به گزارش ایرنا، کاهش نزولات جوی در سالهای اخیر و شنیده شدن صدای زنگ خشکسالی ضرورت بهره گیری بهینه از آب و جلوگیری از هدر رفت منابع آبی را آنهم با توجه به افزایش نیاز به محصولات غذایی اجتناب ناپذیر کرده است.
زمانی در فراوانی آب، بسیاری از مزارع به صورت غرقابی آبیاری می شد و موتور چاههای آب بدون وقفه کار می کرد و مشکلی در تهیه و کشیدن آب از منابع زیرزمینی نبود اما استفاده بی رویه از سفرهای آب زیرزمینی از سویی و کاهش بارندگی و نزولات آسمانی از سوی دیگر موجب پایین رفتن سفره های زیرزمینی و در نتیجه پایین رفتن منابع زیرزمینی آب و خشک شدن بسیاری از چاهها و راه اندازی و ایجاد چاههای عمیق و بسیار عمیق شده است.
این وضعیت هشداری مبنی بر نیاز به اتخاذ شیوه هایی که هدر رفت آب را کاهش داده تا از منابع موجود آب به بهترین شکل استفاده و سهم آیندگان از منابع آب زیرزمینی حفظ شود.
به طور حتم یکی از راهکارهای استفاده بهینه از منابع زیرسطحی آب، تغییر سبک سنتی در آبیاری کشاورزی و تبدیل آن به بهره گیری از شیوه های نوین و استفاده از فناوری است که در این روش برای جلوگیری از هدر رفت منابع، آب را به نزدیکترین محل گیاه مورد نظر هدایت می کنند تا از پرت آن جلوگیری شود.
مدیر آب و خاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی همدان در این باره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این استان بیشترین دشت های ممنوعه و بحرانی را دارد.
یوسف کاکاوند افزود: منابع آبهای زیرزمینی بیشترین منابع آبی استان را تشکیل می دهد که ۸۰ درصد تولیدات کشاورزی از این منابع است و محدودیت های زیادی در این بخش داریم بنابراین اولویت در کشاورزی باید صرفه جویی در استفاده از منابع زیرزمینی باشد.
وی با بیان اینکه بخش کشاورزی مصرف کننده بزرگ آب در استان است، یادآور شد: هر چند درصد و میزان استفاده آب در کشاورزی اختلاف نظر وجود دارد.
مدیر آب و خاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: با توجه به سیاست های کلی اعلام شده در زمینه منابع آبی مانند تعادل بخشی و سازگاری با کم آبی محدودیت هایی برای مصرف آب در نظر گرفته شده است.
مدیر آب و خاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: با توجه به سیاست های کلی اعلام شده در زمینه منابع آبی مانند تعادل بخشی و سازگاری با کم آبی محدودیت هایی برای مصرف آب در نظر گرفته شده است.وی با بیان اینکه میزان آب برداشتی باید یک میلیارد و ۱۷۲ میلیون مترمکعب از منابع زیرزمینی باشد، در حالیکه میزان آب برداشتی بیش از این مقدار است افزود: این میزان مصرف مستلزم آن است که همه چاههای غیر مجاز مسدود شود و این جزو تعهدات شرکت آب منطقه ای است.
کاکاوند تاکید کرد: درصورت متعادل نشدن سفره های زیر زمینی باید اضافه برداشت چاههای مجاز نیز بررسی شده و کاهش پیدا کند و اگر باز هم در تعادل سفره های زیرزمینی آن موثر نبود باید چاههای مجاز را بر اساس میزان اراضی و شرایط تعادل بخشی اصلاح و تعدیل کرد.
وی تصریح کرد: بنابراین باید محدودیت ها را در برداشت از منابع آبی برای رسیدن به تعادل سفرهای زیرزمینی اعمال و از سوی کشاوزان پذیرفته شود.
