به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، به نقل از آسیاپلاس بر اساس مصوبه نشست کمیسیون هماهنگی آب کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان که در تاشکند برگزار شد، قزاقستان ۹۲۲ میلیون متر مکعب آب از ازبکستان در فصل آبیاری از طریق کانال داستیک دریافت خواهد کرد.
در عین حال، به گفته وزارتخانه منابع آبی قزاقستان، ۴.۸ میلیارد متر مکعب آب در مخزن شاردره در منطقه ترکستان و ۸ میلیارد متر مکعب در مخزن توکتوگل در قرقیزستان جمع آوری شده است که این آبها برای آبیاری مزارع در جنوب قزاقستان استفاده می شود.
نورژان نورژیگیتوف سخنگوی این وزارتخانه گفته است: اولویت اول ما در حال حاضر جمع‌آوری آب سیلاب است. ما آن را به دریاچه‌های خزر، بالخاش، کامیش ثمر، از منطقه اولیتو و به دریاچه های منطقه قیزیلوردا می‌فرستیم اما در عین حال تامین آب مناطق جنوبی نیز مهم است.
وی تاکید کرد: در این زمینه دیپلماسی آب بسیار مهم است.
علاوه بر این، شرکت کنندگان در نشست مذکور در مورد همکاری در صندوق بین المللی برای نجات دریای آرال بحث کردند.
پیش‌نویس توافقنامه «در مورد ایجاد سازوکاری برای همکاری در زمینه آب و انرژی بین کشورهای آسیای مرکزی» نیز در حال تکمیل و توسعه است.
پیشتر نیز وزیران منابع آب قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان در تاشکند سندی را برای تامین و استحصال ۱۱ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز قزاقستان امضا کردند.
به گزارش خبرگزاری کازینفورم، در هشتاد و پنجمین نشست کمیسیون بین دولتی کشورهای آسیای مرکزی، وزیران امور آب کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان توافق کردند که تا اول آوریل سال ۲۰۲۴ (۱۲ فروردین ۱۴۰۳) میلادی به میزان ۱۱ میلیون متر مکعب آب به مناطق ترکستان و قیزیلوردا در قزاقستان سرازیر شود.
وزارت منابع آب قزاقستان گزارش داد که کشورها پروتکلی را در مورد نحوه پیش‌بینی عملکرد آبشار مخازن در حوضه رودخانه سیرداریا و آمودریا امضا و همچنین محدودیت‌های برداشت آب برای فصل غیر رویش برای سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴ تصویب کردند.
به گزارش ایرنا آمودریا پرآب‌ترین رود آسیای میانه است که رود دوم سیردریا محسوب می‌شود. تاجیک‌ها به رود، دریا می گویند. آمودریا از کوه‌های پامیر سرچشمه گرفته و حدود یک هزار و ۱۲۶ کیلومتر از آن در قسمت مرزهای شمالی افغانستان با تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان جاری و بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. در سواحل آن شیرخان بندر و بندر حیرتان قرار گرفته است که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای آسیای میانه از این طریق مبادله می‌شود.
سیردریا بعد از آمودریا، دومین رود پرآب در آسیای میانه است که به دریاچه خوارزم (آرال) می‌ریزد. این رود دو سرچشمه دارد، یکی کوه‌های تیان‌شان در قرقیزستان کنونی و دیگری شرق ازبکستان است. این رود در ۲هزار و ۲۲۰ کیلومتری در غرب و شمال غربی سرچشمه دارد و پس از گذر از جنوب کشور کنونی قزاقستان به دریاچه خوارزم می‌رسد. این رود در گذر خود سرتاسر کشتزارهای پنبه را در آسیای مرکزی آبیاری می‌کند. سیردریا از کنار شهرهای خجند و قیزیل‌اوردا و خوقند می‌گذرد.
در زمان اتحاد جماهیر شوروی، دو کشور تاجیکستان و قرقیزستان با داشتن منابع آبی فراوان در فصل تابستان کمبود آبی کشورهای دیگر از جمله قزاقستان، ترکمنستان و ازبکستان را تامین می کردند و در مقابل در زمستان مبادله انرژی به صورت عکس انجام می شد، اما در حال حاضر چنین توافقی میان کشورهای آسیای مرکزی برقرار نیست و برخی کشورها از کمبود شدید آب رنج می برند.
براساس مرکز مطالعات مانیتورینگ آسیای مرکزی در قزاقستان، علاوه بر این در نبود توافق تامین آبی میان کشورهای آسیای مرکزی، مشکلات دیگری مانند رشد جمعیت و استفاده غیرمسئولانه و غیرمنطقی برخی از کشورها باعث تشدید مشکلات آبی منطقه شده است.
کمبود آب در آینده نزدیک تنها بخشی از مشکلات در آسیای مرکزی است. این مشکلات کمبود آب برای کشاورزی و نیز آلودگی آب آمودریا و سیردریا را به خاطر سطح بالای نمک و مواد شیمیایی ناشی از آب مصرفی در کشاورزی شامل می‌شود. در نتیجه آسیای مرکزی شاهد یک بحران اجتماعی و اقتصادی در منطقه‌ای که در پایین دست این دو رود قرار دارند و نیز کاهش کیفیت زندگی در این نواحی، خواهد بود. چرا که جمعیت با کمبود آب روبه‌رو می‌شود و مجبور می‌شود آبی را مصرف کند که نمک زیادی دارد.
استفاده نامناسب و اتلاف منابع آب یکی از ویژگی‌های کشورهای این منطقه است. بر اساس گزارش ها، ازبکستان و قرقیزستان سالانه دو هزار متر مکعب آب به ازای هر نفر مصرف می‌کنند و به ترتیب در رتبه چهارم و پنجم پرمصرف‌ترین کشورها در جهان قرار دارند. تاجیکستان و قزاقستان نیز به ترتیب در رتبه‌های هفتم و یازدهم جای دارند.
همچنین بر اساس گزارش یورو نیوز از سال ۲۰۰۰ تاکنون منطقه آسیای مرکزی با رشد جمعیت ۱۰ درصدی مواجه بوده و ترکمنستان در کنار دیگر کشورهای این منطقه به عنوان پرمصرف‌ترین کشور جهان در زمینه مصرف آب شناخته شده است. هم اکنون میزان مصرف آب در کشور ترکمنستان ۱۳ برابر بیشتر از آمریکا اعلام شده است.
آسیای میانه یا آسیای مرکزی (Central Asia) سرزمین پهناوری در قاره آسیا است که هیچ مرزی با آب‌های آزاد جهان ندارد. اگر چه مرزهای دقیقی برای این سرزمین محصور در خشکی تعریف نشده‌است، ولی به‌طور معمول آن را دربرگیرنده کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان می‌دانند.