کوه دنا، برای مردم کهگیلویه و بویراحمد، فقط یک رشته کوه نیست. این کوهستان، آینه‌ای تمام قد از تاریخ، فرهنگ و هویت این مردم است. پیوندی عمیق و دیرینه که ریشه در اعماق تاریخ و باورهای این دیار دارد.
هویت انسان، همچون درختی ریشه در طبیعت دارد. از بدو پیدایش بشر، انسان و جغرافیا در یک همزیستی تنگاتنگ بوده‌اند. طبیعت، نه تنها محیط زیست انسان که منبع الهام، باورها، آداب و رسوم و در نهایت ماهیت او بوده است.
دنا در شعر و ادبیات مردم این منطقه، جایگاه ویژه‌ای دارد. شاعران بسیاری به توصیف زیبایی‌ها و عظمت این کوهستان پرداخته‌اند.
موسیقی محلی کهگیلویه و بویراحمد، سرشار از اشاراتی به دنا است. بسیاری از ترانه‌ها و آهنگ‌های محلی، به زیبایی‌های دنا و ارتباط عمیق مردم با آن پرداخته‌اند.
صنایع دستی محلی، همچون قالی‌بافی و گلیم‌بافی، نیز تحت تأثیر طبیعت بکر دنا قرار دارند. طرح‌ها و رنگ‌های به کار رفته در این صنایع دستی، از طبیعت الهام گرفته‌اند.
محسن جبارنژاد، مدیرکل کتابخانه های عمومی کهگیلویه و بویراحمد، در نشستی با موضوع اهمیت دنا، به رابطه عمیق بین مردم این استان و درخت بلوط، پوشش جنگلی عمده کوه دنا به عنوان نمادی از هویت اشاره کرد. وی با انتقاد از نگاه انسان‌محور به طبیعت، بر ضرورت بازگشت به طبیعت‌محوری و حفظ تعادل بین انسان و محیط زیست تاکید کرد.
جبارنژاد همچنین به تخریب‌های صورت گرفته در مناطق مختلف دنا اشاره کرد و بر اهمیت برگزاری نشست‌های مردمی برای بررسی مسائل محیط زیستی تاکید نمود.
دنا نه تنها یک رشته کوه، بلکه نماد هویت، فرهنگ و طبیعت بکر کهگیلویه و بویراحمد است. تخریب این زیست‌بوم ارزشمند، به معنای از دست رفتن بخشی از هویت و تاریخ مردم این منطقه است. نگاه انسان‌محور و سودجویانه به طبیعت، به طور فزاینده‌ای دنا را تهدید می‌کند.
رابطه عمیق مردم کهگیلویه و بویراحمد با درخت بلوط، نشان از درکی عمیق از اهمیت طبیعت در فرهنگ و زندگی آن‌ها دارد. اما متأسفانه این ارتباط در سال‌های اخیر به دلیل توسعه بی‌رویه و بی‌توجهی به محیط زیست، تضعیف شده است. برگزاری نشست‌هایی مانند نشست مذکور، گامی مهم در جهت افزایش آگاهی عمومی و ایجاد حساسیت نسبت به مسائل محیط زیستی است.
در سال‌های اخیر، شاهد تخریب‌های گسترده‌ای در مناطق مختلف دنا بوده‌ایم. از جمله این تخریب‌ها می‌توان به قطع بی‌رویه درختان بلوط، ساخت جاده‌های غیرمجاز، و طرح‌های عمرانی مخرب اشاره کرد. این تخریب‌ها نه تنها به محیط زیست آسیب می‌رساند، بلکه بر معیشت جوامع محلی نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
جنبش‌های اجتماعی برای حفاظت از محیط زیست
یوسف مرادی، کنشگر محیط زیست نیز، با اشاره به تجربه تلخ تخریب ۳۰۰ اصله درخت بلوط در گردنه پاتاوه، بر اهمیت ایجاد جنبش‌های اجتماعی برای حفاظت از محیط زیست تاکید کرد. وی همچنین به واکنش منفی برخی از مردم نسبت به فعالان محیط زیست اشاره کرد و این موضوع را یکی از موانع اصلی در راه حفاظت از دنا دانست.
