به گزارش ایرنا ، ری یکی از نقاط باستانی و تاریخی ایران بوده و در ناحیه جنوب استان تهران واقع شده است. جاذبه های تاریخی این منطقه بر جاذبه های طبیعی غلبه دارد.
پایتخت باستانی اشکانیان از نظر قدمت با نینوا و بابل هم عهد بوده و از نظر عظمت، از مهمترین بلاد سده های نخستین اسلامی بشمار می آمده است و جز بغداد و نیشابور شهری با آن قابل رقابت نبوده است.
آستان حضرت عبدالعظیم (ع)
آستانه حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع)، که مجموعه وسیع و مقدس است، محل دفن امامزده حمزه، امام زاده طاهر وامام زاده مطهر نیز می‌باشد که هرساله مورد زیارت میلیونها زائر مسلمان قرار می‌گیرد.
اولین گنبد مجموعه آستان ساخته مجدالملک اردستانی است و رواق و ایوان بنا را شاه طهماسب صفوی در سال ۹۴۴هجری‌قمری ایجاد کرده، ضریح نقره آن از فتحعلی شاه قاجار و آینه کاری و نقاشی ایوان جنوبی آن ساخته میرزا آقاخان نوری است.
کتیبه خط کوفی پیشانی اتاق مقبره از بقایای کهنترین بخش حرم می‌باشد و در این مجموعه بزرگ همچنین مشاهیر و علمای زیادی آرمیده‌اند.
مقبره امامزادگان حمزه ابن موسی (ع) ، طاهر (ع) ، قاسم (ع)، سید طاهر(ع)، سیداسماعیل(ع) هادی(ع)، عبدالله(ع)، ایوب(ع) و یوشع(ع)، غیبی(ع) ابراهیم و اسحاق(ع)، یعقوب(ع)، علی و قاسم(ع) مشهور به دو برادران، علی اکبر(ع)، حسین(ع)، زید(ع) ابوالحسن علی(ع) و بقاع متبرکه بی‌بی‌زبیده(س)، بی‌بی‌رقیه (س) بی‌بی هاجر(س) و بقعه جوانمرد( قصاب) نیز در شهر ری مورد توجه مردم تهران و شهرهای دیگر کشور است.
بازار تاریخی ری (بازار قدیم)
بازار تاریخی ری که دیرینگی آن به عهد صفویه باز می‌گردد، یکی از مهمترین کانون‌های اقتصادی و اجتماعی ری در طول اعصار مختلف بوده است. این بازار که در امتداد شمال به جنوب صحن حضرت عبدالعظیم(ع) قرار گرفته، موجودیت کنونی خود را وامدار دستور بازسازی صادر شده توسط امیرکبیر است.
پیش و پس از این بازسازی نیز بازار تجربه مرمت و نوسازی دارد، اما کماکان وضعیت موجود را بایستی میراثی دانست که از دوران ناصری به یادگار مانده است. دستور امیرکبیر از قرار معلوم تنها به بازسازی بازار محدود نماند و توسعه آن را نیز در بر گرفت. به این ترتیب با تخریب گورستان قدیمی، محور طولی بازار به مبداء حرم مطهر امتداد یافت و در انتها به میدانی کوچک منتهی شد.
از یک سو اهمیت بازار تاریخی ری را بایستی به قرارگیری آن در مسیر جاده ابریشم و نقشی که به ویژه در داد و ستد کالاهای تجاری اعم از ابریشم و انواع پارچه، ادویه‌جات، داروهای گیاهی و... دارد، نسبت داد و از سوی دیگر همجواری بازار با آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) را در نظر گرفت.
بازار تاریخی ری در دوم اسفند ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۹۶۷ به فهرست آثار ملی کشور افزوده شد.
نشانی: ری، جنب حرم حضرت عبدالعظیم(ع)
آسمان‌نمای دیجیتال(سینمای نجومی)
اولین آسمان‌نمای دیجیتال استان تهران در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام قرار دارد.
به کمک دستگاه پلانتاریوم می‌توان ستاره‌ها، سیارات، کهکشان‌ها و اجرام آسمان را بصورت مجازی رصد نمود تا یک خاطره به‌یاد ماندنی در ذهن بازدیدکنندگان نقش ببندد.
