به گزارش ایرنا، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سی‌ام آبان ماه ۱۴۰۰ در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری کنگره شهدای استان ایلام، درباره سابقه استان ایلام در دفاع مقدس فرمودند: «استان ایلام در دوران دفاع مقدّس، یک دژ مستحکم بود، درست است که بعضی از شهرها و بعضی از مناطق این استان بین ۲ طرف جنگ، و یک برهه‌ای به دست خبیث منافقین دست‌به‌دست شد، لکن این استان مثل کوه، مثل همان قلّه‌ی میمک در مقابل دشمنِ صدّامیِ خبیث ایستاد، اوّلاً از همه جای کشور زودتر در معرض جنگ قرار گرفت، دشمن قبل از اینکه به تهران و جاهای دیگر به طور رسمی حمله بکند، به ایلام حمله کرد. اوّلین شهید هم قبل از شروع جنگ در ایلام به شهادت رسید، یعنی کلّ استان ایلام جزو اَلسّابقون در دفاع مقدّس است.»
استان ایلام قدمگاه بیش از ۶ هزار شهید دوران هشت دفاع مقدس بوده و مردمان این سامان بیش از سه هزار شهید را تقدیم آرمان‌های نظام مقدس اسلامی کرده‌اند، مردمانی که خود زیر بمب و بمباران‌های رژیم بعثی بودند، اما برای دفاع از مرزهای اعتقادی و سرزمینی کیان اسلامی سر از پا نمی‌شناختند.
همه و همه از پیر و جوان، زن و مرد در کوه و کمرهای این استان با ایستادگی و مقاومت، دشمن بعثی را زمین گیر کردند، دشمنی که با ظن خود می‌خواست تهران را در هفت روز فتح کند، اما در اولین روزهای آغاز رسمی جنگ و حتی پیش‌تر از آن سه ماه قبل از ۳۱ شهریورماه، اوّلین تحرکات پنهان رژیم بعث صدام در طول ۴۲۰ کیلومتر مرز مشترک استان با کشور عراق توسط آیت‌الله حیدری ایلامی به اطلاع بنیان‌گذار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، امام راحل رسید.
هنوز جنگ روزهای پُرتلاطمش را آغاز نکرده بود که "روح‌الله شنبه‌ای"، اوّلین فرمانده شهید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایلام مدال خوش‌رنگ شهادت را به گردن آویخت.
با آغاز رسمی جنگ، آیت‌الله حیدری ایلامی از بین همه ایلات و طوایف، اوّلین خط پدافندی را در تنگه کنجان‌چم تشکیل داد و مانع پیشروی نیروهای بعثی به‌سوی شهر ایلام شد.
فوج‌فوج مردان جنگی و عشایر غیور ایلامی و البته از سراسر کشور اسلامی راهی خطوط مقدم شدند، زنان و کودکان و کهنسالان این دیار با برپایی چادرهای مقاومت در سایه‌سار درختان بلوط دامنه‌های کبیرکوه و مانشت و دالاهو محنت آوارگی ناشی از جنگ را بر دوش هیچ دیاری نینداختند و در مقاومتی بی‌بدیل، نظاره‌گر بیش از ۳۴۰ بار بمباران هوایی دیارشان بودند. در این میان، بمباران زمین فوتبال چوار، غم‌نامه بازیکنانی بود که این مشت برآمده از دل خاک رفاقت را به نمایش گذاشته بودند.
نام ایلامیان در اطلس مردانگی و رشادت ابدی شد و خاک‌های گرم جبهه میانی همچون مهران و میمک و چنگوله و دهلران و موسیان و شرهانی و فکه به خون بیش از هزاران شهید به خدا پیوسته از جای‌جای ایران اسلامی رنگین شد.
استان ایلام، یکی از استان‌های خط مقدم در جبهه میانی با بیش از ۶۰ هزار رزمنده، سه هزار شهید گلگون‌کفن، ۱۲ هزار جانباز سرافراز و ۳۳۷ آزاده است.
اما فردا پنجشنبه بار دیگر بوی عطر شهادت و مقاومت، ایثار و فداکاری، گمنامی و نام‌آوری و وحدت و استحکام در مرز مهران، مرزی که شهدای عزیز رفتند و جان عزیز خویش را فدا کردند تا امروز معبری برای زوار سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) و اربعینش باشد، امروز استان ایلام و مرز مهران به برکت خون شهدای عزیز، نامی و گمنام، جانبازان و ایثارگران و آزادگان، خانواده‌های شهدا و جانبازان، کانون تردد زوار اربعین است، سرزمینی که به به برکت خون پاک شهدای عزیز امروز مردمانش مدال افتخار خادمی زوار اباعبدالله الحسین(ع) را بر سینه دارند و اما فردا مرز و خاک مهران و استان ایلام میزبان ۳۴ شهید گمنامی است که بعد از سال‌ها دوری از خاک وطن، با آغوش پر مهر مردمان دیار آلامتو وارد خاک عزیز ایران اسلامی می‌شوند، فردا به طور قطع همه مردمان دیار ایلام و مهران می‌آیند که استقبالی بی نظیر از فرزندان این خاک و مرز بوم داشته باشند، فرزندانی که گرچه گمنام نام دارند اما رسم و راهشان نامی و نام آور است، راهی که مسیر روشن امروز همه ماست.
مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان ایلام در خصوص آیین استقبال از شهدای گمنام هشت سال دفاع مقدس در مهران، اظهار کرد: مراسم استقبال از شهدای گمنام، ساعت ۹ صبح پنج شنبه، پنجم مهرماه در پایانه مرزی و شهر مهران با حضور قشرهای مختلف مردم قدرشناس و شهید پرور استان ایلام برگزار می‌شود.
سرهنگ "محمدحسین فولادی" افزود: پیکر مطهر شهداء پس از استقبال و وداع برای شناسایی به ستاد معراج شهدای تهران منتقل می‌شود.
وی تصریح کرد: این شهدای والامقام مربوط به عملیات تک دشمن در سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۷ و عملیات والفجر سه هستند که در مناطق عملیاتی زرباطیه عراق، قلاویزان، سومار و مرز خسروی تفحص شده‌اند.
مردم ایلام که خود در بطن دفاع مقدس تقش آفرین بوده‌اند، همواره استقبال باشکوهی از شهدای گمنام در طی سالیان گذشته داشته‌اند و بازهم این حماسه حضور برای استقبال از پیکر مطهر شهدا در پنجم مهرماه تکرار می‌شود.