به گزارش ایرنا، خطه خراسان، همواره یکی از مناطق مهم تولید فرش در ایران بوده که تعداد بسیار زیاد کارگاه‌های فرش، گویای اهمیت و گستردگی تولید فرش در آن است، این هنر بیشتر از هزار و ۵۰۰ سال در این منطقه قدمت دارد و هر روز نیز بر پویایی و تنوع آن افزوده می‌شود اما این تنوع و پویایی نتوانسته بازارهای همیشگی فرش دستباف را برای بافندگان حفظ کند و این بر صادرات این کالا اثر منفی گذاشته است.
هرچند تولیدکنندگان خراسانی فرش دستباف در سالیان اخیر به سمت بافت فرش های بزرگ پارچه، تابلوفرش یا انواع دیگر فرش رفته اند تا پاسخگوی نیاز بازار جدید باشند اما گویا این تلاش هم چندان ثمربخش نبوده است به طوری که کشورهای همسایه از جمله ترکیه، پاکستان و هندوستان در این بازار از ایران پیشی گرفته اند.
سنتی بودن بازار صادراتی یا قدیمی بودن شیوه های صدور فرش دستباف از خراسان رضوی موضوعی است که رییس اداره بازرگانی خارجی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا آن را علت کاهش صادرات فرش دستباف خراسان رضوی در چند سال اخیر عنوان می کند.
محمدعلی امیرفخریان در این باره گفت: واقعیت این است که صادرات فرش دستباف خراسان رضوی به صورت سنتی مدیریت و انجام می شود و شیوه های سنتی به تدریج باعث شده که بازارهای خارجی از دست ایرانیان گرفته شده و رقیبان، آرام آرام ما را از گردونه رقابت خارج کنند.
معضل یا مشکل اصلی در صادرات فرش دستباف، سنتی بودن شیوه های صادراتی،ناآشنایی صادر کنندگان با شیوه های جدید فروش و بازاریابی و بی توجهی به سلیقه و نیاز مصرف کنندگان استوی با اشاره تلویحی به ناچیز بودن میزان صادرات فرش دستباف ایران و به تبع آن خراسان رضوی، اظهار کرد: معضل یا مشکل اصلی در صادرات فرش دستباف، سنتی بودن شیوه های صادراتی و ناآشنایی صادرکنندگان با شیوه های جدید فروش و بازاریابی و نیز بی‌توجهی به سلیقه مصرف کنندگان و نیازهای آنان است.
این مسوول در حوزه صادرات گفت: در تولید فرش دستباف، باید طرحهای نو که مورد توجه نسل جدید و کشورهای هدف صادراتی است مدنظر قرار گیرد، در صادرات نیز صادرکنندگان به شیوه های نوین بازاریابی و فروش توجه کنند چرا که کشورهایی مانند هند، پاکستان و ترکیه رتبه های بالاتری در صادرات فرش دستباف نسبت به ایران، که مهد این کالاست، پیدا کرده اند.
امیرفخریان، تحریم ها و نوسان نرخ ارز و شرایط اقتصادی تحمیل شده به ایران را در کاهش صادرات فرش دستباف بی تاثیر ندانست و گفت: با این حال نمی توان موارد مزبور را علت اصلی از دست رفتن بازارهای صادراتی یا عقب ماندن ما از رقبا دانست، چرا که علت اصلی این وضعیت قدیمی شدن و روزآمد نبودن طرحها و نداشتن شناخت از نیاز نسل جدید و فرهنگهای دیگر توسط تولیدکنندگان و صادرکنندگان است.
وی اظهار کرد: به طور قطع فرش ایرانی مشتری خاص خود را دارد، مشتری که سطح درآمدی بالایی دارد، چرا که در هر صورت فرش ایرانی ویژندی است که ارزش جهانی دارد، اما ایرانیان نتوانسته اند از این ویژند به درستی صیانت کرده و کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند.
رشد صادراتی ایران آمار مطلوبی ندارد
آمار صدور فرش دستباف کشور و به تبع آن خراسان رضوی چندان مطلوب نیست و اغلب مسوولان از ذکر آن طفره می روند اما رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، از رشد صادراتی فرش استان در سال ۱۴۰۲ خبر داد.
شادی قاسمی، رشد صادرات فرش دستباف خراسان رضوی در سال ۱۴۰۲ را در مقایسه با سال پیش از آن از نظر وزنی ۱۰۰ درصد و از نظر ارزشی ۲۵۶ درصد عنوان کرد و گفت: بافندگان فرش دستباف در این استان به صورت فصلی و آزاد فعالیت می کنند، به همین دلیل میزان تولید سالانه فرش تغییر می کند و می توان گفت که سرانه تولید فرش دستباف در استان ۶ مترمربع است.
تغییرات نرخ ارز در حوزه تولید و صادرات فرش دستباف ایرانی تاثیرگذار بوده و در واقع در شرایط فعلی، فرش به کالای لوکس تبدیل شده استوی به تلاش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی برای ساماندهی حوزه تولید فرش دستباف و ترویج آموزش برای تولید سبکها و طرحهای جدید اشاره و بیان کرد: پارسال ۹۰ پروانه تولید فرش دستباف و ۳۱۰ مورد کارت شناسایی برای قالیبافان و فعالان حرفه های مرتبط با آن صادر و هزار و ۲۲۶ فقره کارت شناسایی نیز تمدید شده است.
رییس اداره فرش اداره صمت خراسان رضوی بیان کرد: پارسال هزار و ۲۵۲ فقره کارت قالیبافی برای شرکتهای تعاونی تولید فرش دستباف در استان صادر شد و ۴۴۸ نفر در آزمون رتبه بندی رشته فرش دستباف در هنرستان ها شرکت کردند که برای ۲۹۶ نفر گواهی‌نامه آموزشی مهارتی صادر شد.