کاروانسرای عباسی
این کاروانسرا که از موقوفات آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) است، در خیابان حرم قرار گرفته و در حال حاضر ضمن امکان بازدید از این مکان تاریخی، قسمتی از آن نیز به عنوان انبار کسبه بازار مورد استفاده قرار می گیرد.
بنای این کاروانسرا به دوره صفویه تعلق دارد و یک دوره در زمان قاجاریه و یک دوره در سالیان اخیر مورد مرمت قرار گرفته است.
نشانی: ری، میدان حرم، خیابان حرم
خانه علم
خانه علم شامل بخش‌هایی از قبیل فیزیک و زیست می‌باشد که در آن امکاناتی فراهم آمده است تا عموم مردم بویژه نوجوانان و جوانان بتوانند از طریق مشاهده و آزمایش، در معرض پدیده‌های مختلف تکنولوژی، زیست‌شناسی و زمین‌شناسی قرار گیرند.
حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره)
مرقد مطهر حضرت امام خمینی(ره) در جنوب غربی بهشت زهرا بنا شده و در طول سال پذیرای هزاران نفر زائر از سراسر ایران و سایر کشورها به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و رهبر معنوی مسلمانان جهان است.
در طراحی و ساخت این مجموعه زیارتی از نمادهای اسلامی همچون گنبد، گلدسته، ایوان و صحن استفاده شده است.
نشانی: تهران، کیلومتر۶ بزرگراه خلیج فارس (آزادراه تهران - قم)
برج و باروی ری
برج و باروی باستانی ری با قدمتی بیش از ۶۰۰۰ سال، از آثار نخستین تمدن ایرانی است که ساخت آن را به دوران مادها نسبت داده اند. بخش‌هایی از این باروی دفاعی در ادوار مختلف بازسازی و تخریب شد. از جمله سلوکوس نخستین جانشین اسکندر مقدونی دستور نوسازی آن را صادر کرد. حمله اسکندر و نیز وقوع زلزله، به این دیوار دفاعی صدمات بسیاری وارد آورده بود.
بعدها بار دیگر در دوران حکومت آل بویه، فخرالدوله، قلعه ری باستانی و باروی آن را تعمیر و مرمت اساسی نمود. ری در ادوار مختلف و از جمله در عهد باستان و حکومت پارت‌ها توسط این باروی تدافعی و خندق پیرامونی آن محافظت می‌شد. اکنون از وسعت اولیه این دیواره تنها محدوده‌ای در حدود ۳ کیلومتر باقی مانده که بخشی از بقایای آن بر روی صخره شمالی چشمه علی، بالای کتیبه فتحعلی شاه قاجار واقع شده است.
این بخش که ۴۵۳ متر درازا دارد، به دو بخش شرقی و غربی تفکیک شده است.
نشانی: ری، بزرگراه آوینی، بین بلوار صفائیه و بلوار شهید غیوری
تپه چشمه علی
تپه‌چشمه‌علی درسال ۱۳۱۳تا ۱۳۱۵هجری شمسی توسط یک هیات باستان شناسی از شهر بوستون و بنیاد فرهنگی ویلیام بویس از موزه دانشگاه فیلادلفیای آمریکا به سرپرستی دکتر اریک فردریک اشمیت برای نخستین بار مورد کاوش قرار گرفت و آثاری سفالین متعلق به هفت هزار سال پیش از این تپه بدست آمد که برخی از آنها در حال حاضر در موزه‌های ایران و جهان نگهداری می‌شود.
سفال‌های منقوش چشمه علی که دارای چهار نقش انسانی، حیوانی، هندسی و گیاهی است، هرکدام از این نقوش حامل پیامی خاص است. باروی ری، دیواری است دفاعی که در دوره حکومت اشکانیان ساخته شده و دورتادور شهر را در بر می‌گرفته و هم‌اکنون تنها حدود سه کیلومتر از بقایای این دیوار که قسمتی از آن بر روی صخره چشمه علی واقع شده باقی مانده است.
این دیوار در دوران ساسانی و دوران اسلامی نیز کاملا وجود داشته و مورد استفاده بوده و به عنوان سپری محکم در مقابل تهاجم دشمن بوده است، اما بیشترین آسیب بعد از حمله محمود غزنوی، پادشاهان مغول و حمله تیمورلنگ به آن وارد شد.
بخشی از این دیوار در محل صخره چشمه علی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در سالهای اخیر مرمت شده است.
