گروه جامعه ایرنا - نقش اورژانس به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های خدمات درمانی در کاهش تلفات جانی و بهبود شرایط بیماران و مصدومان حیاتی است و این واحد تخصصی، وظیفه دارد تا به سرعت به وضعیت‌های اورژانسی و فوریتی رسیدگی کرده و خدمات درمانی فوری به افراد نیازمند ارائه دهد. سرعت، دقت و کارآمدی در این حوزه از اهمیت ویژه برخوردار است زیرا زمان در چنین شرایطی به معنای تفاوت میان مرگ و زندگی است.
بر اساس دستورالعمل‌های جهانی، وظیفه تکنسین فوریت‌های پزشکی، ارائه خدمات درمانی به مصدومین حادثه است و البته تکنسین‌ها نباید وارد صحنه ناامن شوند زیرا آسیب دیدن تکنسین در صحنه حادثه، مصدومین را از خدمات اورژانسی محروم می کند همچنین مطابق شیوه‌نامه‌های جهانی، تکنسین‌ها باید منتظر بمانند تا مصدوم توسط سایر نیروهای امدادی از صحنه حادثه خارج به به فضایی امن برای دریافت خدمات فوریت های پزشکی منتقل شود اما بر اساس یک دستورالعمل نانوشته که بین اورژانسی‌ها رایج است، تکنسین اورژانس «برای نجات زندگی مصدوم خود را به آب و آتش می زند» و این شریف ترین مورد نقض دستورالعمل‌های جهانی است.
دسترسی سریع به خدمات اورژانس می‌تواند تفاوت عمده‌ای در نجات جان افراد ایجاد کند. به‌ویژه در شرایطی همچون حملات قلبی، سکته‌های مغزی، حوادث رانندگی و سقوط‌های شدید، هر ثانیه مهم است. اورژانس‌ها با استفاده از آمبولانس‌های مجهز، موتورلانس‌ها و حتی در برخی موارد بالگردهای امدادی، به موقع به محل حادثه می‌رسند و از این طریق امکان نجات بیماران یا مصدومان را فراهم می‌کنند.
ارائه خدمات پزشکی اولیه در صحنه حادثه از دیگر نقش‌های مهم اورژانس در کاهش تلفات است. امدادگران اورژانس به طور حرفه‌ای آموزش دیده‌اند تا بتوانند فوریت‌های پزشکی همچون احیای قلبی-ریوی (CPR)، کنترل خونریزی، تثبیت وضعیت مصدومان و سایر مراقبت‌های اولیه را انجام دهند. این اقدامات اولیه می‌تواند از تشدید وضعیت بیمار جلوگیری کرده و تا زمان رسیدن به بیمارستان، احتمال زنده‌ماندن بیمار را افزایش دهد.
ارتباط موثر با مراکز درمانی نیز یکی از نقش‌های کلیدی اورژانس در کاهش تلفات است و در حین انتقال بیمار به بیمارستان، اطلاعات حیاتی از وضعیت بیمار به تیم‌های درمانی در بیمارستان منتقل می‌شود؛ به‌طوری که آنها برای پذیرش و درمان سریع بیمار آماده باشند. این هماهنگی باعث می‌شود که زمان مورد نیاز برای شروع درمان‌های حیاتی به حداقل برسد.
البته آموزش و پیشگیری اورژانس تنها در زمان وقوع حوادث فعال نیست بلکه در حوزه آموزش عمومی نیز نقشی موثر دارد. آموزش‌های اولیه‌ای همچون نحوه انجام CPR، استفاده از دستگاه‌های شوک قلبی خودکار (AED) و اقدامات اولیه برای کنترل خونریزی به مردم عادی ارائه می‌شود. این آموزش‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا در صورت بروز حوادث، قبل از رسیدن اورژانس، اقدامات اولیه را انجام دهند و از افزایش تلفات جلوگیری کنند.
تجهیزات پیشرفته یکی از عوامل موثر در کارایی اورژانس است. آمبولانس‌های مدرن به دستگاه‌های پیشرفته مانیتورینگ قلب، اکسیژن‌رسانی و تجهیزات ویژه احیای قلبی-ریوی مجهز هستند. این تجهیزات امکان ارائه خدمات درمانی پیشرفته را حتی در صحنه حادثه فراهم می‌کنند و در نتیجه احتمال نجات بیماران را افزایش می‌دهند.
