گروه جامعه ایرنا - بیماری‌های مختلف همچون افسردگی، آلزایمر و زوال عقل در سالمندان در سنین بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد، حال داده‌های آماری از وضعیت سالمندان نشان از وجود حدود ۶۰۰ هزار سالمند ۶۵ سال به بالا در کشور دارد. ۶۷ درصد سالمندان تنها یا مجرد زندگی می‌کنند. ۵۵ درصد این سالمندان با جامعه آماری یک میلیون و ۳۶۰ هزار نفر زن سالمند مجرد و ۱۲ درصد یعنی ۲۶۰ هزار نفر مرد سالمند مجرد هستند.
ازدواج نکردن، تنهایی، دوری از خانواده، بی‌توجهی فرزندان به والدین سالمند، کمبود محبت، حضور در خانه سالمندان، زندگی در شرایط سخت و دوری از فرزندان همه این عوامل به گفته کارشناسان و روانشناسان موجب افسردگی و حتی زوال عقل در بین سالمندان می‌شود؛ بنابراین با توجه به اینکه براساس بررسی‌های انجام شده در سال‌های آینده افزایش تعداد سالمندان دور از انتظار نیست و در سال ۱۴۱۵ که بیش از ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار سالمند به جمعیت سالمند کشور افزوده می‌شود به طوری که حتی جامعه ۶۵ سال و بیشتر به حدود پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر می‌رسد، باید موضوع گرفتاری در زمان بیماری و تنهایی آنها از سوی خانواده‌ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
افسردگی، از دست دادن حافظه، آلزایمر و در نهایت زوال عقل از مهمترین بیماری‌های شایع در میان سالمندان به شمار می‌رود طبق گفته بسیاری از پزشکان اغلب این نوع بیماری‌ها قابل درمان است و می‌توان با پیشگیری از بروز شرایط سخت برای سالمندان جلوگیری کرد. بسیاری از سالمندان در دوران تنهایی با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند و حتی ممکن است پس از شنیدن این واژه از سوی اطرافیان و خانواده با واکنش منفی و حتی نپذیرفتن آن مواجه شوند.
بهتر است با صحبت کردن و دیدار با سالمندان موضوع افسردگی برای آنها بیان شود تا به مرور زمان همه علائم و نشانه‌های افسردگی در این گروهها شناسایی شده و انزوای اجتماعی این سالمندان از بین رود. اگرچه لازم است که حس خجالت‌زدگی برای بروز علائم افسردگی در این افراد نیز مورد بررسی قرار گیرد زیرا فقط سالمندان به این گونه بیماری‌ها مبتلا نمی‌شوند و باید باور داشته باشند که افسردگی در جوانان هم بروز می‌کند.
از آنجا که افسردگی در نهایت باعث بیماری‌های بیشتری همچون از دست دادن حافظه، پارکینسون، آلزایمر و زوال عقل در جامعه سالمندان می‌شود، باید در پیشگیری از این بیماری در زمانی که امکان مقابله با آن وجود دارد از سوی خانواده‌ها و با همکاری پزشکان، روانشناسان و روانپزشکان انجام شود. با توجه به اینکه علائم زوال عقل شامل از دست دادن حافظه، سرعت تفکر، تیزبینی و سرعت ذهنی، زبان، مانند استفاده نادرست از کلمات، یا مشکل در صحبت کردن، درک، تصمیم‌گیری، حالت، تحرک و مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه است. بنابراین همه این موضوعات نشان می‌دهد پیش از شرایط بحرانی امکان علاج بیماری زوال عقل در سنین بالا وجود دارد.
از هر ۲ فرد بالای ۸۵ سال، یک نفر به آلزایمر مبتلا می‌شود
این روند افزایشی سالمندی ممکن است تعداد مبتلایان به آلزایمر را در کشور افزایش دهد بنابراین باید با اقدامات موثری علاوه بر داشتن سالمندان سالم، از برخی هزینه‌های درمانی مازاد برای جامعه سالمندان نیز جلوگیری کرد.
