کامل این پروژه توان بندر شهید رجایی برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگتر و تخلیه و بارگیری سریع تر محصولات در راستای جلوگیری از تحمیل دموراژهای اضافه فزایش خواهد یافت و مزیت رقابتی بندرشهید رجایی با سایر بنادر منطقه بالاتر می رود.
مدیر پروژه شرکت هیمکو در هرمزگان اضافه کرد: طرح از سال ۹۸ با زمان‌بندی ۱۱ ساله آغاز شد که با توجه به مشکلات مربوط به تحریم، آشفتگی بازار و قانون خام فروشی، در ابتدا رکودی ناخواسته بر آن تحمیل شد که برای جبران آن، یک طرح بهره‌برداری زودهنگام یک تا سه ساله به عنوان مکمل برای آن تعریف شد که در این طرح تا پایان شهریور سال آینده صادرات نیمه مکانیزه پنج میلیون تُن مواد فله معدنی محقق خواهد شد.
مسئولیت اجتماعی پیش از بهره‌برداری
این مدیرصنعتی-عمرانی یادآور شد: در خوش بینانه ترین حالت ، صنایع پس از افتتاح و بهره‌برداری به فکر ایفای مسئولیت‌های اجتماعی می افتند ولی مدیریت این طرح و سرمایه گذاران آن از ابتدا که سنگ بنای پروژه گذاشته شد، به مسئولیت اجتماعی توجه داشته اند که کاشت ۱۴۰۳ اصله درخت از گونه های بومی منطقه به مناسبت روز درختکاری (۱۵ اسفند ) ،پیگیری ساخت مرکز بهداشت با حضور پزشک و ایستگاه آتش نشانی و استقرار آمبولانس در روستای بستانو و برگزاری مسابقات والیبال ساحلی بخشی از این تلاش ها است.
سرمایه گذاری ۱۲ هزار میلیارد تومانی غول‌های معدنی
بهلولی برآورد مالی اولیه این طرح (بدون تعدیل) را حدود ۱۱ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد که توسط سهامداران آن شامل شرکت گل گهر، گهرزمین، چادرملو، گروه سرمایه گذاری امید، شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات و شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات تامین می شود و به این ترتیب نیازی به استفاده از منابع دولتی نخواهد بود.
با توجه به مطالب یادشده به نظر می رسد در یک افق زمانی میان مدت می توان تحول حمل و نقل مواد فله معدنی را شاهد بود که تاثیر آن در افزایش ظرفیت ترانزیت و صادرات این مواد غیرقابل انکار است.
افزایش ضریب ایمنی تردد جاده ای و کاهش آلودگی های زیست محیطی نیز پیوستی با حفظ جان انسان ها دارد که ارزش گذاری مادی بر آن به آسانی میسر نخواهد بود.