از سوی دیگر اورژانس می‌تواند با ارائه خدمات درمانی اولیه و تثبیت وضعیت بیماران، فشار را از روی بیمارستان‌ها کاهش دهد. در بسیاری از موارد، بیمارانی که به سرعت توسط اورژانس درمان اولیه دریافت کرده‌اند، نیازی به بستری طولانی‌مدت در بیمارستان ندارند و این امر به کاهش بار بر سیستم درمانی کمک می‌کند.
قطع بند انگشت تکنسین اورژانس حین ماموریت
«میثم آل حسن» تکنسین اورژانس سبزوار است که حدود ۱۸ سال مشغول به خدمت رسانی است. وی حین یکی از ماموریت‌ها، بند انگشت دستش را از دست داد اما به دلیل نیاز و ضرورت، ماموریت را به پایان برد.
وی عشق و علاقه به کار را دلیل اصلی ماندن تکنسین‌های اورژانس در این حرفه پر استرس و سخت دانست و گفت: بعد از آن اتفاق بیشتر حال بیماران را درک می‌کنم.
آل حسن افزود: شیفت‌های ۴۸ ساعته، دریافتی بسیار ناچیز و همچنین فشار کاری بسیار بالا از ویژگی‌های شغل ما است؛ تکنسین‌های اورژانس باید در صحنه حادثه شرایط را مدیریت کرده و بهترین خدمت را به بیمار ارائه کرد و بیمار را در سریع‌ترین زمان به مرکز درمانی اعزام می کنند.
این تکنیسین اورژانس که مدتی است در اورژانس هوایی فعالیت می‌کند، انتقال بیمار یا مصدوم را با کمک بالگرد به مراکز درمانی بسیار مثمر ثمر دانست و گفت: در برخی از مسیرها با آمبولانس باید چند ساعت رانندگی کرد تا به بیمار رسید اما به کمک بالگرد کمتر از یک ساعت بیمار به مراکز درمانی منتقل می شود.
تلفن قطع کردم و زدم زیر گریه
«الهه طاهری» کارشناس تریاژ تلفنی جیرفت، خاطرات تلخ و شیرین از فعالیت در اورژانس دارد. او گفت: در تیر ماه امسال یکی از خاطرات شیرین مربوط به تماسی از خانواده نوزادی ۵ روزه بود که پس از خوردن شیر دچار انسداد راه تنفسی شده بود.
طاهری گفت: از صدا و توضیحات پدر نوزاد متوجه شدم نوزاد هوشیار نیست و سر و صدا اطراف نشان می داد همه اطرافیان دچار نگرانی و اضطراب شدید شدند؛ در اولین قدم آدرس محل را گرفته و آمولانس را اعزام کردم؛ در مرحله بعد از پدر نوزاد خواستم آرامش خود را حفظ کند و مانور احیا را تشریح کردم و از پدر خواستم در زمان طلایی به فرزندش کمک کند.
وی ادامه داد: لحظات بسیار سخت و نفس گیر بود. پدر مانور احیا را انجام داد و ناگهان صدای گریه نوزاد (هوشیاری) را شنیدم. سعی کردم احساساتم را مدیریت کنم. پس از پایان تماس گریه خوشحالی امانم نداد؛ سرم را روی میز کارم گذاشتم و گریه کردم.
طاهری با اشاره به ضرورت آموزش مانورهای امدادی در مدارس خاطرنشان کرد: مدارس بهترین مکان برای آموزش امداد و نجات است؛ باید در هر خانه یک امدادگر وجود داشته باشد تا هنگام بروز حادثه جان دیگران را نجات دهد.
سوالات را پاسخ دهید
«فاطمه کوهکن» کارشنان تریاژ تلفنی بم که با مشاوره تلفنی به پدر یک خانواده، برای زایمان نوزادش در درون خودروی کنار اتوبان کمک کرد، گفت: فعالیت اورژانس ارائه خدمات درمانی در شرایط بحرانی و غیر منتظره است که تا پیش از رسیدن به مراکز درمانی کمترین آسیب دیده شود.
وی با اشاره به ضرورت آرامش کارشناسان اورژانس برای انجام ماموریت‌هایشان افزود: معمولا افراد در تماس با اورژانس آشفته و نگران هستند و نیاز است به آنها آرامش داده شود تا روند کار درست طی شود.
کوهکن اظهار داشت: متاسفانه برخی در تماس با اورژانس سوالات کارشناس را صحیح پاسخ نمی دهند زیرا تصور می‌کنند این فرد تنها برای پاسخ تماس‌ها است و اطلاعات پزشکی و بهداشتی ندارد در حالی که تمام کارشناسان تریاژ اورژانس در حوزه پزشکی و بهداشت تحصیل کرده‌اند.
