به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، روند اجتماعی شدن از راه مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و علمی و حضور در جامعه‌ای فرهیخته و نخبه از جمله اهداف علم‌آموزی است که خانواده‌ها معمولا با آن هدف فرزندان خود را به تحصیل در دانشگاه ترغیب می‌کنند.
این فعالیت‌ها و امور تشکل‌های دانشجویی در معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت علوم سامان می‌پذیرد و یکی از اولویت‌های وزارت علوم افزایش بودجه معاونت فرهنگی و اجتماعی و توجه بیشتر به موضوع فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها بوده است. اولویت دیگر این وزارتخانه از ابتدا شاگردپروری و نوآوری فرهنگی و فرهنگ نوآوری بوده که در قالب فعالیت‌های معاونت فرهنگی‌اجتماعی این وزارتخانه پیگیری شده است.
با شیوع کرونا و تغییر بخش بزرگی از فعالیت‌ها رخوت در فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها به وجود آمد. با اینکه فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها به مدد فضای مجازی و روش‌های جدید تدریس در این فضا تا حد زیادی ادامه یافت، اما فعالیت‌های فرهنگی تقریبا متوقف شد. برای بهبود این وضعیت و احیای این فعالیت‌ها وزیر علوم از ابتدای کار بر افزایش بودجه فرهنگی تاکید و خواستار تخصیص سه درصد از کل بودجه دانشگاه‌ها به امور فرهنگی شده بود.
بر همین اساس وزیر علوم، تحقیقات و فناوری فروردین ۱۴۰۱ در ابلاغیه‌ای بر تخصیص سه درصد از بودجه و اصلاحیه بودجه تفصیلی دانشگاه‌ها طی ردیف جداگانه و مشخص به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی تاکید کرد.
محمد سلیمانی قائم مقام وزیر علوم نیز که این دستور وزیر علوم را اسفند ۱۴۰۰ به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد، از روسای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی خواست ترتیبی اتخاذ کنند تا این اعتبار با نظارت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در زمینه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، هزینه و عملکرد آن به هیات امنا و این معاونت ارائه شود.
این امر با تلاش‌های وزارت علوم برای افزایش بودجه فرهنگی دانشگاه‌ها در کیک کلی بودجه بهبود یافت و بر اساس این تلاش‌ها و با توجه به احکام لایحه هفتم توسعه، سازمان برنامه و بودجه باید معادل ۱۵ درصد کل اعتبارات هر دانشگاه را برای امور پژوهشی و معادل هفت درصد کل اعتبارات هر دانشگاه را برای امور فرهنگی به دانشگاه‌ها اختصاص دهد.
فرنما و گزارش لحظه‌ای از فعالیت‌های دانشجویان
همچنین این معاونت برای احصای فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها در راستای رتبه‌بندی فرهنگی و اجتماعی آنها و لحاظ بودجه لازم به آنها، اردیبهشت گذشته سامانه‌ای به نام فرنما به نشانی FARNAMA.NET راه اندازی کرد که امکان رصد و پایش همه فعالیت‌های فرهنگی، تشکل‌های دانشجویی تعداد آنها و تعداد دانشجویانی که در این تشکل‌ها عضو هستند به مدیران وزارت علوم می‌دهد.
بر اساس داده‌های این سامانه اکنون تشکل‌های دانشجویی شامل ۱۱۷ انجمن علمی، ۲۷ کانون، سه تشکل، یک بسیج دانشجویی است و ۱۰۸ نشریه دانشجویی در دانشگاه‌ها منتشر می‌شود. قرار است بر اساس فعالیت‌های دانشجویان که در سامانه فرنما ثبت می‌شود، در پایان تحصیلات کارنامه فرهنگی‌اجتماعی نیز علاوه بر کارنامه علمی به آنان داده شود.
اهمیت فرهنگ نه‌تنها در احصای فعالیت‌های فرهنگ و تلاش برای بودجه بخش فرهنگ در کل بودجه دانشگاه‌ها که در راه‌اندازی اردوهای راهیان پیشرفت نیز در وزارت علوم مشخص است.
