به گزارش خبرنگار ایرنا، شهرستان دالاهو دارای سه شهر گهواره، ریجاب و کرند غرب است که نام آن برگرفته از دال یعنی عقاب در زبان کردی و آهو است که این نام به برگرفته از وجود آهوان و عقاب ها در روزگاران قدیم در این منطقه بوده است.
این شهرستان از شمال به شهرستان جوانرود و ثلاث باباجانی، از غرب به سرپل ذهاب، از جنوب غربی به گیلانغرب، از شرق و جنوب شرقی به اسلام آباد غرب و از شمال شرق به کرمانشاه محدود می شود.
سال ۱۳۸۴ بخش کرند غرب به شهرستان دالاهو ارتقا پیدا کرد و به چهاردهمین شهر استان کرمانشاه تبدیل شد که دالاهو به مرکزیت کرند دارای ۲ بخش مرکزی و گهواره و همچنین پنج دهستان به نام‌های گوران، قلخانی، بان‌زرده، باباجانی و بیوه‌نیج و ۱۵۴ روستا است.
پیشینه تاریخی
در خصوص قدمت و دیرینگی تمدن و تاریخ دقیق حیات انسانی در این ناحیه اطلاعات صریح و مستندی در دست نیست و آثار باستانی به جای مانده بیانگر قدمت آن به دوران ایران باستان (دوره ساسانی) و قبل از ظهور اسلام بر می گردد.
اهالی شهرستان دالاهو بیشتر از طوایف گوران کرندی، باباجانی و دهستان های بیونیج و بان زرده و از نژاد کُرد بوده و با گویش کُردی گورانی که ترکیبی از لهجه های کردی اورامانی، کرمانج، لکی و کُردی کرمانشاهی است تکلم می کنند.
کتب کلامی اهالی شهرستان دالاهو نیز به سبک کُردی گورانی نگاشته شده و از نظر اعتقادی اکثریت مردمان این دیار (۸۳درصد) پیرو مسلک اهل حق و اقلیتی از آنان اهل تسنن (۱۳درصد) و تشیع (چهار درصد) هستند.
شهرستان دالاهو از لحاظ صنایع دستی مانند چاقو سازی، فلزکاری و ساخت ادوات موسیقی و ابزار کشاورزی، گلیم، گیوه موج (چادر شب) و سبد، پیشینه ای دیرینه دارد و این صنایع با اندک تغییراتی به خارج از کشور صادر می شوند.
آثار باستانی قبل از اسلام
سرخه دیزه
سرخه دیزه از توابع شهرستان دالاهو، در ۲۵ کیلومتری شهر سرپل ذهاب، ۳۰ کیلومتری کرند غرب و ۱۲۵ کیلومتری کرمانشاه قرار دارد که در این روستا بقایای قلعه عظیمی از روزگار ساسانیان برجا است که از قلوه سنگ و ملاط ساخته شده و ۲ نوع آجر با ۲ رنگ نخودی و قرمز در ساخت آن به کار برده شده است.
دره توریستی سرخه دیزه همراه با ردپایی از آثار دوران ساسانیان، منطقه توریستی کمتر معرفی شده ای از استان کرمانشاه است که هم جاذبه های طبیعی دارد و هم در دل خود آثاری از ساسانیان را جای داده است.
تاق گرا
تاق گرا ایوان سنگی مسقفی است که در دروازه کوهسار زاگرس و گردنه گل سیاه در تنگه پاتاق موجود است، علت بنای آن را عده ای توقفگاه موکب شاهی و عده ای دیگر علامت سرمدی ایالت ماد از ایالت اشکانیان تصور کرده اند.
بان‌زرده
روستای بان‌زرده، دارای آثار فراوانی از دوره ساسانیان است، از جمله مهم ترین این آثار می توان به بان مه زاران ،قلعه گه ، گنبد کلایی ، قبر سلطان سی قلی مه ، قلعه و برج خاموشی ، زندان دو ناب ، پل دروازه ، قلعه ویرانه ، بهشت و دوزخ ، بابا شیخ ، نقاط حجاری شده دره « هونان» ،نهرگبری ( جوگوری)، مسجد ریجاب ، گمری ملک، قلعه سراب کنار، قلعه تاش خیزی ، قبر شیخ بایزی بستان ،برج ریجاب ،قلعه بان زرده ، قلعه یزد گردی، نقاره خانه، آشیابا ، گچ گنید ،آشپز خانه ،دیوار دفاعی اشاره کرد.
