به گزارش ایرنا، این مهم کمک خواهد کرد تا با آسیب شناسی و بهره مندی از تجربه و دانش نخبگان و تشکل‌ها، مشکلات جامعه هدف ایثارگران به حداقل ممکن کاهش یابد.
جریان شناسی تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی حکایت از آن دارد که کشورمان به دلیل داشتن مواضع حق جویانه و عدالت خواهانه، همواره در معرض تهدید قدرت‌های استکباری قرار داشته و آنچه تاکنون مرزهای جغرافیایی ما را از گزند دشمن مصون داشته، روحیه ایثار و مقاومتی است که در میان آحاد مردم و مسئولان وجود داشته و دارد.
دین مبین اسلام نیز به علت نقش فرهنگ ایثار و شهادت در پایداری جامعه اسلامی در منابع روایی و قرآنی برای رسیدگی به امور مجاهدان راه خدا وخانواده آنها اهمیت بسزایی قائل شده و از این رو هم در آیات متعدد قرآن کریم و هم در منابع روایی به ویژه نهج البلاغه، به مفاهیم ارزشمندی مانند شهادت و مجاهدت در راه معبود اشاره و بر رسیدگی عزتمندانه به امور ایثارگران و خانواده آنان تاکید فراوان کرده است.
خداوند متعال در سوره مبارکه نساء می فرمایند "لاَّ یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُوْلِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَی الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً وَکُلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَی وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا" (مومنان خانه نشین که زیان دیده نیستند با آن مجاهدانی که با مال و جان خود در راه خدا جهاد می کنند یکسان نمی باشند، خداوند کسانی را که با مال و جان خود جهاد می کنند به درجه ای بر خانه نشینان مزیت بخشیده و همه را خدا وعده [پاداش] نیکو داده و مجاهدان را بر خانه نشینان به پاداشی بزرگ برتری بخشیده است).
در سوره مبارک عادیات نیز خداوند به گرد و غبار بلند شده از سُم اسبان مجاهدان سوگند یاد می‌کند که همه اینها نشان از اهمیت مجاهدت و جهاد در راه تحقق ارزش‌ها و آرمان‌های دینی و رسیدگی به امور این عزیزان دارد.
امام علی (ع) در کتاب نهج البلاغه به عنوان کتابی ارزشمند برای حکمرانی خوب در همه زمان ها و مکان ها در بخشی از نامه خود به مالک اشتر نخعی هنگام اعزام او برای فرمانداری مصر آورده است: "ای مالک برگزیده ترین فرماندهان سپاه تو کسی باشد که از همه بیشتر به سربازان کمک رساند و از امکانات مالی خود بیشتر در اختیارشان گذارد، به اندازه‌ای که خانواده هایشان در پشت جبهه و خودشان در آسایش کامل باشند تا در نبرد با دشمن، سربازان اسلام تنها به یک چیز بیاندیشند. همانا مهربانی تو نسبت به سربازان، دل‌هایشان را به تو می کشاند.
در بخش دیگر این فراز مهم امام علی (ع) خطاب به مالک تاکید دارد؛ پس آرزوهای سپاهیان را برآور و همواره از آنان ستایش کن و کارهای مهمی که انجام داده‌اند بر شمار، زیرا یادآوری کارهای ارزشمند آنان، شجاعان را بر می‌انگیزاند و ترسوها را به تلاش وامی دارد.
اسناد بالا دستی نظام برای رسیدگی شایسته به امور خانواده معظم شهدا وایثارگران
حضرت امام (ره) به علت افق نگاه بلندی که نسبت به آینده کشور داشت همیشه در دیدار با اقشار مختلف به ویژه مسئولان بر رسیدگی توام با احترام به امور خانواده معظم شهدا و ایثارگران تاکید داشته و آنچه که در این پیام ها و دیدارها در کلام ایشان کاملا محسوس و برجسته بود، اشاره آن پیر فرزانه بر رسیدگی به امور این عزیزان چه گذشته، چه حال و چه آینده بود.
