به گزارش ایرنا، بازار از قدیم الایام به عنوان یک مکان مهم برای داد و ستد و در واقع قلب تجارت و اقتصاد هر شهر و منطقه تلقی می شده است، خوشبختانه در بسیاری از شهرهای تاریخی ایران بازارهای سنتی همچنان رونق خود را دارند و در برخی نقاط نیز این بازارها خود به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده اند.
بازار تاریخی یا سنتی همدان نیز از آن دسته بازارهاست که البته با وجود خیل بناهای تاریخی و تفریحی موجود در این شهر کمتر مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.
همدان یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین شهرهای ایران است که علاوه بر چشم اندازهای طبیعی، مکان‌های تاریخی و فرهنگی بیشماری از جمله بازار سنتی را در خود جای داده است که گشت و گذار در کوچه پس کوچه‌های این بازار سنتی، مورد توجه برخی از گردشگران است.
بازار مسقف و سنتی همدان، در مرکز شهر مابین خیابان‌های اکباتان، شهدا و باباطاهر قرار دارد و دور تا دور میدان امام خمینی را پوشش داده است و امکان دسترسی به این بازار با هریک از این خیابان ها وجود دارد.
بازار سنتی همدان در گذشته به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم، به عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی ایران شناخته و تبادلات و خرید و فروش کالاهای زیادی در این مکان انجام می شد.
این بازار یکی از کهن‌ترین بازارهای سرپوشیده ایران با وسعت حدود ۳۰ هکتار است که در سال ۱۳۷۷ از سوی سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۰۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این بازار یکی از کهن‌ترین بازارهای سرپوشیده ایران با وسعت حدود ۳۰ هکتار است که در سال ۱۳۷۷ از سوی سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۰۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.بازار سنتی همدان، به ۳۸ راسته از جمله زرگرها، کفش دوزها، دباغخانه، مسگرها، صندوق سازها و ۲۶ کاروانسرا مجهز است که در آنجا بناهای مختلفی مانند مسجد، چایخانه، حمام و زورخانه جلوه خاصی به این بازار بخشیده است.
برخی از این راسته بازارها به خاطر نوع فعالیتی که دارند مشهور شده اند که از جمله می توان به راسته بازار قنادها اشاره کرد و یا به نام بانی‌شان مانند بازار زنگنه و بازار حسین خانی شناخته می شوند.
قرار گرفتن بازار سنتی همدان در مرکز شهر سبب شده تا گردشگران بتوانند دسترسی راحت و نزدیک‌تری به این بازار و نقاط دیگر همدان داشته باشند و لحظات دلنشینی را ثبت کنند.
بازار نخود بریزها، قنادها، صحاف خانه، کفش دوزخانه، صندوق سازها، چاقو سازها و شیشه فروش‌ها از راسته‌های محبوب و مورد توجه بازار سنتی همدان است.
کاروانسراهای درون شهری بازار سنتی همدان نیز بناهای گسترده‌ای هستند که تعداد زیادی دکان را در بر می‌گیرند که از قدیم الایام از مراکز مهم اقتصادی بودند که مجاور یا متصل به بازار ساخته شدند.
کاروانسرای گلشن یادگاری از دوران صفویه
بیشتر کاروانسراهای مهم بازار سنتی همدان یادگاری به جا مانده از دوران قاجار است که در دو طبقه ساخته شدند و از طبقات پایین به عنوان حجره استفاده می‌شود که کارکرد دفتر امور تجاری را دارد و طبقه بالا به عنوان انباری برای نگهداری اجناس است.
در میان کاروانسراهای بازار سنتی همدان، کاروانسرای گلشن که از دوران صفوی برجای مانده است از کهن‌ترین سراهای همدان و کاروانسرای گمرک از آبادترین سراها شناخته می‌شود که در سال‌های اخیر نوسازی این سراها، بافت زیبایی به بازار سنتی همدان بخشیده است.در میان کاروانسراهای بازار سنتی همدان، کاروانسرای گلشن که از دوران صفوی برجای مانده است از کهن‌ترین سراهای همدان و کاروانسرای گمرک از آبادترین سراهای این شهر شناخته می‌شود که در سال‌های اخیر نوسازی این سراها، بافت زیبایی به بازار سنتی همدان بخشیده است.
سرای میرزا کاظم که یکی از زیباترین و سالم‌ترین سرای بازار سنتی همدان است، کاروانسرای شریفیه، سرای نهاوندی‌ها، سرای پیغمبر، سرای نو، سرای صفر خان، سرای قلمدانی و سرای گمرک از دیگر سراهای بازار سنتی همدان است.
گلشن؛ قدیمی‌ترین کاروانسرای بازار سنتی همدان
این کاروانسرا که قدیمی‌ترین کاروانسرای بازار سنتی همدان است در اوایل دوره قاجار ساخته شده و قسمت‌هایی از این سرا از دوران صفویه باقی مانده است.
کاروانسرای گلشن از نوع تجاری-کاروانی با حیاط مرکزی است و حجره‌ها در ۲ طبقه و در اطراف حیاط مرکزی احاطه شده‌اند و در حجره‌های طبقه پایین، کالا عرضه می‌شود و طبقه بالا مخصوص اسکان و استراحت تجار و کاروانیان بوده است.
در زمان‌های گذشته کاروانسرای گلشن به دلیل قرار گرفتن در کنار بازار همدان از رونق زیادی برخوردار بوده و به عنوان مرکز تجاری شهرهای نزدیک به همدان مانند کرمانشاه و زنجان شناخته می‌شد.
امروزه از این کاروانسرا به عنوان انبار و نگهداری اجناس و خرید و فروش اقلامی مانند فرش، کفش و کاغذ استفاده می‌شود.
کاروانسرای میرزا کاظم؛ بزرگ‌ترین کاروانسرای بازار سنتی همدان
کاروانسرای میرزا کاظم در ضلع شرقی خیابان اکباتان واقع شده و بزرگ‌ترین کاروانسرای باقی‌مانده از دوران قاجاریه در همدان است که به عنوان کانون فروش فرش استان همدان شناخته می‌شود.
این کاروانسرا از یک حیاط در مرکز و دکان‌هایی پیرامون این حیاط ایجاد شده که ۲ طبقه دارد و در دکان‌های طبقه پایین کالا عرضه می‌شود و اتاق‌های طبقه بالا مخصوص استراحت و خواب مسافران بوده‌است.
کاروانسرای میرزا کاظم در سال ۱۳۴۶ به طور کامل بازسازی شده است و کسبه این کاروانسرا هم مانند دیگر کاروانسرایان بازار سنتی همدان، به خرید و فروش و رفوگری فرش‌های دستباف مشغول هستند.
کاروانسرای شریفیه؛ هویت معماری بازار همدان
کاروانسرای شریفیه به دلیل قرارگیری میان راسته بازارهای نخود بریزها، صحاف خانه و حلبی ساز خانه، از پویایی و تحرکی نسبی برخوردار است.
این کاروانسرا با ۲ طبقه حدود ۲ هزار متر مربع مساحت دارد و هر طبقه شامل ۲۸ حجره به صورت دور تا دور یک حیاط مرکزی بوده که امروزه تنها به عنوان انبار از این طبقات استفاده می‌شود.
کاروانسرای شریفیه ۲ حیاط جنوبی و شمالی در دو طرف محوطه دارد که ورودی آن‌ها با طاق آجری پوشیده شده است و با شکلی بسیار زیبا و منحصر به فرد در ستون‌های چوبی و طاق و قوس‌هایش شمایل خاصی را به نمایش گذاشته است.
این کاروانسرای کهن که ساخت آن به دوره قاجار باز می‌گردد در تاریخ ۱۱ مرداد ماه سال ۱۳۷۷ خورشیدی با شماره ۲۰۸۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
یکی از این برنامه ها که در اولویت میراث فرهنگی و شهرداری همدان قرار گرفته مرمت و نوسازی بازار سنتی همدان است که بخشی از آن انجام شده و بخشی نیز هم اینک در دستور کار قرار دارد.
احیا و مرمت بازار تاریخی شهر همدان در اولویت قرار گرفت
رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری همدان در این باره گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مطالعات خوبی در سال گذشته در خصوص احیا و مرمت بازار تاریخی شهر همدان در اولویت قرار گرفت و با انعقاد قراردادی با توجه به اولویت سنجی که داشتیم مرمت راسته بازار سمسارخانه به طول ۱۵۰ متر در دستور کار قرار گرفته است.
احسان صباغی افزود: در این راستا چند فاکتور مد نظر بود و جداره سازی ضلع شرقی خیابان اکباتان را شروع کردیم.
وی ادامه داد: یکی از علت های معطوف شدن فعالیت ها در این منطقه به دلیل نزدیک بودن این بازار به تپه هگمتانه در راستای ثبت جهانی هگمتانه که در دستور کار یونسکو قرار گرفته بود، است.
صباغی خاطرنشان کرد: همچنین این قسمت یکی از قدیمی ترین بازارهای منتهی به اکباتان است و به دلیل قرار گیری فرش همدان در آن مورد توجه بوده چراکه در سنوات گذشته به عنوان باراندازهای اصلی انتقال فرش در اقصی نقاط کشور این بازار فعالیت داشته است.
وی اظهار کرد: بنابراین از سال گذشته مرمت آن شروع شده و آواربرداری، ایزولاسیون و عایق کاری سقف ها انجام شده و آجرها و مصالح ضعیف و مشکل دار نیز در حال مرمت است.
صباغی افزود: امسال بر اساس مطالعات مشاور، کانال های زیرساختی، مرمت جداره ها و سقف، تغییر مصالح کف و کف سازی راسته سمساز خانه در دستور کار قرار گرفته است.
رهاورد: با توجه به معماری خاص بازار همدان و اینکه این بازار سنتی یادگاری بازمانده از دوران صفویه و قاجاریه است باید برای نگهداری از آن و انتقال به نسل های آینده برنامه ریزی خاصی انجام شود و برای زدودن غبار فراموشی از برخی کاروانسراها و سراهای آن باید با حمایت حجره داران و تجار، بازارچه‌ای از سوغات و صنایع دستی استان همدان برای بازدید و خرید مردم عادی و گردشگران برپا شود تا بار دیگر روح امید و زندگی در این بازار بدمد.