به گزارش ایرنا، صبح زود را برای حرکت به سوی دنیای ناشناخته جرگلان انتخاب می کنیم تا بار دیگر معرف بخشی از گنجینه های فرهنگی و تاریخی این منطقه مرزی باشیم.
کم کم که از شهر خارج می شویم و پا در جاده های پر پیچ و خم جرگلان می گذریم هوا آبی تر می شود و دیگر خبری از آلودگی هوا که این روزها با آن دست و پنجه نرم می کنیم، نیست.
انگار این هوای پاک و آبی می خواهد روح و روان را که همواره درگیر زندگی مدرن و شهری شده است، صیقل و آرامشی ناب را به ما هدیه کند.
مقصد منزل خانم "آبادان گزل" همان مبدع فرش ۲ روی ترکمن است اما در طول مسیر خانه های کاهگلی با ایوان عریض و طویلش نگاه ما را به خود جلب می کند.
خانه هایی که تداعی گر فرهنگ و یادآور خاطرات تلخ و شیرین آن منطقه است و معماری آن برای خود رمز و رازی دارد.
این خانه ها که اهالی به " اوی" می گویند به شکل مستطیل های دراز با تعداد زیادی اتاق، ایوان و حیاطی مشترک است که در آن هر اتاق، همانند خانه مستقل، خانواده ای هسته ای یا گسترده را در خود جای می دهد.
گرچه شمار این خانه ها با پیشرفت جوامع و افزایش تجملات رو به کاهش است و دیگر کسی هم تمایلی به ساخت این گونه خانه ها ندارد اما بدنیست با بخشی از دلایل ساخت این گونه خانه ها آشنا شویم.
تعداد درهای "اوی" بیانگر تعداد خانوارهای مستقر
یکی از اهالی روستای قاولقا منطقه مرزی جرگلان در این خصوص می گوید: خانه های گلی معمولا در ۲ طبقه با اتاق های متعدد که نشان دهنده تعداد خانوارهای مستقر بوده، ساخته می شده است.
قربان گلدی پارسا می افزاید: جنس این خانه از سنگ، کاهگل و چوب درخت اًرس و اسپیدال است به گونه ای دیوار ها با سنگ و گل و سقف خانه ها را نیز با چوب می ساختند.
وی ادامه می دهد: دیوارها ، ایوان ها و اتاق ها معمولا با نقش شاخ قوچ و نماد های باستانی تزیین می شود.
قربان گلدی بیان می کند: داخل هر اتاق نیز طاق های بزرگی است که رختخواب ها را بر روی آن می گذارند و در اکثر اتاق ها یک دار قالی مستقر است.
وی گوید: خانم های این منطقه با بافت قالی های زیبا و منحصر به فرد دوشادوش مردان خود نقش موثری در تامین معیشت خانواده ها دارند.
نماد شاخ قوچ بر سر در " اوی" برای دفع شر
درهای این خانه ها رنگین و معمولا به رنگ آبی پر رنگ و یا نارنجی است اما آنچه که نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می کند، وجود نماد شاخ قوچ به سر در هر خانه است.
قربان گلدی در این خصوص می گوید: شاخ قوچ و علامت های چوبین دفع شر بر سر در بیشتر خانه های کاهگلی وجود دارد.
وی می افزاید: نقش شاخ قوچ از نقوشی است که آن را در جای جای زندگی ترکمن مشاهده می کنیم زیرا قوچ در زندگی دامداری اولیه اقوام ترکمن نقش مهمی داشته است به گونه ای گذشتگان باور داشتند که قوچ یکی از عوامل مؤثر گرداننده زندگی آنها است و این طرح قوچ در اکثر دستبافته های ترکمنی نیز کاربرد دارد.
قربان گلدی با اشاره به فراموشی سپرده شدن این گونه خانه ها می گوید: نسل های جوان دیگر دوست ندارند در این بافت ها، ساکن شوند و کلاس آن را پایین می دانند، غافل از آن که پدران ما صدها سال در این خانه‌ها ساکن بودند و با دل خوش از دنیا رفتند.
وی تاکید می کند: مسوولان شهر و استان باید چاره ای بیندیشند که بافت های اندک قدیمی و سنتی به جای مانده از گذشته در این منطقه مرزی از بین نرود زیرا که این بناها میراثی هستند از نسل های گذشته که نسل کنونی باید به آیندگان بسپارند.
به گزارش ایرنا، روستای قاولقا با جمعیت ۶۰۰ نفر و ۱۲۵ خانوار واقع در بخش جرگلان از توابع شهرستان مرزی رازوجرگلان است.
خراسان شمالی دارای ۳۰۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان است که بیشتر این مساحت در شهرستان راز و جرگلان واقع است.
این شهرستان سه بخش و ۶ دهستان دارد و ۹۵ درصد جمعیت این منطقه روستایی هستند.
نظر شما