آثار باستانی بعد از ظهور اسلام
مقبره ابودجانه
مقبره ابودجانه (۲جانبه) برای اهل تسنن متبرک و محترم است، او یکی از یاران پیامبر (ص) بوده که در جنگ های احد، بدر و دیگر غزوات نبی اکرم (ص) حضور داشته و در جنگ یمامه با مسیلمه کذاب به درجه شهادت رسید.
مسجد عبدالله بن عمر
مسجد عبدالله بن عمر، یکی از تاریخی ترین مساجد صدر اسلام در ایران است و از آثار تاریخی و ارزشمند در شهرستان دالاهو است، این بنا از بناهای قبل از اسلام بوده که پس از ظهور اسلام در ایران به مسجد تبدیل شده است، اهالی منطقه بنای مسجد را به عبدالله بن عمر فرزند خلیفه دوم نسبت می دهند و به همین نام نیز معروف شده است.
مقبره بابا یادگار
بابایادگار یکی از بقاع متبرک اهل حق است که در قریه بان زرده نزدیک قلعه معروف یزدگردی واقع شده است، هویت حقیقی بابایادگار مانند دیگر مشایخ اهل حق معلوم نیست ولی از آنجا که بیشتر این مشایخ در اوایل حکومت صفویان زندگی می کرده اند ردپایی در تاریخ از آنان می توان سراغ گرفت.
مجموعه قلعه یزدگرد
نام مجموعه تاریخی و فرهنگی قلعه یزدگرد در روستای زرده از توابع بخش مرکزی شهرستان دالاهو برگرفته از قلعه ای به همین نام بر روی یکی از قلل مرتفع دالاهو و مشرف بر این مجموعه تاریخی گرفته شده است و از جاذبه های گردشگری دالاهو است.
این مجموعه از چندین بنای محصور در پناه دیواری به قطر حدود چهار متر و مرتفع متشکل از برج های پشتیبان، اتاق های نگهبانی و فضاهای پیکانی شکل جهت استقرار تیراندازان مدافع تشکیل شده است.
بنای قلعه موسوم به یزدگرد، برج آشیاب، برج نقاره خانه، آشپزگاه، دیوار دفاعی پیوسته پیرامونی مجموعه ، دروازه، زندان، کاکا کشتیه، آتشکده قلعه داور، محوطه گچ گنبد، جای دار، هشتره و تپه رش از جمله بناهای اصلی تشکیل دهنده مجموعه قلعه یزدگرد هستند.
از نظر تاریخی این مجموعه در اواخر دوران اشکانی ساخته شده و در زمان های بعد نیز به طور مستمر مورد استفاده بوده است، دسترسی به این مجموعه با طی ۱۸ کیلومتر از مسیر به راهی ریجاب به سرپل ذهاب امکان پذیر است.
اگر قصد داشته باشید به قلعه یزدگرد سر بزنید از طبیعت‌گردی بی‌نصیب نخواهید ماند زیرا مسیر دسترسی به این قلعه تاریخی از جنگل‌های سرسبز بلوط می‌گذرد و برای رسیدن به آن باید کوه‌پیمایی کرد تا در مکانی مرتفع به قلعه یزدگرد رسید.
آثار طبیعی و گردشگری دالاهو
آبشار پیران
ریجاب یا در زبان کردی ریژآو که به معنی ریزش آب است که با سفر به این منطقه به آبشار پیران یا ریجاب می‌رسیم، در خود ریجاب، رودخانه الوند جریان دارد که از دامنه‌های دالاهو سرچشمه می‌گیرد و از جاذبه های گردشگری دالاهو است.
در این منطقه چند چشمه هم هست، ولی معروف‌ترین دیدنی ریجاب، همان آبشار است که از ارتفاع ۱۰۰ متری به پایین می‌ریزد و سه طبقه دارد و در بلندی با آبشار لاتون گیلان در رقابت است.
مسیر اصلی آبشار از روستای پیران در ۱۰ کیلومتری سرپل ذهاب می‌گذرد، از سرپل ذهاب جاده‌ای آسفالته بعد از گذر از روستاهای جلالوند، بلوان و کلاه‌مال، به روستای پیران می‌رسد.
روستای شالان
این روستا در ۵۰ کیلومتری کرند غرب و ۱۴۰ کیلومتری کرمانشاه واقع شده است، رودخانه پرآب الوند در جنوب روستا جریان دارد و روستای شالان به سبب درختان بلند و پوشش سبز، چشمه ها، سرچشمه ها، رودهای کوچک، جنگل های انبوه و گسترده، باغات گردو، انجیر، انار از تفرجگاه های زیبا و کم نظیر استان است که مورد توجه گردشگران است.
