به گزارش ایرنا، ورزش پهلوانی یا زورخانه‌ای به عنوان تلفیقی از فرهنگ و سنن ایرانیان و آموزه‌های دین مبین اسلام سابقه طولانی در ایران دارد و آیین پهلوانی و زورخانه‌ای به طور رسمی سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰) در فهرست میراث فرهنگی ناملموس جهانی یونسکو ثبت شد.
در این نوع ورزش که ورزش اجداد ایرانیان است، انجام حرکات نمایشی با ادوات خاص همچون میل، کباده و تخته شنا در دایره‌ای به نام گود با همنوازی موسیقی مذهبی و ارزش‌های اخلاقی، نوعی خاص و جذاب از ورزش پهلوانی را پدید آورده است.
ورزش زورخانه‌ای از گذشته دور به پهلوانی و جوانمردی اشاره داشته است و اغلب کسانی که در زورخانه‌ها شرکت می‌کردند دارای خصوصیاتی مانند مروت، کمک به فقرا، دستگیری از ضعفا، فروتنی و گشاده‌رویی بوده‌اند.
این ورزش در خراسان جنوبی نیز محبوبیت و طرفداران زیادی دارد به طوری که تاکنون آثاری با قدمت ۲۰۰ سال از ورزش زورخانه‌ای و پهلوانی در این استان مشاهده شده و پهلوانان بزرگی از این عرصه را در خود جای داده است.
رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی در این باره گفت: سابقه ورزش پهلوانی در استان شاید به قدمت تاسیس شهر بیرجند باشد چون در گذشته شهری نظامی بوده و ماهیت ورزش پهلوانی نیز رزمی نظامی است.
حجت‌الاسلام حامد مقری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: از طرفی بر اساس اسناد و مدارک موجود سابقه ورزش پهلوانی در مرکز استان به ۱۷۰ سال پیش بر می‌گردد همچنین در شهر خوسف کباده‌ای به قدمت بیش از ۲۰۰ سال در مکانی به نام ورزش‌خانه یافت شد.
وی بیان کرد: در شهر بیرجند فاصله سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۵۲ ورزش پهلوانی در اماکن شخصی تعطیل و تنها یک زورخانه تحت عنوان «زورخانه سرباز ارتش» فعال بوده است.
احیای ورزش پهلوانی از ۵۰ سال قبل
این پهلوان ورزش زورخانه‌ای از مرحوم استاد غلامحسین قمری به عنوان احیاگر ورزش زورخانه‌ای استان یاد کرد و گفت: وی به عنوان بازنشسته ارتش سال ۱۳۵۲ زورخانه «لو بند» که سال‌های بعد «امیر عرب» نام گرفت را تاسیس کرد البته آن زمان زورخانه‌های دیگری از جمله در پاساژ سادسی، خیابان منتظری و قبرستان غریبان نیز وجود داشته که به دلیل تعریض خیابان‌ها از بین رفته است.
وی یادآور شد: یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌های بیرجند تبدیل به موزه میراث پهلوانی شده که علاوه بر نمایش ادوات و تجهیزات ورزش زورخانه‌ای، تصاویر و عکس‌هایی از پهلوانان ایرانی و استانی در آن نگهداری می‌شود و همزمان ورزش پهلوانی نیز در حال اجرا است.
حجت‌الاسلام مقری با تاکید بر اینکه اکنون خراسان جنوبی در زمینه زورخانه‌های روستایی جزو استان‌های پیشرو است گفت: ۲۵ زورخانه شهری و روستایی در استان فعال بوده و بیشترین تمرکز در مرکز استان است.
وی ادامه داد: عملیات اجرایی تعدادی زورخانه از جمله در سربیشه و چهکند بیرجند سال‌های قبل آغاز شد از طرفی زورخانه‌هایی در خوسف، فردوس، روستای بجد، سه قلعه سرایان و بیرجند در حال احداث است و به پیشرفت‌های خوبی رسیده است.
رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی با بیان اینکه برخی پروژه‌ها از جمله زورخانه فردوس، خوسف و بیرجند با کمبود بودجه مواجه است تصریح کرد: به نظر می‌رسد سال‌های گذشته در جانمایی زورخانه بین‌المللی بیرجند که حاشیه شهر در حال احداث است تصمیم درستی گرفته نشده و شاید آن جلوه و نماد فرهنگی که باید برای شهر داشته باشد را کسب نکند.
وی عنوان کرد: ما در زمینه ترویج ورزش پهلوانی فعالیت داریم و تا حد توان از لحاظ تجهیزات زورخانه‌ها را پشتیبانی می‌کنیم اما درخصوص احداث زورخانه دست ما باز نیست.
خراسان جنوبی استانی شاخص در ورزش پهلوانی
حجت‌الاسلام مقری از خراسان جنوبی به عنوان استانی شاخص و بنام در حوزه ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای نام برد و گفت: ورزش ما در سال‌های گذشته فراز و فرودهای زیادی داشته است.