اردوهای راهیان پیشرفت در دولت سیزدهم طراحی و با همکاری دستگاه های اجرایی عملیاتی شد و هدف از آن آشنایی دانشجویان با دستاوردهای انقلاب اسلامی با بازدید از نهادها و دستگاه‌های مختلف و تاسیسات صنعتی و توسعه یافته براساس ضوابط و چهارچوب‌های مشخص شده است. دانشجویان دانشگاه‌های مختلف در قالب این اردوها از مهم‌ترین زیرساحت‌های کشور در حوزه‌های کشاورزی، صنایع دفاعی، دریایی و کارخانجات مختلف بازدید می‌کنند.
در این راستا و بر اساس اطلاعات معاونت فرهنگی در سال ۱۴۰۲ در مجموع ۳۵۱ اردوی راهیان پیشرفت با حضور ۱۳ هزار و ۲۴۶ دانشجو انجام شده است. همچنین ۱۶ اردو توسط دانشگاه پیام نور، ۲۹ اردو توسط جامع علمی‌کاربردی، ۱۰۹ اردو دانشگاه فرهنگیان، ۶۳ اردو دانشگاه فنی و حرفه ای و ۱۴ در دانشگاه غیرانتفاعی برگزار شد.
روز دانشجو و انتخابات؛ مناسبت‌های مهم فرهنگی در دانشگاه‌ها
وزارت علوم با تاکید بر اهمیت نقش‌آفرینی و فعالیت‌های دانشگاه‌ها در روز دانشجو و ایام منتهی به آن، خواستار حضور دولتمردان و مسئولان در دانشگاه‌ها با توجه به توصیه رهبر معظم انقلاب و رییس‌جمهور در دانشگاه‌های مختلف و دیدار و گفت‌وگو با دانشجویان در راستای جهاد تبیین شده بود.
بر همین اساس۱۱۶ دانشگاه سراسر کشور، ۲۲۲ برنامه شاخص از چهار تا ۲۳ آذر ۱۴۰۲ داشتند که بر اساس تحلیل‌ها از جهت شکل ۷۹ درصد برنامه‌ها سخنرانی و پرسش و پاسخ، هفت درصد مناظره، هفت درصد گرامیداشت، چهار درصد کرسی آزاداندیشی و سه درصد هم تریبون آزاد بوده است.
همچنین در این مدت ۱۱ وزیر دولت سیزدهم، ۱۹ استاندار، ۲۳ نماینده مجلس شورای اسلامی، ۱۵ معاون رییس جمهور، ۱۶۰ معاون استاندار، فرماندار و نماینده ولی فقیه در دانشگاه ها حاضر شدند؛ ۶۰ درصد برنامه ها سیاسی، ۲۶ درصد فرهنگی اجتماعی و ۳۲ درصد سایر موضوعات بود.
انتخابات و نقش‌آفرینی دانشجویان
وزارت علوم همچنین اقدامات مختلفی را در راستای افزایش مشارکت سیاسی دانشگاه‌ها و دانشگاهیان انجام داد. برای نمونه قائم مقام و مشاور معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۲۲ آذر از تدوین بسته سیاستی انتخابات خبر داد، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز رویکردها، راهبردها و برنامه‌های پیشنهادی برگزاری «انتخابات پُرشور، ایران قوی» را ۱۲ دی به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری کشور ابلاغ کرد.
افزون بر این، معاونت فرهنگی‌اجتماعی وزارت علوم علوم نیز در نشستی با اصحاب رسانه به تاریخ ۲۵ دی با تاکید بر اینکه هیچ سلیقه سیاسی برای دانشگاهیان و وزارت علوم ارجحیت ندارد، گفت: دانشگاه می‌تواند فرایند انتخابات را عقلانی کند.
عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی، اجتماعی وزارت علوم درمورد فضای سیاسی دانشگاه‌ها در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی هم گفت: براساس برنامه ریزی انجام شده باتوجه به برگزاری مراسم های مختلف در دانشگاه ها به مناسبت ۱۶ آذر، برنامه های انتخاباتی در دانشگاه ها کلید خورده است و در قالب های مختلف تبیینی، معرفتی برگزار می شود، این برنامه ها هرچه به زمان برگزاری انتخابات نزدیک شویم قالب های تهییجی‌تری به خود می‌گیرد.