براساس آمارها و داده‌های موجود هزینه یک فرد مبتلا به زوال عقل در کشور به صورت ماهانه حدود ۱۲ میلیون تومان برآورد شده است که با افزایش ارتباطات خانوادگی و دوستانه و برخی برنامه‌های متنوع فرهنگی، ورزشی و اجتماعی می‌توان از بسیاری از این این هزینه‌ها و روند افزایشی تعداد مبتلایان به آلزایمر در کشور جلوگیری کرد.
زهرا روشنی یک پزشک متخصص سالمندان می‌گوید: مطالعات نشان داده است که میزان شیوع بیماری در افراد ۶۰ سال به بالا چیزی حدود یک درصد است در حالی که میزان ابتلا به آلزایمر در افراد ۸۵ سال به بالا چیزی حدود ۴۷ تا ۵۰ درصد می‌شود. براساس پیش‌بینی‌ها و داده‌های آماری موجود، از هر ۲ نفر فرد بالای ۸۵ سال، یک نفر به بیماری آلزایمر مبتلا شود.
وی ادامه داد: افرادی که در خانواده خود فرد مبتلا به بیماری آلزایمر داشته باشند، ۳ تا ۴ برابر بیشتر احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. اگر در خانواده‌ای افراد مبتلا به سندروم داون باشند، احتمال بروز آلزایمر هم در خود فرد مبتلا به سندروم داون و هم در میان اعضای خانواده افزایش می‌یابد. البته بیماری‌های زمینه‌ساز ابتلا به آلزایمر شامل بیماری‌های قلبی، بیماری‌های عروق کرونر، فشار خون بالا، کلسترول بالا، افسردگی، کم‌کاری غده تیروئید و کمبود برخی ویتامین‌ها مثل کمبود ویتامین دی و ب۱۲ است که با کنترل این بیماری‌ها می‌توانیم میزان بروز آلزایمر را در افراد کاهش دهیم.
آمارهایی از زوال عقل
براساس برخی تحقیقات در دانشگاه تورنتو، سرعت صحبت کردن ممکن است به عنوان سرنخ مناسبی درباره سلامت مغز نسبت به مشکل در یافتن کلمات مناسب است که با بالارفتن سن افراد رایج می‌شود. براساس این موضوع، تغییر در سرعت کلی صحبت کردن ممکن است انعکاس دهنده تغییرات در مغز افراد به شمار رود. بنابراین با سرعت صحبت کردن به پزشکان کمک خواهد شد تا زوال شناختی سریع‌تر تشخیص داده شود و حتی به افراد مسن کمک خواهد کرد تا با افزایش سن از سلامت مغز خود حمایت کنند.
با وجود رشد تعداد سالمندان در جمعیت کشور به طور یقین نگرانی برای افزایش بیماری‌هایی مانند افسردگی، زوال عقل، پارکینسون و دیگر بیماری‌ها بیشتر خواهد شد. اکنون جامعه سالمندان ۱۰ درصد یعنی هفت میلیون نفر از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند اما در دهه‌های آینده به ۳۰ درصد جامعه یعنی حدود ۳۰ میلیون نفر می‌رسند.
طبق برخی آمارها از انجمن جهانی آلزایمر تخمین زده می‌شود که ۵۵ میلیون نفر در جهان با زوال عقل زندگی می‌کنند و حتی برخی داده‌های آماری نشان می‌دهد که ۷۵ درصد افرادی که در جهان زوال عقل دارند هنوز بیماری آنها تشخیص داده نشده و حتی این آمار در کشورهای کم‌درآمد متوسط به ۹۰ درصد می‌رسد.
براساس نظرات کارشناسان، یکی از مهمترین موانع در راستای شناسایی بیماران با این نوع بیماری نداشتن آگاهی و شرم از داشتن زوال عقل است که باید به همه سالمندان و حتی برخی افراد میانسال که به این بیماری مبتلا می‌شوند توصیه کرد که هیچگاه از داشتن بیماری خجالت نکشند و تنها دنبال درمان آن باشند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰ میلادی تعداد مبتلایان به زوال عقل در جهان به ۷۸ هزار نفر می‌رسد. اکنون هفتمین علت مرگ و میر در دنیا بیماری زوال عقل است و هزینه‌های بسیار سنگینی را برای جامعه جهانی به دنبال خواهد داشت بنابراین بهترین راه پیشگیری و درمان این بیماری است.