وی افزود: تمام سوالاتی که کارشناس ۱۱۵ می‌پرسد طراحی شده و بسیار مهم است و پاسخ صحیح می تواند به روند درمان بیمار کمک زیادی کند همچنین نباید برای مسائل غیر اورژانسی با ۱۱۵ تماس بگیرند چون سبب می‌شود فردی که نیاز فوری دارد پشت خط معطل بماند.
پر واضح است که اورژانس با ارائه خدمات سریع، دقیق و تخصصی، نقش بسیار مهمی در کاهش تلفات و بهبود شرایط بیماران و مصدومان دارد و اقدامات فوری امدادگران اورژانس در صحنه حادثه و در مسیر انتقال به بیمارستان، می‌تواند از مرگ و میرهای ناشی از حوادث و بیماری‌های ناگهانی جلوگیری کند اما این نهاد امدادی نیز با کم و کاستی‌ها و دشواری‌هایی روبه روست.
بهبود شرایط کاری کارکنان اورژانس در دستورکار
در همین رابطه، روز گذشته (یکشنبه ۲۵ شهریور) محمد رضا ظفرقندی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در مراسم چهل و نهمین سالروز تاسیس اورژانس ۱۱۵ گفت: با توجه به کار سخت پرسنل اورژانس، باید شرایط کاری آنها بهتر شود، استرس آنها زیاد است و باید در اسرع وقت به آنها کمک شود.
ظفرقندی اظهار داشت: باید تجهیزات اورژانس را نیز کامل کنیم و این اولویت اصلی وزارت بهداشت است با کمک سازمان برنامه و بودجه ، اعتبارات لازم در اسرع وقت انجام می شود.
وزیر بهداشت با تأکید بر اهمیت کاهش استرس و بهبود شرایط کاری پرسنل اورژانس ۱۱۵، افزود: رسیدگی به بهبود شرایط کاری و کاهش استرس همکاران شاغل در اورژانس ۱۱۵ در دستور کار وزارت بهداشت قرار دارد.
کارکنان فوریت‌های پزشکی؛ سربازان گمنام حوزه سلامت
جعفر میعادفر رئیس سازمان اورژانس کشور نیز با اشاره به تلاش‌های شبانه‌روزی پرسنل اورژانس گفت: همکاران فوریت‌های پزشکی، سربازان گمنام حوزه سلامت هستند که در تمام عرصه‌های خدمت‌رسانی به مردم، پیشگام و حاضرند. آنها با افتخار جامه سپید می‌پوشند و در کنار مردم به ویژه در مواقع بحرانی، بلایا و حوادث طبیعی، نقش مهمی ایفا می‌کنند.
میعادفر به پیشرفت‌های اورژانس در حوزه پیش‌بیمارستانی اشاره کرد و گفت: کارهای بسیار مهمی در حوزه اورژانس پیش‌بیمارستانی انجام شده است و افتخار ما این است که امروز با ۲۸ هزار پرسنل و سه هزار و ۳۰۰ پایگاه اورژانس در سراسر کشور، خدمات گسترده‌ای ارائه می‌دهیم.
رئیس سازمان اورژانس کشور افزود: همچنین سالانه بیش از چهار هزار سورتی پرواز امدادی انجام می‌شود و بیش از ۲۰ میلیون تماس با اورژانس برقرار شده که از این تعداد، پنج میلیون مأموریت سالانه توسط اورژانس ۱۱۵ انجام می‌گردد.
میعادفر به دشواری کار همکاران دیسپچ نیز اشاره کرد و اظهار داشت: کار ارتباطات اورژانس از بسیاری از کارهای بالینی سخت‌تر است؛ زیرا همکاران ما باید از راه دور به درستی نیاز بیماران را تشخیص داده و اقدامات مناسبی را هدایت کنند.این مقام مسئول به چالش‌های موجود در اورژانس اشاره کرد و گفت: فرسودگی ناوگان اورژانس ۱۱۵ از مهم‌ترین چالش‌هایی است که با آن مواجه هستیم. کمبود نیروی انسانی نیز مشکل دیگری است که نتوانستیم به طور کامل قانون ارتقای بهره‌وری را برای پرسنل اورژانس حل کنیم؛ از اینرو از وزیر بهداشت می‌خواهیم با مساعدت و نگاه ویژه خود این چالش‌ها را برطرف کنند.