پیامبر اکرم (ص) در بیست و دومین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِک وَ أَنْزِلْ عَلَی فِیهِ بَرَکاتِک وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِک وَ أَسْکنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِک یا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ؛ خدایا در این ماه درهای فضلت را به روی من بگشا و برکاتت را بر من نازل فرما و به موجبات خشنودی‌ات موفقم بدار و در میان بهشت‌هایت جایم ده، ای برآورنده خواهش درماندگان.
کسب رضایت و خشنودی خدا یکی از موضوع های مهم در زندگی انسان است که در دعای روز بیست و دوم از پروردگار درخواست می کنیم و سال گذشته به این مسأله پرداختیم و گفتیم که چگونه برخی افراد رضایت مخلوق را بر خشنودی خالق ترجیح داده و عاقبت به خیر نمی شوند.
نزول برکات هم یکی از موضوع هایی است که در دعای امروز از خدا می خواهیم و در دعای روز نوزدهم نیز در این زمینه به نکاتی اشاره کردیم ولی امروز از زاویه‌ای دیگر به این موضوع نگاه می کنیم تا شاید بیشتر به اهمیت برکات در زندگی پی ببریم.
امام سجاد (ع) هنگام وداع با ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: خدایا! ما به این ماه مبارک وابسته ایم و تو ما را به آن مشرف ساخته و به توفیق خود بهره گیری از برکات آن را به ما ارزانی داشتی، آن گاه که اشقیا به جهل خود گرفتارند و از فضایل آن محرومند.
آیت الله حسن ممدوحی کرمانشاهی که در روزگار کرونا چشم از جهان فرو بست، کتابی به نام شهود و شناخت دارد که به ترجمه و شرح صحیفه سجادیه پرداخته و درباره این فراز از دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه می نویسد: بدبخت‌ترین افراد کسانی هستند که از تمام امتیازهای خدا برای انسان‌ها، محروم می‌مانند و یکی از این دستورها، روزه‌داری و عبادت ماه رمضان است، چنین افرادی با دورماندن از لذت عبادت و غفلت از برکات فوق‌العاده این ماه خدا، به شقاوت خود می‌افزایند.
این استاد حوزه افزود: شرافت انسانی از مرز امتیاز انسان از حیوان شروع می شود و هر چه آن امتیاز بیشتر و بارزتر باشد، شرافت فوق العاده تری را کسب می کند. آنچه موجب امتیاز انسان هاست، عبارت از التزام به اصول اخلاقی، کسب معارف در جهت جهان بینی الهی است و بازماندن از این فضایل و کرامت ها و دست زدن به بی بند و باری و رهایی از حدود الهی است که باعث محرومیت از تمامی مزایای انسانی می شود و هیچ روزنه امیدی را برای او باز نمی گذارد.
نیکبختان و شوربختان چه کسانی هستند؟
وی ادامه داد: از این جا می توان مفهوم سعادت و نیکبختی و شقاوت و بدبختی، همچنین راه رسیدن به هر دو را یافت؛ دو واژه پیچیده ای که در جهان امروز هر کس بر حسب برداشت خود، دیدگاه خاصی درباره آن دو دارد و مردم را به سوی آن دعوت می کند و به خیال واهی، خود را خدمتگزار نظام فرهنگی می پندارد، غافل از آن که حقیقت سعادت و شقاوت را فقط کسی می شناسد که همه ابعاد انسان را بشناسد، از سرگذشت وجودی او آگاه باشد، به آینده دنیا و ماورای طبیعت انسان معرفت کامل داشته باشد و همه غرایز و عواطف و احساس ها را به نیکی بشناسد اما آن کس که انسان را فقط از نظر بیولوژیکی می شناسد و به بیش از شخصیت های رسمی و مقام های اجتماعیِ وهمی و اعتباری نمی اندیشد، قطعا مفهوم سعادت و شقاوت برای او مبهم خواهد بود.
آنگاه ممدوحی از دیدگاه قرآن کریم تعریفی از نیکبختان ارائه کرد و نوشت: نیکبختان کسانی هستند که بر حسب نظام نامه جهان هستی قدم برمی دارند و در معارضه و برخورد با قانون مندی عالم دست و پنجه نرم نمی کنند و بر اساس عهد و پیمان مطابق با فطرت الهی گام برمی دارند.
وی با استناد به آیه ۱۰۸ سوره هود افزود: در این آیه می خوانیم «اما کسانی که نیک بخت شده اند، در بهشت جاویدانند.» در مقابل، آنان که ابدیت خود را نادیده گرفته و هواهای زودگذر خود را بر دستورهای الهی مقدم می دارند، شقی ترین افراد هستند که از تمام امتیازهایی که خلاق متعال جهان برای انسان ها قرار داده، محروم مانده اند. یکی از این دستورها، روزه داری و عبادت ماه مبارک رمضان است که چنین افرادی با به دور ماندن از لذت عبادت و اطاعت و غفلت از برکات فوق العاده این ماه خدا، به شقاوت خود می افزایند.
درود بر فضایل ماه رمضان
امام سجاد (ع) در بخش دیگری از دعای چهل و پنجم به درگاه الهی عرضه داشتند: درود بر تو ای ماهی که چه بسیار در گذشته به آمدنت علاقه مند بودیم و چه قدر در آینده مشتاق تو هستیم. درود بر تو و بر فضایلی که به هنگام رحلت با خود بردی و ما اکنون از آن برکات محروم هستیم.
ممدوحی نوشت: شوق و حرص اگر به حقیقت مطلوب و ممتازی تعلق گیرد، پسندیده و فوق العاده است. از این رو ارزش هر شوق و حرص به اندازه ارزش چیزی است که مطلوب است. به همین دلیل، حرص و آز و علاقه و اشتیاق در بسیاری از مسائل غیرضروری و نیز ضروری به بیش از مقدار نیاز، لغو و خارج از نظام زندگی عقلانی است؛ گذشته از آن که نیاز انسان باعث شود تا وجود خود را در کاری هزینه کند که بدان نیاز ندارد. از این رو امیرمومنان (ع) فرمود «بد تجارتی است که دنیا را به قیمت خود بدانی و خود را به آن بفروشی.»
وی افزود: بر اساس فرموده امام سجاد (ع) در این فراز علاقه مندی شدید و حرص و شوق به برکات ماه مبارک رمضان، اشتیاق به برکات و حقایقی است که هر مقدار در راه آن کوشش شود، خرج آنها نگردیده بلکه به سرمایه راستین انسان اضافه می شود و حقیقت انسانی از ظرفیت گسترده و فوق العاده تری برخوردار می شود؛ چنان که خواسته ای که حضرت موسی از خدا درخواست کرد و در آیات ۲۵ و ۲۶ سوره طه می خوانیم «رب اشرح لی صدری و یسر لی امری» خدایا سینه مرا مشروح و امور را برای من آسان گردان.
این استاد اخلاق اضافه کرد: وجود واقعی انسانی، بدن نیست تا هرگاه که در استراحت آن کوشیدیم، به خود خدمت کرده باشیم بلکه فراتر از حد ضرورت در راه بدن کوشیدن، به هدر دادن خود بوده و شرح صدر و سعه وجودی واقعی انسان، به هم‌سنخ شدن با نظام ملکوتی است که با تلاش وسیع و شدت شوق در انجام دستورهای حضرت حق به دست می آید.