آتشکده ری
آتشکده ری، در روستای قلعه نو واقع در ۱۲کیلومتری جنوب شرقی ری، بر فراز تپه‌ای بلند، بقایای آتشکده‌ای متعلق به دوران پادشاهی بهرام چوبین ساسانی قرار دار.
این تپه برای نخستین بار در سال ۱۹۰۹میلادی مورد کاوش قرار گرفت و اخیرا نیز بوسیله یک گروه باستان شناس ایرانی به سرپرستی خانم شیبانی مورد کاوش قرار گرفته و در آن گچبری‌ها، پیکرک‌ها و نقوش گیاهی و حیوانی زیبایی بدست آمده که بخشی از آنها هم اکنون در موزه تپه میل نگهداری می شود و در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.
استودان گبرها
استودان گبرها، بنایی است استوانه‌ای شکل متعلق به دوره ساسانی که با مصالحی شامل ملات گچ و قلوه سنگهای تراش نخورده، ساخته شده که آیین تدفین زردشتیان در دوران ساسانی در این مکان انجام می شده است.
استودان به معنی استخواندان است، در داخل این بنای مرتفع که در حال حاضر بیش از چهار متر از آن باقی مانده، در آن دوران مردگان را روی سکویی که در داخل آن تعبیه شده بود قرار می‌دادند تا پرندگان گوشت و پوست مرده را بخورند و استخوان و اسکلت باقی مانده را یا در داخل چاهی که در وسط این بنا ایجاد شده بود می‌ریختند و یا اینکه در داخل شکاف‌های میان کوه‌های صخره‌ای قرار می‌دادند و روی آن را می‌پوشاندند.
برج طغرل
برج طغرل، منسوب به طغرل سلجوقی و طغرل بیگ می باشد و متعلق به نیمه دوم قرن ششم هجری است، ارتفاع این برج ۲۰متر و قطع داخلی و خارجی بنا ۱۱و ۱۵متر است، طرح آن مدور است و ۲۴ترک دارد.
این برج دارای تزیینات و کتیبه‌ای به خط کوفی بوده که در مرمت دوره قاجاریه از بین رفته است. برج طغرل در سال ۱۳۰۱هجری به فرمان ناصرالدین شاه قاجار مرمت شده است. مقبره استاد محیط طباطبایی در محوطه برج طغرل قرار دارد.
علاوه بر وجود آثار تاریخی، شهرری از لحاظ اماکن مذهبی نیز قابل توجه زایران و مسافران است، ری پس از مشهد و قم سومین شهر مذهبی کشور بشمار می‌رود.
دژ رشکان
دژ رشکان در چهارراه خط آهن و بر بالای کوهی استوار است که از جمله دژهای محافظ ری در چهارسوی شهر، به حساب می آید. دژ رشکان با ساختاری متشکل از لاشه سنگ و ساروج، متعلق به دوره اشکانیان است. این دژ در گذشته با انتساب به فخرالدوله ابن رکن الدوله دیلمی، فخرآباد نامیده می شد.
فخرالدوله این دژ را که در جریان فتح ری به دست مسلمانان ویران شده بود، مرمت کرد. در این قلعه کاخ ها، اموالی گران بها و اسلحه خانه هایی وجود داشت.
بخش های اصلی قلعه تا زمان قاجار نیز بر جا بود، اما امروزه قسمت اعظم آن تخریب شده است. دیوارهای غربی این دژ به صورت تعبیه شده است که دارای سوراخ هایی برای تیر و کمان در آن جای دارد.
قلعه گبری
در جنوب شرقی شهر ری در شهرک علایی و محلی به همین نام واقع شده است و از جمله بناهای قدیمی است که قدمت آن به ۲۰۰۰ سال پیش می رسد. این قلعه که مساحتی در حدود ۳ هزار مترمربع دارد در دوره ساسانیان ساخته شده است.
برج و باروهای این قلعه در طی قرن ها به دلیل فرسایش تخریب شده و امروز تنها دیوارهای طولانی و مرتفع از خشت و گل بر جا مانده است. پیش از انقلاب از این قلعه به عنوان کارخانه باروت سازی استفاده می‌شود و پس از مرگ صاحب آن، این قلعه در اختیار آستان عبدالعظیم قرار گرفت.