وقتی گزارش شد که برخی در رسیدگی به خانواده معظم شهدا کوتاهی می‌کنند، امام خمینی (ره) در نیمه اول سال ۵۹ و قبل از شروع جنگ تحمیلی، طی پیامی علاوه بر تذکر جدی به مسئولان وقت مبنی بر رسیدگی سریع به امور خانواده محترم شهدا بیان فرمودند "اگر معلوم شود که کسانی در بعضی از ادارات و وزارتخانه‌ها برای اجرای امور شهدای انقلاب و خانواده آنها اشکال تراشی می کنند، به عنوان ضد انقلاب باید مورد تعقیب واقع شوند".
فرمان ۱۰ ماده‌ای حضرت امام (ره) در اسفند ماه سال ۵۸ را شاید بتوان مهمترین سند در تکریم خانواده معظم شهدا و ایثارگران محسوب کرد، فرمانی جامع که هرچند قبل از شروع جنگ تحمیلی صادرشده اما مجالس و دولت ها می‌توانستند با تکمیل آن همین سند را مبنای تکریم خانواده معظم شهدا و ایثارگران قرار دهند.
در بیان سیاست‌های کلی ترویج و تحکیم فرهنگ ایثار و جهاد و ساماندهی امور ایثارگران مصوب ۲۶ بهمن ماه ۱۳۸۰ رهبر معظم انقلاب آمده که این سیاستها برای تحقق آرمان‌ها و اهداف بلافاصله پس از مجموعه آرمان‌ها قرار می‌گیرند و حاوی اصولی هستند که آرمان‌ها را به مفاهیم اجرایی نزدیک می‌کنند، در اهمیت سیاست‌های کلی به عنوان یک سند بسیار مهم بالادستی همین بس که ماده (۲) مقررات نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی نظام که با تایید رهبر معظم انقلاب در مجمع تشخیص مصلحت تصویب شده آمده است؛ "قوانین و مقررات به خصوص قانون برنامه و بودجه‌های سنواتی باید در چهارچوب سیاست‌های کلی تنظیم شود، قوانین و مقررات در هیچ موردی نباید مغایر سیاست‌های کلی باشد" اما با نگاهی گذرا به مسیر تصویب قوانین و مقررات ایثارگران شاهدیم به مقوله عدالت به عنوان یک موضوع مبنایی توجه کافی نشده و تصویب آئین نامه‌ها، قوانین و مقررات به اصطلاح صفر و صدی، همواره موجب ایجاد تبعیض در خدمت رسانی، دورشدن از عدالت و رنجش خاطر ایثارگران معزز و خانواده آنها شده است.
به رغم اینکه در صدر این سیاستها به چهار قشر ایثارگران، شامل، شهیدان، جانبازان، آزادگان، رزمندگان و خانواده آنها به واژه تناسب و سهمی که در عزت، امنیت و اقتدار ملی و نظام اسلامی داشته‌اند اشاره صریح شده و یا در ذیل بند (هفت) این سیاست ها مجددا مبنای خدمت رسانی به این چهار قشر و خانواده این عزیزان واژه به تناسب ایثار و جهاد در راه آرمان ها قرار داده شده و در بند (هشت) نیز ۲ اصل عزتمندی و عدالت در استفاده از امکانات و فرصت ها توسط این قشر فداکار صراحتا مورد تاکید قرار گرفته است.
اما شاهدیم جایگاه رزمندگی به عنوان مبنای اصلی ایثارگری در قوانین و مقررات ایثارگری بسیار مغفول مانده و یا خواهران و برادران معظم شهدا بسیار کم رنگ دیده شده‌اند. در کنار این موارد قوانینی برای جانبازان بر مبنای درصد مصوب شده که با اختلاف یک درصد از کار افتادگی اشخاص از دریافت خدمات محروم می‌شوند، مانند خودرو، طرح شاهد مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، صدور کارت طرح ترافیک، زمین و مسکن و بسیاری از موارد دیگر، ضمن اینکه بنا به گفته مقامات رسمی از همین قوانین و مقررات ناقص موجود، ایثارگران تنها حدود ۳۰ در صد اجرایی شده است که با توجه به شرایط سنی جامعه هدف، خبری بسیار ناگوار است.
