آمارها و شاخص‌های جمعیتی در سال ۱۴۰۲ نه تنها چندان خوشایند نیست بلکه نشان از روندی خطرناک دارد؛ هر چند تا دو دهه دیگر به حدود ۹۴ میلیون جمعیت می‌رسیم اما ...
اطلاعات و ارقام تازه‌ای که مرکز آمار درباره روند رشد جمعیت کشور منتشر کرده، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.
بنابر اعلام مرکز آمار، با کاهش شدید نرخ رشد جمعیت و در برآوردهای جدید، جمعیت ایران سال ۱۴۲۵ به سقف ۹۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر خواهد رسید و از این سال به بعد، روند نزولی جمعیت کشور آغاز خواهد شد.
روزنامه «خراسان» در گزارشی با عنوان «همه شاخص های هولناک جمعیتی» در این باره نوشته است: آمارها و شاخص‌های مرتبط با موضوع جمعیت در سال ۱۴۰۲ نه تنها چندان خوشایند نیست بلکه نشان از روندی خطرناک دارد. کاهش ۳۰۰ هزار نفری ازدواج طی ۱۰ سال، کاهش نرخ جمعیت از سال ۱۴۳۰، رکوردشکنی کاهش تعداد موالید طی امسال و نسبت‌های نگران کننده ازدواج و طلاق از شرایط نامطلوبی حکایت می‌کند.
در سال ۲۰۲۲، تعداد تولدها در ژاپن نزدیک به ۷۷۰ هزار نفر بود که برای اولین بار از زمان شروع ثبت آمار در سال ۱۸۹۹، این رقم به زیر ۸۰۰ هزار کاهش یافت
به نوشته خراسان، روی دیگر سکه تمامی این غصه‌های جمعیتی طبیعتا کاهش موالید است. بنابر آمارهایی که سازمان ثبت احوال کشور در روزهای گذشته منتشر کرد، امسال کمترین تعداد تولد در کشور طی ۱۰ سال اخیر به ثبت رسیده است.
روزنامه «جمهوری اسلامی» از رسانه‌هایی است که وضعیت جمعیتی را به شرایط اقتصادی گره زده و در گزارش خود تصریح کرده است: دولت تلاش می‌کند با اجرای قانون جوانی جمعیت نرخ رشد جمعیت را بالا ببرد ولی واقعیت‌های جامعه نشان می‌دهند تا مشکلات اقتصادی برطرف نشوند، سیر نزولی نرخ جمعیت ادامه خواهد داشت.
این در حالی است که در دهه‌های اخیر ایران به عنوان کشوری با جمعیت جوان شناخته می‌شد اما در ابتدای مسیری قرار گرفته که اکنون کشورهایی مانند ژاپن در آن حرکت می‌کنند. معادلات جمعیتی در کشورها دارای پیچیدگی‌هایی است که صرفا نمی‌توان آن را اقتصادی دید زیرا در ژاپن با وجود توسعه اقتصادی، معضل پیری جمعیت همچنان پابرجا است.
بنابر آخرین آمار رسمی، میزان تولد در ژاپن در نیمه اول سال ۲۰۲۳ به پایین ترین حد خود رسید. آمار اولیه جمعیت‌شناختی منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، کار و رفاه این کشور نشان می‌دهد که حدود ۳۷۱ هزار تولد از ژانویه تا ژوئن ۲۰۲۳ در ژاپن رخ داده است که کمترین رقم ثبت شده در نیمه اول سال است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳.۶ درصد کمتر (۱۳۸۹۰ تولد کمتر) بوده است. این کمترین رقم ثبت شده از زمان در دسترس بودن داده‌های قابل مقایسه در سال ۲۰۰۰ است و دومین سال متوالی است که به زیر چهارصد هزار نفر کاهش می یابد.
در مقابل، تعداد فوتی‌ها ۲.۶ درصد افزایش یافت. با کاهش طبیعی جمعیت (تفاوت بین تعداد تولد و مرگ) و رسیدن آن به رقم حدود ۴۲۷ هزار نفر نفر، هیچ نشانه‌ای از توقف کاهش جمعیت ژاپن وجود ندارد.
در سال ۲۰۲۲، تعداد تولدها در ژاپن نزدیک به ۷۷۰ هزار نفر بود که برای اولین بار از زمان شروع ثبت آمار در سال ۱۸۹۹، این رقم به زیر ۸۰۰ هزارکاهش یافت. همچنین ازدواج که عاملی موثر بر تعداد تولدهای آینده است، با ۷.۳ درصد کاهش، به حدود ۲۴۶ هزار زوج در نیمه اول سال ۲۰۲۳ رسید.