یک میلیون نفر در ایران آلزایمر دارند
در بیش از دو سوم افراد مبتلا به آلزایمر، بیماری تشخیص داده نمی‌شود و تشخیص ندادن بیماری موجب تقویت باورهای غلط مانند نسبت دادن فراموشی به سالمندی و کهولت سن می‌شود
طبق اعلام انجمن آلزایمر ایران اکنون بیش از یک میلیون نفر به این بیماری مبتلا بوده و حتی سن ابتلا به آلزایمر و زوال عقل بسیار پایین آمده است. اما با این وجود برای پیشروی در ابتلا به این بیماری نیاز به تشخیص زودهنگام و انجام تست‌های مربوطه دارد.
رییس انجمن آلزایمر ایران در این باره گفت: روند آسیب مغزی به علت استرس، اضطراب و همه‌گیری بیماری کرونا در سنین پایین‌تر بیشتر شده که باعث بروز زوال عقل و آلزایمر شده و حافظه کوتاه مدت را مختل کرده و سپس با درگیر شدن قسمت‌های مختلف مغز، طیف وسیعی از علائم متفاوت ایجاد می‌شود. زوال عقل یک نوع اختلال عملکردی مغز است که به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود، بارزترین تظاهر زوال عقل اختلال حافظه بوده که به وقایع و آموخته‌های اخیر محدود می‌شود ولی به تدریج خاطرات قدیمی نیز آسیب می‌بینند.
معصومه صالحی در این باره اظهار داشت: در بیش از دو سوم افراد مبتلا به آلزایمر، بیماری تشخیص داده نمی‌شود و تشخیص ندادن بیماری موجب تقویت باورهای غلط مانند نسبت دادن فراموشی به سالمندی و کهولت سن می‌شود و این باور موجب می‌شود که این تصور غلط که کاری نمی‌توان انجام داد پا برجا بماند. ضرورت دارد تمهیدات ویژه‌ای برای انجام اقدامات پیشگیرانه برای بروز زوال عقل اندیشیده و سطح آگاهی، دانش خانواده و جامعه را با آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌های به موقع و متناسب ارتقا یابد.
وی افزود: مداخلات درمانی و مراقبتی مانند مصرف دارو و اقدامات روانشناسی حتی در مراحل اولیه بروز بیماری می‌تواند موثر و کارساز باشد و موجب بهبود اختلال شناختی، حفظ استقلال فردی و کیفیت زندگی بیمار می‌شود و برگزاری جلسات مشاوره برای مراقبان و سالمندان می‌تواند موجب بهبود خلق و خو و کاهش فشار روانی ناشی از بیماری آلزایمر شود.
راهکارهای کاهش مشکلات و بیماری‌های سالمندان
انجام حرکات ورزشی، ورزش‌های منظم، جلوگیری از چاقی، رژیم غذایی مناسب، فعالیت‌های ذهنی مانند کتاب خواندن، حل کردن جدول، عوامل محافظتی مانند داشتن روابط اجتمعی و پیوندهای خانوادگی و اجتماعی، داشتن مشارکت با گروههای دوستی و جلوگیری از گوشه‌گیر شدن سالمندان می‌تواند از این بیماری‌های اشاره شده برای گروههای سالمند در جامعه جلوگیری به عمل آورد.
یکی از بهترین ورزش‌ها برای سالمندان و همه گروههای سنی پیاده‌روی است تا به عنوان یک عامل محافظتی از سالمندان در برابر بیماری‌هایی همچون آلزایمر و زوال عقل جلوگیری کند. بنابراین همه این روش‌ها، داشتن ارتباطات خانوادگی و دوستانه، پرهیز از نگهداری افراد سالمند به دور از خانواده و تغییر سبک زندگی این افراد می‌تواند در کاهش بسیاری از این بیماری‌ها موثر باشد.