کمیسیون نظارت مجمع تشخیص، مجلس شورای اسلامی ومسئولان در هر سه قوه به جهت انطباق قوانین و آئین نامه ها با سیاست های کلی نظام مصوب مقام معظم رهبری در بخش ایثارگران، متاسفانه ورود جدی نداشته و همین امر وضعیت موجود و نارضایتی جامعه هدف ایثارگران را رقم زده و انتظار می رود در ادامه بخصوص تنقیح قوانین ایثارگران در برنامه هفتم که یک تکلیف قانونی است مورد توجه جدی قرار گیرد و با اجرای طرح تلفیقی امتیاز دهی به ایثارگران که با نگاهی به تجارب دیگر کشورها در مجلس نهم پیشنهاد شد، تا حدودی به سمت تحقق عدالت مورد نظر در سیاست های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب نزدیک شد.
تقویت نقاط قوت گذشته و جبران فرصت سوزی ها در بخش ایثارگران در دولت چهاردهم
افزایش اعتبارات بنیاد شهید و امور ایثارگران از ۲۳ همت به بیش از ۷۵ همت، ارتقای جایگاه دبیری شورای مشاوران وزرا در امور ایثارگران از دبیر به مدیرکلی، تهیه، تصویب و ابلاغ شرح وظایف پست سازمانی مشاور وزیر و هماهنگ کننده امور ایثارگران دستگاه‌های اجرایی، افزایش حقوق خانواده معظم شهدا و ایثارگران، سرانه بیمه، موضوع خودرو و تبدیل وضعیت ایثارگران و فرزندان آنها از موضوعات مهمی بوده که در دولت سیزدهم به آن توجه شده و از نقاط قوت این دولت محسوب می شود اما واقعیت این است که این حجم از افزایش بودجه و یا ابلاغ دستورالعمل هنوز نتوانسته حتی یک رضایتمندی نسبی در جامعه هدف ایثارگران فراهم کند و فاصله معنا داری تا رسیدن به وضعیت مطلوب وجود دارد، مولفه‌ها و پیشنهاداتی که در صورت توجه به آن می‌توان امیدوار بود بخش عمده فرصت سوزی‌های گذشته در دولت چهاردهم در حوزه ایثارگران تا حدودی جبران شود.
رهبر معظم انقلاب، در بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان گام تمدن ساز می فرمایند "برای برداشتن گام‌های استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت".
لذا با توجه به تجربیات پیشین و فعالیت در عرصه‌های مختلف ایثارگران، ضمن پیشنهاد به رئیس جمهور منتخب و کار گروه مربوطه در انتخاب فردی درد آشنا و توانمند به لحاظ علم، دانش و تجربه برای سکانداری بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور، به وزرا و روسای دستگاه‌های اجرایی که در آینده برمسند حکمرانی خواهند نشست پیشنهاد می‌شود به بخش ایثارگران به عنوان یک جایگاه حرفه‌ای و تخصصی نگاه کرده و حوزه ایثارگران دستگاهها را از حالت زنگ تفریح، مظلومیت و محلی صرف برای گذران روزمرگی اشخاص خارج کرده و از نگاه رفاقتی، جناحی، حزبی و غیره کارشناسی در انتخاب مشاوران ایثارگران دستگاه که خسارت جبران ناپذیری به این قشر معزز وارد کرده و موجب کاهش خدمت رسانی و نامیدی ایثارگران شده پرهیز شود.
تجربه نشان داده، عدم توجه کافی و نگاه بعضا غیر کارشناسی و سیاسی به این امر طی سال های اخیر در برخی موارد موجب شد بسیاری از فرصت ها از دست برود و به رغم ظرفیت عظیمی که در سیاست های کلی نظام مصوب رهبر معظم انقلاب، شورای عالی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، قوانین جاری و سند تحول دولت در بخش ایثارگران وجود داشت، از این پتانسیل ها به قدر لازم استفاده نشود و بسیاری از این فرصت ها هدر رفت.
طی سه سال فعالیت دولت سیزدهم از سه محل به شکل اختصاصی بودجه برای ارتقای رضایتمندی ایثارگران شاغل وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی و خانواده آنها که بازه جمعیتی حدود یک میلیون نفری را شامل می‌شود در مجلس مصوب و یا از طرف دولت در دستگاهها از قرار یک درصد از اعتبار دستگاه در ضوابط اجرایی بودجه سالانه، سه درصد بودجه مسئولیت اجتماعی بانک ها، شرکت ها و موسسات و ۲۰ درصد از بودجه فرهنگی موضوع بند( چ) ماده ۸۶ قانون برنامه ششم توسعه که در برنامه هفتم هم تنفیذ شده، به درستی از این فرصت ها استفاده نشد.
کسانی که با عدد و رقم و بودجه آشنایی دارند بخوبی می دانند، شاید سر جمع اعتبار این سه محل چندین همت را شامل می‌شود و حتی بعضی کارشناسان میزان آن را نصف بودجه سالانه بنیاد شهید و امور ایثارگران ارزیابی کردند، هرچند که تاکنون به طور شفاف ارزیابی صحیحی از سوی نهادهای نظارتی و رسمی در خصوص میزان دقیق آن صورت نگرفته و شورای مشاوران وزرا و دستگاه‌های اجرایی هم به رغم ارتقای جایگاه و تعریف شرح وظایف در دولت سیزدهم و الزام به انجام تکالیف بخشی و فرا بخشی و اختیارات وسیع به دلیل بهرمند نبودن از توان کارشناسی کافی و نبود نظارت نتوانستند از این منابع هم به خوبی بهره مند شوند و از جایگاه خود بنفع جامعه ایثارگران و رفع مشکلات این قشر به نحو مطلوب استفاده لازم را ببرد و به حداقل‌ها در این مسئولیت خطیر اکتفا شد.
به هرحال فرصت های شغلی مسئولیت همانگونه که مولا علی (ع) فرمود همچون ابر بهار به سرعت در حال گذر است و ما شاهد ذوب شدن نسلی طلایی از این مرز و بوم هستیم که بی هیچ توقعی در هنگامه خطر همه چیز خود را فدای آرمان‌ها و دفاع از مرزهای معنوی و جغرافیایی کشور عزیزمان ایران کردند و امروز هم استمرار این امنیت پایدار در گرو توجه به توسعه و ترویج فرهنگ امنیت ساز ایثار و شهادت برگرفته از انقلاب عاشورا است.
با نگاهی به شرایط سنی ایثارگران می‌توان پی برد در حال حاضر علاوه بر ضرورت انتقال ارزش های فرهنگ غنی ایثار، گذشت و مقاومت به نسل های بعدی انقلاب، این گروه فداکار با چالش های مهمی در زندگی روز مره مانند افزایش سن، هزینه‌های کمر شکن بیمه، دارو و درمان، اشتغال فرزندان، مسکن، مواد ۳۸ و۳۹ قانون جامع،غرامت جنگی، تامین معیشت و رفا مواجه هستند اما اعتقاد راسخ داریم که در صورت استفاده صحیح از ظرفیت های مادی و معنوی کشور که به شکل گذرا به بخشی از آن اشاره شد و همچنین تصحیح اشتباهات گذشته، می توان امیدوار بود که توسط رئیس جمهور منتخب که مردی از جنس ایثار و شهادت است، آلام جامعه هدف ایثارگران با جمعیت بالغ بر سه و نیم میلیون نفر به حداقل ممکن کاهش یابد.
کارشناس حوزه ایثارگران در فارس *