مدیر آب و خاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: جهاد کشاورزی نیز برای حفظ منابع زیرسطحی یک سری وظایف دارد که باید انجام دهد از جمله اینکه اجرای سامانه های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی است که در حال حاضر از کل اراضی باغی و زراعی استان همدان در ۱۶۴ هزار هکتار سامانه های نوین اجرا شده است.
وی بیان کرد: اراضی مستعد آبیاری نوین ۱۶۰ هزار هکتار بود که به دلیل استقبال کشاورزان این میزان افزایش یافته است، اما برای گسترش روش نوین آبیاری با محدودیت منابع مالی مواجه هستیم و باید زمینه های استفاده از آبیاری به شیوه نوین را گسترش دهیم.
صرفه جویی ۳۰ درصدی در مصرف آب با آموزش کشاورزان
یک کارشناس کشاورزی نیز در این باره گفت: براساس آمار و اطلاعات سال ۱۴۰۰ آب منطقه‌ای استان همدان، چهار دشت در این استان شامل کبودرآهنگ، رزن-قهاوند، اسدآباد و ملایر در وضعیت بحرانی قرار دارند.
مهسا حیدری ادامه داد: برای بهبود شرایط، کشاورزان باید در تمام شهرستان‌های استان تناوب زراعی، گسترش کشت گلخانه‌ای و الگوی کشت متناسب با شرایط آب و هوایی را اجرا کنند.
این کارشناس بخش کشاورزی بیان کرد: مراکز تحقیقات و ترویج کشاورزی می‌توانند در این زمینه کشاورزان و بهره برداران را همراهی کرده و با افزایش سطح اطلاعات آنها، زمینه اجرای شیوه های نوین مقابله با کم آبی را فراهم کنند.
وی افزود: یکی دیگر از راهکارها، ارائه تسهیلات به کشاورزان در راستای اجرای شیوه نوین کشت و استفاده از مکانیزاسیون در کشاورزی است که سطح محصولات تولیدی افزایش کمی و کیفی داشته باشد.
کارشناس کشاورزی تاکید کرد: استفاده از سموم بیولوژیک و حمایت دولت از تولید محصولات سالم می‌تواند به بهبود وضعیت محیط زیست در شهرستان‌های همدان و کبودرآهنگ که به مشکل کم آبی دست و پنجه نرم می کنند، کمک کند.
وی درباره راهکارهای استفاده بهینه از منابع آب در کشاورزی گفت: در مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی، یکی از چالش‌های اصلی، مصرف بهینه آب است.
وی خاطر نشان کرد: براساس آمارها، بخش کشاورزی بیش از ۹۰درصد از آب موجود در کشور را مصرف می‌کند و با توجه به محدودیت منابع آبی و چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی، ضروری است که به سمت مدیریت پایدار آب در این بخش حرکت کنیم.
کاهش ۵۰ درصدی مصرف آب با آبیاری قطره ای
این دانش پژوه بخش کشاورزی اظهار کرد: ارتقای آگاهی و آموزش کشاورزان و افزایش شیوه‌های نوین آبیاری متناسب با محصولات کاشته شده از جمله راهکارهای مناسب برای گسترش فرهنگ استفاده بهینه از آب است.
وی تصریح کرد: بر اساس مطالعات عملیاتی انجام شده می توان با آموزش کشاورزان، حداقل تا ۳۰ درصد در مصرف آب در اراضی کشاورزی و باغی صرفه‌جویی کرد.
این کارشناس کشاورزی از دیگر راهکارهای مقابله با کم آبی در کشاورزی را نوسازی و بهسازی کانال‌های آبیاری سنتی و تبدیل کانال‌های خاکی عنوان کرد و توضیح داد: این روش می تواند تا ۲۰درصد تلفات آب را در اراضی کشاورزی کاهش دهد.
وی اظهار کرد: ترویج و حمایت از سیستم‌های آبیاری تحت فشار مانند قطره‌ای و بارانی نیز می تواند ۳۰ تا ۵۰درصد در مصرف آب در بخش کشاورزی صرفه‌جویی را بدنبال داشته باشد.