این گونه اظهارنظرها از سوی کارشناسان و کنشگران، نشان می‌دهد که حفاظت از محیط زیست، تنها به عهده دولت و سازمان‌های دولتی نیست. مشارکت مردم و ایجاد جنبش‌های اجتماعی، نقش بسیار مهمی در این زمینه ایفا می‌کند. متأسفانه، در برخی موارد، فعالان محیط زیست با اتهاماتی مانند ضد توسعه بودن روبرو می‌شوند که این امر مانع از فعالیت آن‌ها می‌شود.
تجربه تخریب درختان بلوط در گردنه پاتاوه، نشان می‌دهد که اگر مردم نسبت به محیط زیست بی‌تفاوت باشند، تخریب‌ها به راحتی صورت می‌گیرد. بنابراین، افزایش آگاهی عمومی و ایجاد حساسیت نسبت به مسائل محیط زیستی، امری ضروری است. همچنین، حمایت از فعالان محیط زیست و ایجاد فضایی برای فعالیت آن‌ها، می‌تواند به حفاظت از محیط زیست کمک کند.
در سال‌های اخیر، طرح‌های مختلفی برای ساخت سد در منطقه دنا مطرح شده است. این طرح‌ها با مخالفت شدید فعالان محیط زیست و مردم محلی روبرو شده است، زیرا ساخت سد می‌تواند به محیط زیست منطقه آسیب جدی وارد کند.
مرادی با اشاره به طرح ساخت سد ماندگان، این طرح را خطری جدی برای محیط زیست دنا دانست و خواستار مطالبه جدی مردم و مسئولین برای جلوگیری از اجرای آن شد. وی همچنین به اهمیت تاریخی و فرهنگی منطقه دنا اشاره کرد و گفت که نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.
طرح ساخت سد ماندگان، یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای محیط زیست دنا است. این سد می‌تواند به تنوع زیستی منطقه آسیب جدی وارد کند، باعث تغییر مسیر رودخانه‌ها شود و به تخریب خاک منجر شود.
ساخت سد ماندگان، نه تنها به محیط زیست دنا آسیب می‌رساند، بلکه به اقتصاد محلی نیز ضربه خواهد زد. بسیاری از مردم منطقه از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می‌کنند و ساخت سد می‌تواند این فعالیت‌ها را با مشکل مواجه کند.
در سال‌های اخیر، شاهد افزایش آگاهی عمومی نسبت به مسائل محیط زیستی بوده‌ایم. مردم به اهمیت حفاظت از محیط زیست پی برده‌اند و مطالبات خود را برای حفاظت از دنا به گوش مسئولین رسانده‌اند.
مرادی با نقل خاطره‌ای از یک شکارچی سابق، به اهمیت تغییر نگرش مردم نسبت به محیط زیست اشاره کرد.
تغییر نگرش و رفتار مردم، نقش بسیار مهمی در حفاظت از محیط زیست دارد. با افزایش آگاهی و تغییر نگرش، می‌توانیم شاهد کاهش تخریب محیط زیست و حفاظت از منابع طبیعی باشیم.
حفاظت از دنا، نیازمند همکاری همه جانبه مردم، دولت و سازمان‌های غیردولتی است. با افزایش آگاهی عمومی، حمایت از فعالان محیط زیست، و ایجاد قوانین و مقررات مناسب، می‌توانیم از این میراث طبیعی ارزشمند محافظت کنیم.
درمجموع، دنا، هویت و سرمایه ملی ماست. حفاظت از این زیست‌بوم ارزشمند، وظیفه همه ماست. با همکاری و همدلی می‌توانیم از دنا در برابر تخریب محافظت کنیم و آن را برای آیندگان حفظ کنیم.