معاون فرهنگی، اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اول اسفند و ۱۱ روز مانده به انتخابات گفت: بیشتر برنامه های این معاونت این بوده که دانشگاه را با انتخابات درگیر کند، تشکل های دانشجویی هم خوب وارد شده اند، البته انتظار بیشتری داریم؛ حتی مجموعه های کانونی و انجمن های علمی گفت وگوهای تخصصی در حوزه های تخصصی را با نامزدها شروع کرده اند ولی هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم.
وی افزود: بر اساس آمار سامانه فرنما و طبق داده ها تاکنون ۱۷۰۰ برنامه مرتبط با انتخابات در دانشگاه ها برگزار شده است، البته برنامه ها بیشتر است و تعداد برنامه های این هفته و هفته آینده بیشتر افزایش می یابد.
معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در ضمن شانزدهمین جشنواره بین المللی حرکت با حضور معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و ۴۰۰ دانشجو از ۷۰ دانشگاه سراسر کشور را در دانشگاه شهید بهشتی دی ماه گذشته برگزار کرد.
جشنواره بین‌المللی حرکت ویژه آثار و دستاوردهای انجمن ها و اتحادیه های علمی دانشجویی کشور است که شانزدهمین دوره آن امروز (شنبه ۲ دی) در دانشگاه شهید بهشتی با حضور عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم گشایش یافت. این جشنواره در ۱۷ محور مختلف برگزار می‌شود.
شرکت در یونیورسیاد/ هدف‌گذاری
برگزاری سی و یکمین دوره یونیورسیاد تابستانی دانشجویان جهان ۶ تا ۱۷ مرداد سال جاری با شعار یونیورسیاد چنگدو شهری برای تبدیل شدن رویا به واقعیت در شهر چنگدو کشور چین و حضور ۱۳۰ دانشجوی ایرانی در این رویداد و کسب مقام‌های مختلف از دیگر دستاوردهای وزارت علوم در حوزه دانشجویی بود.
تیم های دانشجویی ایران در دو بخش دختران و پسران در قالب ۱۱ رشته ورزشی شامل والیبال، دوومیدانی، شمشیربازی (سابر)، جودو، قایقرانی، ژیمناستیک در بخش پسران و تکواندو (پومسه و مبارزه)، تیراندازی با کمان (کامپوند و ریکرو)، تیراندازی (تفنگ و تپانچه)، ووشو (ساندا و تالو) و تنیس روی‌میز در این مسابقات حاضر بودند. دانشجویان ایرانی در این دوره از مسابقات ۲۳ مدال؛ شامل ۵ طلا، ۶ نقره و ۱۲ برنز و کسب امتیاز المپیک را کسب کردند.
یونیورسیاد (Universiade) یک رویداد بین‌المللی چند ورزشی است که از سال ۱۹۵۹ میلادی در دو بخش ورزش‌های تابستانی و زمستانی زیر نظر فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های دانشگاهی برگزار می‌شود.
این سازمان همچنین جشنواره جایزه ملی ثریا را نیز برگزار و دانشگاه‌های برگزیده کشور در حوزه جذب دانشجویان بین‌الملل را در دومین جشنواره جایزه ملی ثریا معرفی کرد. بر این اساس، دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشگاه سرامد معرفی شد.
دانشگاه‌های برگزیده نیز دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه تبریز و دانشگاه اهل بیت (ع)، دانشگاه‌های شایسته تقدیر دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شهیدبهشتی، دانشگاه یزد شناخته شدند.
معاونت دانشجویی برتر هم دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، دانشگاه صنعتی‌امیرکبیر، دانشگاه شهیدبهشتی، دانشگاه صنعتی اصفهان اداره بین‌المللی برتر هم دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه تبریز، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اداره کنسولی برتر دانشگاه بیرجند، دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه تهران، دانشگاه بوعلی سینا همدان، موسسه آزفای برتر مرکز آزفای دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، مرکز آزفای دانشگاه بوعلی سینا همدان، مرکز آزفای دانشگاه رازی کرمانشاه، مرکز آزفای دانشگاه مازندران و تارنمای برتر دانشگاه بیرجند، دانشگاه مازندران، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه اهل بیت (ع) شناخته شدند.