فضای داخلی قلعه از اهمیت چندانی برخوردار نیست و به جهت مرتفع بودن دیوارها و قرار گرفتن این قلعه روی تپه، اکنون از آن به عنوان انبار استفاده می شود.
برج اینانج شهر ری
در دامنه کوه نقاره خانه در جاده امین آباد به هفت دستگاه اثری معظم با حفاری های دایره ای قرار گرفته که شما را به طرف خود می خواند. حفاری های انجام شده نشان می دهد که این برج در واقع گورستان سلطنتی بوده است.
نام «اینانج» مربوط به یکی از فرماندهان ری در زمان «سلطان سنجر» سلجوقی است که در این حل مدفون شده. جالب است بدانید که پارچه های گرانبهایی متعلق به دوران آل بویه از این مکان به دست آمده است. قدمت این برج ۸۰۰ سال است.
آب انبار آراد
در روستای آراد که جزو دهستان حسن آباد بخش فشافویه شهرستان ری است آب انبار منحرف به فردی دیده می شود که دارای دو بادگیر در دو طرف یک گنبد بزرگ است. در بالای گنبد نورگیری فانوسی شکل مشبک که خود نسبت به بنا زیبایی خاصی دارد، تعبیه شده است.گنبد آب انبار شکل کله قندی داشته و ارتفاع آن ۱۰ متر است که از خشت ساخته شده است.
کوه بی بی شهربانو
در یک و نیم کیلومتری شمال امین آباد و بر فراز صخره کوهستانی در دامنه جنوبی کوه بی بی شهربانو، محوطه ای با دیوار سنگی قرار دارد. بی بی شهربانو نام آرامگاهی است که طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم مقبره شهربانو همسر امام سوم است.
در دو ضلع شرقی و غربی مدخلی وجود داشت که بعدها مسدود شد و اکنون تنها آثاری از نمای سنگی بالای مدخل از خارج بنا مشهود است. در جنوب این محوطه یک ساختمان تاریخی از دوران آبادی شهر ری وجود دارد که نمی تواند از قرن چهارم هجری جدیدتر باشد و به احتمال زیاد به آثار دوره آل بویه تعلق دارد.
آستان ابن بابویه
این بنا در گورستان قدیمی تهران در شهر ری واقع شده و مدفن ابوجعفر محمد بن علی بن حسین ملقب به شیخ صدوق است. بنای بقعه شامل بقعه، حرم، گنبد و صحن وسیع است. بنای بقعه با طرح هشت ضلعی روی صفحه ای هشت ضلعی بنا شده و ورودی آن در سمت شرق واقع است.
بقعه دارای ایوانی با قوس بزرگ رومی و آینه کاری است و در آن کتیبه ای به خط نستعلیق شیوای میرزا عمو از خوشنویسان دوره ناصرالدین شاه حاوی آیات قرآن وجود دارد. در درون صحن بقعه مزار بسیاری از بزرگان واقع است.
کاروانسرای شاه عباسی
این کاروانسرا که از موقافات آستان حضرت عبدالعظیم(ع) است و در خیابان حرم قرار گرفته، به عنوان انبار کسبه بازار استفاده می شود.
بنای این کاروانسرا به دوره صفویه تعلق دارد و در دوره قاجاریه مورد مرمت قرار گرفته است؛ کاروانسرای شاه عباسی قدمت ۵۰۰ ساله دارد و مکانی تجاری و اقامتگاهی محسوب می شود.
گورستان زیرین و زبرین
از ری باستان دو قبرستان مهم شناسایی شده است. گورستان زیرین در شرق ارگ سلجوقی قرار دارد و سال ۱۳۷۰ مورد کاوش قرار گرفته است.
گورستان دیگر در دامنه جنوبی کوه بی بی شهربانو مقابل کوه نقاره خانه قرار دارد. در کاوشها ۱۸ گور شناسایی شده است که چهار نوع تدفین از جمله طرح مستطیل- نقشه مدور- چند ضلعی و گورهای ساده بدون برج و مقبره داشته است. به نظر می آید افراد مدفون در این مقبره از مسلمانان صدر اسلام بوده اند.
ری با دارا بودن ۱۹۸اثر باستانی، تاریخی و اسلامی یک مجموعه کامل از آثار پیش از تاریخ، دورانهای مختلف تاریخی و دوره اسلامی تا عصر پهلوی را در خود جای داده است.