وی افزود: سال‌های ۹۷ و ۹۸ اوج مدال‌آوری استان بود که سالی ۱۰۴ مدال ملی و استانی کسب شد اما در دوره دوساله بعد افت شدیدی گریبانگیر این ورزش شد که شیوع کرونا هم بی تاثیر نبود لذا تعداد مدال‌ها به ۲ مورد در سال ۱۴۰۱ کاهش یافت.
این پهلوان زورخانه گفت: با تغییراتی که در حوزه ورزش قهرمانی استان اتفاق افتاد، سال گذشته شاهد افزایش مدال‌ها از ۲ مورد به ۲۸ مدال در کشور بودیم و امسال نیز با برنامه‌های مختلف بدون شک در این زمینه موفق خواهیم شد.
وی با بیان اینکه ۲ آکادمی ورزش قهرمانی در زورخانه‌های امیر عرب و مالک اشتر بیرجند فعال شده است اظهار کرد: با فعالیت خوبی که این زورخانه‌ها در دست اقدام دارند شاهد درخشش ورزش زورخانه‌ای در استان خواهیم بود.
رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی بیان کرد: سال گذشته سعی کردیم مرحله استانی هر کدام از مسابقات کشوری را در استان برگزار کنیم که باعث تلاش و کوشش شد و در کنار فعالیت مربیان و دست اندرکاران به نتیجه رسید.
وی تصریح کرد: بودجه‌ای که به هیات‌های ورزشی اختصاص می‌یابد بسیار کم است و با توجه به بالا بودن هزینه‌ها پاسخگو نیست اما امسال مساعدت خوبی شد و امیدواریم با مشارکت خیرین ورزشی شاهد رشد بیشتر ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در استان باشیم.
اجرای طرح ملی ترویج فرهنگ و ورزش پهلوانی
این پهلوان زورخانه با اشاره به اجرای طرح ملی ترویج فرهنگ و ورزش پهلوانی عنوان کرد: این طرح مورد توجه خاص مقام معظم رهبری، وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون قرار گرفته و تحت عنوان طرح شهید طوقانی در مدارس فعال است.
وی اضافه کرد: هدف از اجرای طرح شهید طوقانی توسعه فرهنگ ورزش پهلوانی، جوانمردی و فداکاری، تقویت و هدفمند کردن ورزش صبحگاهی، تلفیق ورزش با معنویت، اخلاق و ذکر و نام مولا علی (ع)، آشنایی دانش آموزان با ورزش باستانی، شناسایی افراد مستعد برای شرکت در مسابقات زورخانه‌ای و کمک به ترویج و توسعه ورزش زورخانه‌ای به عنوان یک ورزش دارای هویت و تمدن اسلامی ایرانی است.
حجت‌الاسلام مقری گفت: این طرح از سال گذشته با همکاری اداره کل آموزش و پرورش در استان آغاز شد که در زمینه تربیت مرشدین و ورزشکاران نونهال تاثیرگذار بوده و مورد استقبال دانش آموزان قرار گرفته است.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه فهرست ورزشکاران زورخانه‌ای و پهلوانی استان در حال به‌روز رسانی است لذا آمار دقیق هنوز موجود نیست اما یکی از ورزش‌های پرطرفدار استان محسوب می‌شود.
رئیس هیات ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی افزود: هرچند با ظهور و بروز ورزش‌های جدید از قبیل بدنسازی، تمرکز جوانان به این سمت جلب شده اما این ورزش نیز علاقمندان خاص خود را دارد و باز هم در زمینه ترویج فرهنگ ورزش پهلوانی باید مسئولان، نهادها و سازمان‌های مختلف همکاری کنند.
وی یکی از مهمترین مشکلات ورزش پهلوانی استان را کمبود بودجه دانست و گفت: هرچند ماهیت ورزش زورخانه‌ای اخلاق محور است که جاذبه اصلی آن نیز محسوب می‌شود اما کمبود بودجه سبب تاخیر در تکمیل پروژه‌های در حال ساخت شده است.
حجت‌الاسلام مقری با بیان اینکه دیدار سال گذشته مقام معظم رهبری با قهرمانان مقداری مسیر ما را هموار و باعث قوت قلب ورزشکاران شد عنوان کرد: تمامی افرادی که ذیل هیات پهلوانی فعالیت می‌کنند به عشق این حرفه و فرهنگ پهلوانی در گود هستند لذا اداره کل ورزش و جوانان می‌تواند هر چند وقت یکبار با تجلیل از قهرمانان این انگیزه را مضاعف کند.
وی گفت: یکی دیگر از مشکلات ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی، گران بودن تجهیزات و ادوات آن است که در این زمینه نیز اگر بودجه اختصاصی در نظر گرفته شود در ترویج این ورزش کمک کننده و موثر خواهد بود.