روستای شالان، با آب و هوای خنک و دلپذیر، رودخانه پر آب الوند و انبوهی از جاذبه‌های طبیعی و نیز قدمت و پشتوانه دیرپای تاریخی خود، یکی از بهترین مقاصد طبیعت گردی در استان کرمانشاه به شمارمی‌رود.
آب‌وهوای این روستا در فصل های بهار و تابستان خنک و در پاییز و زمستان سرد و برف‌گیر است و مردم روستای شالان به زبان کُردی با لهجه کلهر سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب تسنن هستند.
دامداری، زراعت، پرورش زنبورعسل، جنگل داری و باغداری از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی مردم این روستا است و تولید محصولات و فرآورده‌های لبنی مانند کره محلی، کشک، روغن حیوانی و عسل در این روستا رایج است، انجیر، گردو، انار و هلو از عمده‌ترین محصولات سردرختی باغات شالان است.
این روستا تاریخی عظیم در دل خود دارد و از جمله این آثار می توان به مسجد عبدالله بن عمر، مقبر ابودجانه، بابا یادگار، مقبر شیخ بایزی، مقبر باباشیخ و یا مقبره بابا فقی اشاره کرد. مورخان مختلف با بررسی این آثار بسیار قدیمی بر این عقیده اند قدمت این روستا به دوره ساسانیان می رسد.
ریژآو، سرزمین سنگ و آب
یکی از بهترین مناطق که پتانسیل باستانی و اکوتوریسم دارد «ریژآو» است. این منطقه تفریحی و گردشگری در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه قرار دارد و در مسیری با نام دالاهو به شهر سرپل ذهاب کرمانشاه واقع شده و جزو شهرستان دالاهو است.
ریژآو در زبان کُردی به معنای ریزش آب است و از معنای آن می‌توان به این موضوع پی برد که با منطقه‌ای پر آب و سر سبز مواجه خواهید شد، این منطقه کوهستانی بوده و کوه‌هایی مانند تاش خزی، قله برزه، تلاش، مله سوره در این مکان قرار دارند.
ریژآو را می‌توان سرزمین سنگ و آب نامید سرزمینی که چشمه‌های خروشان و آبشارهای پر آبی مانند آبشار پیران و کوه‌های سر به فلک کشیده مانند کچلی تلار را در خود جای داده است.
آبشار ریژآو که در روستای ژالکه واقع شده، رودخانه الوند که از ارتفاعات سیاه دانه در کوه‌های دالاهو سرچشمه می‌گیرد، چشمه غسلان که در بابایادگار قرار دارد دره‌های سرسبز و زیبایی مانند دره صالحان، دره تاریکه، دره لرز، دره چنار و … که در منطقه ریژآو قرار دارند و پوشش گیاهی و درختان متنوعی چون زالزالک، انجیر، آلبالو، گردو، انار و گیاهان دارویی مانند ریواس، سماق، زو، کنگر، تولکه از دیگر ویژگی های این منطقه است.
فراهم کردن مقدمه های لازم برای حضور گردشگران و مسافران نوروزی
فرماندار دالاهو در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به طرح های نوروزی ستاد خدمات سفر در این شهرستان گفت: تمام امکانات و شرایط لازم برای رفاه حال مسافران نوروزی در این شهرستان فراهم شده و از ابتدای نوروز تا کنون پذیرای شمار زیادی از گردشگران و مسافران نوروزی بوده ایم.
مسعود محنتی، جاذبه های طبیعی و گردشگری دالاهو به سبب برخورداری از مواهب خدادادی را یادآور شد و افزود: زمینه ها و فرصت های لازم برای رشد و شکوفایی شهرستان دالاهو فراهم است و به واسطه همین جاذبه های طبیعی می‌توان رونق خاصی به صنعت توریسم در این شهرستان بخشید.
وی اظهار کرد: دالاهو یکی از شهرستان های نمونه استان در بحث جاذبه های گردشگری است و بواسطه طبیعت بسیار زیبا و مناظر بکر و چشم اندازهای بسیار زیبایش همه ساله مورد استقبال بسیاری از مسافران و گردشگران قرار می گیرد.
فرماندار دالاهو با اشاره به اقبال مسافران نوروزی به مواهب طبیعی و تاریخی این منطقه گفت: از ابتدای تعطیلات نوروزی سه روستای هدف گردشگری این شهرستان (شالان، حریر و سرخه دیزه) نیز مورد استقبال بسیار خوب مسافران و گردشگران قرار گرفته است.