به گزارش ایرنا، گذشتگان ما در معماری بناها به ویژه در ساخت مساجد اصول خاص خود را داشته اند به گونه ای که با ارادت قلبی خاص این اصول را در ساخت مسجدها به شیوه‌ای هنرمندانه به کار می‌گرفتند.
بسیاری از مسجدهایی که در گذشته ساخته شده‌اند آنقدر زیبا و چشم‌نوازند که هنوز هم با نگاه کردن در و دیوار آنها می‌شود آرامش خاصی را تجربه کرد.
آرامشی که در منطقه مرزنشین جرگلان موج می زند و با سفر به روستای قاولقا و بازدید از مسجدی به همین نام می توان این حس خوب را تجربه کرد.
گرچه آداب و رسوم و معماری سنتی در یکایک روستاهای مرزی خراسان شمالی خودنمایی می کند اما مسجد و مکتب‌خانه قاولقا که همچنان چراغش برای عاشقان قرآن روشن است، حکایتی خاص از معماری سنتی دارد و تبیین رمز و راز آن همراه با روز جهانی مساجد خالی از لطف نیست.
بنایی برگرفته از فرهنگ ترکمن
معماری این مسجد قدیمی برگفته از فرهنگ و باورهای ترکمن است و جای جای آن با نماد شاخ قوچ یادآور قوچ ذبح شده توسط حضرت ابراهیم خلیل الله ( نمادی برای دفع شر و نیروی فوق طبیعی) تزیین شده است.
این نماد نه تنها در سر در مسجد بلکه در دیوارهای داخلی نیز با هارمونی زیبایی از رنگ ها وجود دارد و مکانی عرفانی خلق کرده است.
قبل از بیان پیشینه تاریخی و معماری این مسجد بد نیست با وجه تسمیه روستای «قاولقا» و مسجد «شفیعی قاولقا» بیشتر آشنا شویم.
وجه تسمیه مسجد قاولقا
از زمان بنیان‌گذاری بنای اولیه مسجد شفیعی قاولقا اطلاعات دقیقی در دست نیست اما مسجد کنونی به استناد قول معماران روستا و تاریخ درج‌شده بر روی چند سر ستون مسجد سال ۱۳۸۰ هجری قمری است.
نام قاولقا در زبان ترکمنی به معنای جمع شدن است.
در این خصوص یکی از اهالی روستا، قاولقا می گوید: در این باره ۲ روایت وجود دارد، برخی شرایط طبیعی و دره‌ای روستا را که در ۲ سوی آن کوه‌ها به هم نزدیک و جمع شده را دلیل نامگذاری این روستا به قاولقا می دانند و برخی دیگر نیز بر این باورند که اهالی روستا پس از مهاجرت از ترکمنستان در این آبادی جمع شده‌اند و به همین دلیل این منطقه را قاولقا می نامند.
صفر تا صد معماری مسجد قاولقا
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی در خصوص معماری این مسجد می گوید: این مسجد با مصالح خشت و گل ساخته شده و از یک تالار مستطیل شکل ستوندار و یک پیش تالار یا ایوان ستوندار با جهت گیری شمال شرقی- جنوب غربی تشکیل شده است.
علی اکبر وحدتی می افزاید: پلان تالار مسجد(شبستان) مستطیل شکل به ابعاد تقریبی ۵۰.۹ متر در ۵۰.۶ متر است و با این وجود به دلیل شیوه ساخت و مصالح بکار رفته در مجموعه، بنای مسجد کاملا گونیا و راستگوشه نیست و ابعاد هر ضلع به صورت جزیی با هم اختلاف دارد.
وی ادامه می دهد: در جلوی مسجد (ضلع شمال شرق) یک ایوان ستوندار کشیده و باریک وجود دارد که سقف آن مانند شبستان مسجد تیرپوش است.
وی می گوید: سقف ایوان نیز روی پنج ستون چوبی از جنس چوب ارس قرار گرفته و ستون ها دارای سر ستون های خراطی شده به شکل پیچ های دوگانه حلزونی است(مشابه سبک ایونیک در معماری یونانی) است.
کارشناس میراث فرهنگی می افزاید: بر یکی از سر ستون‌ها تاریخ ۱۳۸۰ قمری درج شده که زمان ساخت آنها را نشان می دهد.
وحدتی با بیان اینکه نماد شاخ پیچ خورده قوچ در جای جای این مسجد دیده می شود، بیان می کند: این نماد در باورهای قوم ترکمن نقش مهمی دارد و اشاره به قوچ ذبح شده توسط ابراهیم خلیل الله دارد.
وی می گوید: مهمترین بخش مسجد تالار ستوندار است که شبستان و محل برپایی نماز است که با نقوش و نمادهای سنتی ترکمنی تزیین شده است.
روستای قاولقا با جمعیت ۶۰۰ نفر و ۱۲۵ خانوار واقع در بخش جرگلان از توابع شهرستان مرزی رازوجرگلان است.
شهرستان مرزی راز و جرگلان ۷۰ هزار نفر جمعیت دارد و مرکز آن شهر راز در ۱۲۰ کیلومتری شمال بجنورد واقع است.