به گفته وی، در دوره های آموزشی این اداره کل در سال گذشته برای فعالان فرش دستباف هفت هزار و ۴۰۰ نفر- ساعت آموزش ارایه شد.
قاسمی با بیان اینکه اغلب تولیدکنندگان فرش دستباف فروشنده هستند، گفت: تغییرات نرخ ارز بر حوزه تولید و صادرات فرش دستباف ایرانی اثرگذار است و در واقع در شرایط فعلی، فرش به کالایی لوکس تبدیل شده است.
شناسایی موانع تولید و صادرات فرش دستباف
به گفته یکی از تولیدکنندگان و رییس کمیته صنایع دستی کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، سهم این استان از صادرات فرش دستباف، تنها ۲ میلیون دلار است اما قیمت هر کیلوگرم نخ ابریشم وارداتی حدود ۱۵۰ دلار است که گمرک برای ورود نخ ابریشم، ۲۰ درصد عوارض دریافت می‌کند و دولت دریافت عوارض از نخ ابریشم وارداتی را به منظور حمایت از تولیدکنندگان این صنعت می‌داند.
عبدالله احراری افزود: در حالی که کل تولیدات نخ ابریشم ایرانی توسط فعالان صنعت فرش دستباف خریداری و استفاده می‌شود، تولیدات کشور متناسب با نیازهای این صنعت نیست، از طرفی دیگر نخ ابریشم از ابتدای سال تاکنون ۶۰ درصد افزایش قیمت داشته است.
وی اظهار کرد: سازمان تامین اجتماعی، بافندگان جدید را بیمه نکرده و دلایل متعددی برای این موضوع مطرح می‌شود که پرداخت نشدن سهم دولت در بیمه بافندگان فرش از آن جمله است. همچنین، تسهیلات به تولیدکنندگان فرش دستباف ارائه نمی‌شود و کارگاه‌ها با کمبود نقدینگی مواجه هستند.
موانع تولید و صادرات فرش دستباف از خراسان رضوی با محوریت مشکلات مربوط به رفع تعهدات ارزی، واردات مواد اولیه، قاچاق کالا و ارز، عدم تبلیغات در رسانه‌ها و... در دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی استان با حضور مسوولان و تولیدکنندگان و دست اندرکاران این بخش بررسی و راهکارهایی نیز ارایه شده است.
رییس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی گفت: براساس آمار موجود، میزان صادرات فرش دستباف ایرانی در دهه ۷۰ حدود ۲ میلیارد دلار بوده که در سال ۱۴۰۲ به ۵۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است. براساس بررسی های این دبیرخانه، برخی از مشکلات صدور فرش دستباف ایرانی مربوط به حوزه های تعهدات ارزی، تعرفه ها، تامین مواد اولیه، بیمه قالیبافان، واردات و قاچاق و... است.
دبیرخانه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی به‌دنبال تهیه بسته پیشنهادی برای رفع موانع و مشکلات در حوزه تولید و توسعه صادرات فرش دستباف استعلی اکبر لبافی با تاکید بر لزوم بررسی همه‌جانبه ابعاد کاهش صادرات فرش ایرانی گفت: باتوجه به نقش عمده استان‌های سه‌گانه خراسان و نیز خوزستان در بحث صادرات فرش دستباف ایرانی، لازم است نشست منطقه‌ای با شرکت ملی فرش ایران برگزار و چالش‌ها و موانع صنعت فرش دستباف در آن مطرح شود.
وی افزود: همچنین باید پیگیری‌های لازم برای ایجاد کمیته فرش در استان انجام و مواد اولیه صنعت فرش دستباف در قالب تعاونی تامین شود.
وی بر افزایش تبلیغات فرش دستباف ایرانی در رسانه‌های جمعی چون صداوسیما تاکید و بیان کرد: معافیت مالیاتی، ارائه تسهیلات و تامین مواد اولیه صنعت فرش دستباف از دیگر موضوعات مطرح شده در نشست دبیرخانه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی پیرامون این موضوع بود که باتوجه به تامین نشدن مواد اولیه مورد نیاز صنعت فرش دستباف، پیشنهاد کاهش تعرفه گمرکی نخ ابریشم دنبال خواهد شد.
لبافی به واردات فرش افغانستان به عنوان مانع بزرگ دیگری در مسیر صادرات فرش دستباف خراسان رضوی اشاره و تاکید کرد: ضروری است اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان، موضوع قاچاق فرش ایران و دیگر کشورها را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای اجرایی برای رفع آن تعیین کند.
رییس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی در خصوص مساله تعهدات ارزی صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی بیان کرد: صادرکنندگان معتقدند که بازگشت ارز حاصل از صادرات به زمان زیادی نیاز دارد؛ زیرا شیوه صدور و ارائه فرش به بازارهای هدف متفاوت از دیگر کالاهاست.
لبافی به مبحث تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید فرش دستباف ایرانی اشاره و تاکید کرد: بخشی از مواد اولیه مورد نیاز فرش دستباف ایرانی از طریق بازارهای داخلی تامین می‌شود و ۸۰ درصد آن وارداتی است. کاهش تعرفه‌های گمرکی از پیشنهادهای ارائه شده برای تسهیل‌گری در این حوزه بود که به دستگاه‌های متولی انعکاس داده شد تا نتیجه لازم به دست آید.
دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی به‌دنبال تهیه بسته پیشنهادی برای رفع موانع و مشکلات در حوزه تولید و توسعه صادرات فرش دستباف است تا عقب افتادگی دهه اخیر را جبران کند. این موضوع از منظر صادرات، اشتغال، اقتصاد و… استان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.