علیرضا استقامتی استاد علوم پزشکی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا معتقد است، کار وزیر بهداشت در این دوره سخت‌تر از دوران گذشته است.
او می‌گوید اگر ظفرقندی رای بیاورد باید همه دستگاه‌های نظام به او کمک کنند تا بتواند بخشی از مشکلات عظیم بهداشت و درمان و آموزش پزشکی کشور را حل کند.
متن گفت‌وگوی ایرنا با این فوق تخصص بیماری غدد و متابولیسم در پی می‌آید:
ایرنا: محمدرضا ظفرقندی از سوی رئیس جمهور به عنوان وزیر پیشنهادی بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مجلس معرفی شده است. شناختی از ایشان دارید؟
ایشان بسیار انسان با اخلاق و مدیر خیلی منضبط و خوبی است. سوابق وی در نظام پزشکی خیلی خوب بوده است. می‌دانیم که سازمان نظام پزشکی طبق قانون، محدودیت‌هایی دارد و شرایط ایده‌آلی که یک فرد با ایده‌های خود بتواند تغییرات بزرگی را به وجود بیاورد ندارد، اما آقای ظفرقندی در چارچوب همان قوانین تمام تلاشش را کرد.
ایرنا: اگر ظفرقندی بتواند رای لازم را از مجلس بگیرد چه اولویت‌هایی را باید در زمینه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مدنظر قرار دهد؟
آنچه مردم با آن درگیرند مساله دارو و درمان است؛ طبق گزارش منابع رسمی، الان حداقل 200 قلم دارو در کشور کم داریم؛ حل این معضل نیاز به یک مدیر قوی دارد که بتواند بین بانک مرکزی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، خزانه و وزارت اقتصاد هماهنگی لازم را ایجاد کند تا ارز مورد نیاز در اختیار شرکت‌های دارویی قرار گیرد.
تامین ارز برای دارو اکنون بسیار سخت شده است. البته کل کشور در تامین ارز مشکل دارد ولی اگر اولویت‌ها را در نظر بگیریم، تامین ارز دارو بسیار مهم است.
بحث رسیدگی به معیشت اعضای هیات علمی و پرستاران و دستیاران هم خیلی مهم است. آنها حقوق شان خیلی کم است. بحث خودکشی کادر درمان هم این ایام مطرح است
از سوی دیگر کیفیت دارو هم اهمیت دارد اما قیمت دارو دستوری است لذا ممکن است دارویی موجود باشد ولی کیفیت آن مناسب نباشد و بنابراین نقش سازمان غذا و دارو در این زمینه اهمیت دارد.
اکنون مقداری بی‌برنامگی در تولید دارو وجود دارد به طوری که گاهی ۳۰ شرکت دارویی در کشور یک داروی خاص را تولید می‌کنند ولی دارویی را که کمتر فروش می‌رود ولی مورد نیاز مردم است را حتی یک شرکت داخلی هم تولید نمی‌کند و نایاب می‌شود.
علاوه بر این، داروهای وارداتی هم باید ساماندهی شود. برخی از داروهای داخلی از کیفیت لازم برخوردار نیست و باید آن را وارد کرد. ما نمی‌توانیم در را ببندیم و بگوییم کلا از خارج دارو وارد نمی‌کنیم. باید برای این ناهماهنگی بین تولید داخل و تولید خارج، برنامه داشت و این رویه را اصلاح کرد. طوری که هم آنهایی که می‌خواهند دارو را وارد کنند به مقدار لازم ارز دریافت کنند، هم تولیدکنندگان داخل در رقابت با داروهای خارجی قادر باشند کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند و هر دارویی را دست بیمار ندهند.
اکنون که شرکت‌های داخلی مشکل تامین ارز دارند و قیمت‌ها هم دستوری است واقعا دولت باید در این رابطه چاره‌ای بیندیشد. نمی‌شود داروی با کیفیت را با قیمت دستوری و بهایی چندین برابر پایین‌تر از قیمتی که برای داروساز تمام می‌شود فروخت.
ایرنا: در بحث درمان با چه مشکلاتی مواجهیم؟
درست است که ما الان در همه جای کشور خدمات درمانی ارائه می‌دهیم ولی ارتقای کیفیت درمان به شدت به گروهی برمی‌گردد که این خدمات را ارائه می‌دهند، یعنی پزشکان و پرستاران که گاهی خبر اعتراض و اعتصاب پرستاران شنیده می شود؛ رسیدگی به پرستاران که یک رکن مهم درمان هستند و تلاش برای حل مشکلات آنها اصلا کار آسانی نیست.
در بسیاری از نقاط کشور بیمارستان‌هایی هستند که کادر درمان کافی ندارند. در همین تهران هم مراکزی هستند که به دلیل کمبود پرستار نمی‌توانند خدمات ارائه دهند. علاوه بر این ما تعداد زیادی تخت‌های فرسوده داریم که باید بازسازی و نوسازی شوند.
بحث تعرفه‌ها هم مطرح است. تعرفه‌ها همیشه پایین بوده است و پزشکان مدام از این بابت ناراحت هستند. بیماران هم راست می‌گویند و توان پرداخت تعرفه های بالا را ندارند. باید با کمک نظام پزشکی و انجمن‌های علمی، تعرفه‌ها مورد کارشناسی دقیق قرار گیرد و به این کارشناسی‌ها بها داده شود. واقعی کردن تعرفه‌ها نه تنها به ضرر مردم نیست بلکه به نفع آنهاست. مراجعات اضافی به پزشکان را کم می‌کند. وقتی شما یک خدمت پزشکی را در رقم خیلی پایین قرار می‌دهید مراجعات بی دلیل افزایش می‌یابد. ولی اگر ارزش تعرفه‌ها واقعی باشد دیگر کسی تا لازم نباشد به پزشک مراجعه نمی‌کند.
صندوق‌های بیمه هم باید از طرف دولت حمایت شوند تا بتوانند بیماران را به طور واقعی تحت پوشش قرار دهند. بیمه‌ها باید برخوردشان علمی و کارشناسی باشد. این نیاز به آن دارد که روی بیمه‌ها کار اساسی شود و دخل و خرج آنها کاملا مشخص و کارهای اضافی که نیاز به پوشش بیمه ندارد، حذف شود و آنهایی که ضرورت دارد تحت پوشش بیمه باشد.
ایرنا: از نظر شما چه اصلاحاتی در دانشگاه‌ها مورد نیاز است؟
باید از اعضای هیات علمی نظرسنجی و مدیران دانشگاه تا حدی زیادی از سوی اعضای هیات علمی انتخاب شوند. نباید در این باره جناحی برخورد شود. افراد باید بر اساس شایستگی در راس مدیریت دانشگاه‌ها قرار گیرند. حرف‌های اعضای هیات علمی باید به طور مرتب و مدام از طریق ایجاد ساز و کار لازم شنیده شود.
چون این‌ها پایه ارائه خدمات پزشکی در جامعه هستند. تا دانشگاه و آموزش را درست نکنیم درمان درستی نخواهیم داشت. در وضعیت کنونی اعضای هیات علمی ناراضی‌اند و دنبال این هستند که از کشور مهاجرت کنند.
البته برخی معتقدند ما نیازی نداریم و بگذاریم آنهایی که می‌خواهند بروند، بروند ولی باید توجه داشت که این افراد سرمایه ملی هستند و اگر بروند دیگر چه کسانی می‌خواهند درمان کشور را اداره کنند. ما باید از دانشگاهی‌های مجرب و با سابقه حمایت کافی کنیم و از آنها بخواهیم که بمانند و دانشگاه‌ها را اداره کنند.
بحث رسیدگی به معیشت اعضای هیات علمی و پرستاران و دستیاران هم خیلی مهم است. آنها حقوقشان خیلی کم است. بحث خودکشی کادر درمان هم این ایام مطرح است.
بحث ساماندهی پژوهش‌ها هم اهمیت دارد. باید پژوهش‌ها کاربردی و اعتبار لازم و کافی به آنها داده شود. طوری که در رقابت‌های بین المللی، عقب افتادگی نداشته باشیم.
بحث بهداشت هم مهم است. خانه‌های بهداشتی و شبکه‌های بهداشتی کشور که جزو افتخارات ما است باید حتما تقویت شود. ما نیاز به بازبینی شبکه بهداشتی کشور داریم.
وزیر بهداشت باید آن چنان شخصیت و وزانت و قدرتی داشته باشد که بتواند با اجماع سازی و تلاش فراوان سراغ حل معضلات برود. آقای ظفرقندی سابقه‌اش مثبت است
من واقعا نمی دانم اگر آقای ظفرقندی رای بیاورد چطور می‌خواهد این مشکلات را حل کند چون این مسائل عمیق، ریشه دار و عمیق است. حل این مشکلات کار یک وزیر یا یک گروه از معاونین نیست. همه باید دست به دست هم دهند و در این زمینه کمک کنند.
مجلس باید در بحث قانون‌گذاری یاری کند و سایر وزرا هم باید مدد کنند. مثلا وقتی جاده‌های ما نامناسب است و تعداد تصادفات بالاست، بار این تصادفات روی دوش وزارت بهداشت است.
سالانه چند ۱۰ هزار نفر در جاده‌ها می‌میرند یا مجروح و معلول می‌شوند. این نیاز به ای سی یو، سی سی یو، جراح ارتوپد و دکتر داخلی دارد. با همین مثال می‌توان فهمید مقوله درمان و سلامت فقط به وزارت بهداشت مربوط نمی‌شود و عوامل بسیاری وجود دارد که خارج از عهده این وزارتخانه است.
وزیر بهداشت باید آن چنان شخصیت و وزانت و قدرتی داشته باشد که بتواند با اجماع سازی و تلاش فراوان سراغ حل این معضلات برود. آقای ظفرقندی سابقه اش مثبت و طبعا نگرش دیگران نیز به ایشان مثبت است.
اگر ظفرقندی از خرد جمعی استفاده کند و فقط از یک گروه بهره نگیرد و از همه عقلا استفاده کند و کل مجموعه نظام هم به او کمک کند، می‌توان به وی امیدوار بود. وگرنه یک وزیر هر چقدر هم قوی باشد، نمی‌تواند موفق شود.
این‌ها که گفتم تصمیمات اساسی است که باید گرفته شود. نه تنها دولت که کل مجموعه نظام باید کمک کند. مقوله بهداشت و درمان در سطح نظام باید دیده شود نه دولت. لذا عزم ملی و اراده مجموعه نظام لازم است تا یکبار برای همیشه این مقوله اصلاح شود.
ایرنا: فکر می‌کنید ظفرقندی لازم را از مجلس کسب می‌کند؟
ما این را از مجلس می‌خواهیم که به او رای دهد؛ بگذارید نکته‌ای را بگویم؛ لطفا مقوله بهداشت و درمان را سیاسی نکنیم. این تقاضای واقعی من از مجلس است. ما آنقدر در بهداشت، درمان، دارو، آموزش پزشکی و پژوهش مشکل داریم که نباید با عینک سیاسی آن را ببینیم.
بحث وزارت بهداشت یک بحث تکنیکال است. بگذاریم شخصی وزیر شود که در این مقوله کار کرده باشد. حتی اگر همه دست به دست دهیم شاید بتوانیم ۲۰ درصد مشکلات این حوزه را حل کنیم و ۸۰ درصد مشکلات به قوه خود باقی خواهد ماند. آقای رئیس جمهور هم باید دست وزیر بهداشت را باز بگذارد.
این برای نخستین بار است که رئیس جمهور کشور یک پزشک است. نباید چون رئیس جمهور خود پزشک است بخواهد در مساله وزارت بهداشت مداخله کند، طوری که وزیر نتواند کارش را انجام دهد.
همه جناح‌های مختلف کشور به رئیس جمهور دسترسی دارند و ممکن است از ایشان تقاضاهایی داشته باشند و همین کار وزیر بهداشت را سخت‌تر از دوره‌های قبل می‌کند. اینکه آقای پزشکیان یک پزشک است هم فرصت است هم تهدید. تهدید از این جهت که امکان دارد مداخلاتی از سوی اطرافیان او در کار وزیر بهداشت صورت بگیرد که کار وزیر را سخت‌تر کند. فرصت از این نظر که آقای پزشکیان با حمایت از وزیر بهداشت، کار وی را تسهیل و تسریع کند. نمایندگان هم باید بدانند که وزیر بهداشت در این دوره شرایط خاصی خواهد داشت.