این ارقام، شامل خارجی‌های مقیم ژاپن و ژاپنی‌های مقیم خارج از کشور هم می‌شود. از این رو ارقام رسمی که قرار است در آینده تایید شود، فقط مربوط به ژاپنی‌های ساکن ژاپن خواهد بود، بنابراین نسبت به این آمار، کمتر خواهد بود.
بر اساس پیش بینی‌های گزارش شده از سوی موسسه ملی تحقیقات جمعیت و تامین اجتماعی، جمعیت ژاپن که در سال ۲۰۲۰ به ۱۲۶.۲ میلیون نفر رسیده بود، تا سال ۲۰۵۶ به زیر ۱۰۰ میلیون نفر و تا سال ۲۰۷۰ به ۸۷ میلیون یا به حدود دو سوم رقم فعلی کاهش خواهد یافت.
جمعیت ژاپن که در سال ۲۰۲۰ به ۱۲۶.۲ میلیون نفر رسیده بود، تا سال ۲۰۵۶ به زیر ۱۰۰ میلیون نفر و تا سال ۲۰۷۰ به ۸۷ میلیون یا به حدود دو سوم رقم فعلی کاهش خواهد یافت
نمودار بالا نشان می‌دهد، جمعیت زیر ۱۴ سال (کودکان) و سنین ۱۵-۶۴ سال ( نیروی کار) از دهه ۱۹۹۰ روند کاهشی داشته و در مقابل، سنین بالاتر از ۶۵ سال، روند افزایشی دارد.
بر اساس داده‌های سالانه وزارت امور داخلی و ارتباطات که در تعطیلات روز کودک( ۵ می) منتشر شد، جمعیت تخمینی کودکان زیر ۱۵ سال ژاپن تا اول آوریل ۲۰۲۳، نزدیک به ۱۴.۴ میلیون نفر بود. این رقم ۳۰۰ هزار نفر کمتر از سال قبل بود و چهل و دومین سال متوالی از سال ۱۹۸۲ بود که این تعداد کاهش یافته است. همچنین این کمترین رکورد از زمان ثبت آمارهای مشابه در سال ۱۹۵۰ است.
پیش‌بینی و تجزیه و تحلیل ترکیب جمعیت ژاپن در سال ۲۰۷۰ نشان می‌دهد، ۳۳.۷ میلیون نفر یا ۳۸.۷ درصد جمعیت، سالمندان ۶۵ سال یا بیشتر باشند. در مقابل، جمعیت در سن کار (۱۵ تا ۶۴ سال) ۴۵.۴ میلیون نفر خواهد بود، به این معنی که تعداد نیروی کاری که از هر سالمند حمایت می‌کنند از ۲.۱ به ۱.۳ کاهش می یابد.(نیروی جایگزین بازنشسته)
نسل کارگر که معمولا هم تولید و هم مصرف را هدایت می‌کند ممکن است تحت فشار اضافی تأمین اجتماعی قرار گیرد. پیش‌بینی می‌شود که جمعیت کودکان ۰ تا ۱۴ ساله تا سال ۲۰۷۰ به ۸ میلیون نفر کاهش یابد که کمتر از ۱۰ درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهد و نگرانی بسیاری را در مورد عدم پایداری جامعه ژاپن ایجاد می‌کند.
در جامعه خاکستری ژاپن، سالمندان ۶۵ ساله یا بیشتر سهم رو به رشدی از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند اما حتی این گروه جمعیتی نیز با کاهش ۱۰ هزار نفری در سال ۲۰۲۳ مواجه شده است.
پیش‌بینی و تجزیه و تحلیل ترکیب جمعیت ژاپن در سال ۲۰۷۰ نشان می‌دهد، ۳۳.۷ میلیون نفر یا ۳۸.۷ درصد جمعیت، سالمندان ۶۵ سال یا بیشتر باشند
بر اساس داده‌های وزارت امور داخلی و ارتباطات، تعداد سالمندان در ژاپن با سن ۶۵ سال یا بیشتر تا ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۳ به ۳۶.۲میلیون نفر رسیده است. این کاهش طی یک سال، حدود ۱۰ هزار نفر بود که اولین کاهش از زمان در دسترس قرار گرفتن داده‌های مشابه در سال ۱۹۵۰ است.
در این وضعیت، «فومیو کیشیدا» متعهد به اقدامات بی سابقه‌ای برای مقابله با کاهش نرخ زاد و ولد شده است و کابینه‌اش در ژوئن ۲۰۲۳ بسته‌ای از اقدامات را در جهت برنامه استراتژیک آینده کودکان تصویب کرد. دولت توکیو قصد دارد برای یک دوره سه ساله و از ابتدای ۲۰۲۴ بودجه سالانه ۳.۵ تریلیون ینی (حدود ۲۴ میلیارد دلار) را با هدف افزایش کمک‌هزینه فرزندان و کاهش بار هزینه‌های آموزش عالی تضمین کند.
منابع: