براساس گزارش‌های رسمی، تنها بخش کوچکی از ساکنان چهار مرکز شهرستان از این شبکه بهره‌مند هستند. این در حالی است که شهرهای پرجمعیت مانند یاسوج، دوگنبدان و دهدشت با کمبود شدید شبکه فاضلاب مواجه‌اند.
این آمار تکان‌دهنده، حکایت از یک بحران پنهان در زیرساخت‌های شهری این استان دارد. نبود شبکه فاضلاب مناسب، علاوه بر مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی، به تخریب زیرساخت‌های شهری و کاهش کیفیت زندگی مردم منجر می‌شود. این وضعیت به ویژه در شهرهای بزرگ‌تر که با رشد جمعیت روبرو هستند، بحرانی‌تر است.
فرسودگی تاسیسات موجود و عدم تطابق ظرفیت تصفیه‌خانه‌ها با جمعیت رو به رشد، مشکلات را تشدید کرده است. در بسیاری از مناطق، فاضلاب به صورت مستقیم به محیط زیست تخلیه می‌شود که آلودگی منابع آبی و خاک را به دنبال دارد و تهدیدی جدی برای سلامت عمومی محسوب می‌شود.
مشکل کمبود شبکه فاضلاب در کهگیلویه و بویراحمد سابقه‌ای طولانی دارد. علل مختلفی از جمله کمبود بودجه، نبود برنامه‌ریزی جامع، مشکلات اجرایی و بروکراسی اداری در طول سال‌های گذشته مانع از رفع این مشکل شده است. با وجود وعده‌های متعدد مسئولان، این مشکل همچنان به قوت خود باقی است.
وضعیت شبکه فاضلاب استان
معاون بهره‌برداری و توسعه شبکه‌های فاضلاب شرکت آبفای استان، محمد صالح پاراد، در گفتگو با ایرنا به جزئیات این مشکل پرداخت. وی اعلام کرد که کمتر از ۵۰ درصد از منازل شهر دوگنبدان به شبکه فاضلاب متصل هستند و برای تکمیل این شبکه به بودجه‌ای بالغ بر ۳۰۰ میلیارد تومان نیاز است. همچنین، شهر چرام فاقد تصفیه‌خانه فاضلاب است و فاضلاب این شهر به چاه‌های خانگی تخلیه می‌شود.
اظهارات مسئولان نشان می‌دهد که برای حل این مشکل به سرمایه‌گذاری کلان و برنامه‌ریزی دقیق نیاز است. اما متاسفانه، تاکنون اقدامات عملیاتی کافی در این زمینه صورت نگرفته است.
کمبود بودجه یکی از مهم‌ترین دلایل کندی پیشرفت پروژه‌های فاضلاب در این استان است. علاوه بر این، نبود مطالعات جامع و ارزیابی دقیق نیازهای هر منطقه، باعث شده تا اجرای پروژه‌ها با تاخیر و هزینه‌های بالا همراه باشد.
در سال‌های اخیر، پروژه‌های مختلفی برای بهبود وضعیت فاضلاب در این استان آغاز شده است. اما به دلیل مشکلات مالی و اجرایی، بسیاری از این پروژه‌ها نیمه‌کاره رها شده‌اند.
معاون بهره‌برداری و توسعه شبکه‌های فاضلاب شرکت آبفای استان گفت:"بخش قابل توجهی از شبکه فاضلاب شهری یاسوج به بهره‌برداری رسیده است. با این حال، مناطق پرجمعیت جنوبی شهر از جمله اکبرآباد، نجف‌آباد و سروک همچنان فاقد سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری بوده و ساکنان آن‌ها مجبور به استفاده از چاه‌های خانگی هستند.
پاراد ادامه داد: برآوردها نشان می‌دهد که برای پوشش این مناطق به حدود ۳۰۰ کیلومتر شبکه جدید و اعتباری بالغ بر هزار میلیارد تومان نیاز است. در مناطق شمالی شهر نیز، به ویژه در محلات بلهزار و مادوان، به حدود ۱۰۰ کیلومتر شبکه جدید و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل سیستم فاضلاب شهری نیاز است."
وی همچنین به وضعیت شهرهای سی‌سخت و باشت اشاره کرد و گفت که این شهرها نیز با کمبود شدید شبکه فاضلاب مواجه‌اند. وی افزود که برای تکمیل شبکه فاضلاب شهر سی‌سخت به بودجه‌ای بالغ بر ۴۰۰ میلیارد تومان نیاز است.
این ارقام نشان می‌دهد که برای رفع مشکل فاضلاب در کل استان، به بودجه‌ای بسیار کلان نیاز است. این در حالی است که بودجه عمرانی استان محدود بوده و اولویت‌های دیگری نیز وجود دارد.
علاوه بر کمبود بودجه، مشکلات اجرایی مانند اخذ مجوزهای لازم و هماهنگی با دستگاه‌های مختلف، نیز از جمله موانع بر سر راه اجرای پروژه‌های فاضلاب است.
بقیه مراکز شهرستانی این استان نیز از شبکه فاضلاب محروم هستند. این در حالی است که کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های کوهستانی کشور است و تامین‌کننده ۱۰ درصد از روان‌آب‌های کشور محسوب می‌شود.
نبود شبکه فاضلاب در این استان، علاوه بر مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی، می‌تواند به تخریب منابع آبی و کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی منجر شود. این امر به ویژه برای استان‌هایی که از نظر منابع آبی با مشکل مواجه هستند، بسیار مهم است.
عدم وجود شبکه فاضلاب مناسب، می‌تواند به کاهش جذابیت‌های گردشگری استان نیز منجر شود. زیرا گردشگران تمایل دارند به مناطقی سفر کنند که از نظر بهداشتی و زیست‌محیطی در شرایط مطلوبی قرار دارند.
در سال‌های اخیر، توجه به موضوع فاضلاب و تصفیه آن در سطح ملی و بین‌المللی افزایش یافته است. بسیاری از کشورها سرمایه‌گذاری‌های کلانی را در این زمینه انجام داده‌اند. اما متاسفانه، در ایران و به ویژه در استان‌های محروم، این موضوع هنوز به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است.
راهکارهایی برای برون رفت از بحران
کارشناسان معتقدند برای برون‌رفت از بحران فاضلاب در استان کهگیلویه و بویراحمد، نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه هستیم که تمامی ابعاد فنی، اقتصادی و اجتماعی مسئله را در نظر بگیرد. به گفته آن‌ها، تخصیص بودجه‌های کافی و پایدار، یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای اجرای پروژه‌های فاضلاب در این استان است. کارشناسان تاکید می‌کنند که دولت و سازمان‌های مسئول باید با اولویت‌بندی پروژه‌ها و تعیین زمان‌بندی مشخص، منابع مالی لازم را برای اجرای این پروژه‌ها تامین کنند.
علاوه بر این، کارشناسان بر اهمیت برنامه‌ریزی جامع و بلندمدت برای توسعه شبکه فاضلاب در کل استان تاکید دارند. به گفته آن‌ها، تدوین یک برنامه جامع با در نظر گرفتن شرایط خاص هر منطقه و استفاده از مدل‌های شبیه‌سازی، می‌تواند به افزایش کارایی و کاهش هزینه‌های اجرای پروژه‌ها کمک شایانی کند. همچنین، کارشناسان بر لزوم استفاده از فناوری‌های نوین تصفیه فاضلاب و مدیریت پسماندهای جامد تاکید دارند. به باور آن‌ها، با بهره‌گیری از این فناوری‌ها می‌توان ضمن کاهش هزینه‌های تصفیه، کیفیت آب برگشتی به طبیعت را نیز بهبود بخشید.
کارشناسان همچنین معتقدند که جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه فاضلاب، می‌تواند به تسریع روند اجرای پروژه‌ها و کاهش بار مالی دولت کمک کند. به گفته آن‌ها، ایجاد تسهیلات و مشوق‌های مناسب برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، می‌تواند آن‌ها را به سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب کند.
از سوی دیگر، کارشناسان بر اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی در زمینه اهمیت شبکه فاضلاب و نقش آن در حفظ محیط زیست تاکید دارند. به باور آن‌ها، با افزایش آگاهی عمومی، مردم نسبت به ضرورت حفظ شبکه فاضلاب حساس‌تر شده و در نگهداری از آن مشارکت بیشتری خواهند داشت.
در نهایت، کارشناسان معتقدند که حل مشکل فاضلاب در کهگیلویه و بویراحمد، نیازمند یک همکاری مشترک بین دولت، بخش خصوصی، سازمان‌های مردم‌نهاد و مردم است. با اتخاذ رویکردی جامع و چندجانبه و با بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های موجود، می‌توان بر این مشکل فائق آمد و آینده‌ای بهتر برای استان رقم زد.
بحران فاضلاب در کهگیلویه و بویراحمد، یک مشکل پیچیده و چند وجهی است که نیازمند توجه جدی مسئولان و همکاری همه جانبه مردم است. برای حل این مشکل، باید به صورت جدی به دنبال تامین بودجه، برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از فناوری‌های نوین و مشارکت بخش خصوصی بود. همچنین، افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت شبکه فاضلاب و نقش آن در حفظ سلامت جامعه، از دیگر عوامل موثر در حل این مشکل است.