به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، کتاب «حسن کسائی؛ زندگی و موسیقی» موسیقیدان، ردیف‌دان، نوازنده نی و سه‌تار و از نامداران موسیقی سنتی ایرانی به خصوص مکتب اصفهان با گردآوری محمدجواد کسائی فرزند این استاد فقید و نوازنده سه‌تار در ۴۳۲ صفحه منتشر شده است.
طراحی جلد کتاب برعهده ترانه کسائی و طراحی گرافیک متن برعهده استودیو مرکزی، راشین جیحون بوده است.
در توضیح این کتاب آمده است: «حسن کسائی در زمره هنرمندانی بود که با نبوغی فوق‌العاده، در بستر فرهنگی اجتماعی مناسب، و بهره‌گیری از محضر استادانی متعدد و بنام، موفق شد این امکان را در هنر خود تحقق بخشد. کسائی در ساخته‌ها و نواخته‌های فراوانی که از خود به یادگار گذاشت، با روشن‌بینی و استعدادی که مخصوص خود او بود، توانست سنت و نوبودگی را در هنری منسجم و منظم ادغام کند و موفق شود این طرح را با اندیشه‌های نو درهم آمیزد تا نواختن ساز نی را هدف و جهت دهد.
او که نوای سازش، صدای صدها سال سرزمین استبدادزده‌ای است که مردمانش در کوله‌بار تاریخی خود، رنج‌آورترین مصیبت‌ها را به دوش کشیده و با خود به دشواری حمل کرده‌اند و این کتاب مروری است بر زندگی و هنر استاد حسن کسائی همراه با مطالب، تصاویر و گفت‌وگوهایی که برای نخستین‌بار منتشر می‌شوند.»
همچنین در پشت جلد این کتاب با نوشته‌ای از زنده‌یاد امیرهوشنگ ابتهاج (سایه) آمده است: «شاید بتوان گفت در تمام تاریخ موسیقی ایران، کسائی از استثناهای هنر ماست، معمولا کسائی را در عرصه موسیقی می‌شناسند، ولی نزدیکان کسائی می‌دانند که او به چندین هنر آراسته است. غیر از ساز نی و آشنایی با سازهای دیگر مانند سه‌تار یا آواز، استعدادهای فراوانی دارد. کسائی بسیار باهوش است؛ یک هوش فوق العاده و نبوغ استثنایی از او هنرمندی ساخته که شاید قرن از پس قرن برود و نظیر او پیدا نشود.»
محمدجواد کسائی پیش از این کتاب‌های «از موسیقی تا سکوت: استاد حسن کسائی و نیم قرن آفرینش هنری» و «سلام اثر حسن کسائی شانزده قطعه برای سه‌تار» را منتشر کرده است.
حسن کسائی سوم مهرماه ۱۳۰۷ در کوچه باغ کلم، محله بیدآباد اصفهان متولد شد. پدرش حاج سیدجواد کسائی از تاجران به نام آن زمان اصفهان بود که دلیل علاقه و انسی که با موسیقی داشت، با اساتید و بزرگان آن زمان مانند سیدحسین طاهرزاده، جلال‌الدین تاج اصفهانی، اکبر خان نوروزی، خاندان شهناز (شعبان‌خان، حسین آقا، علی آقا و جلیل شهناز)، غلامحسین سارنج و ادیب خوانساری رفت‌وآمد می‌کرد.
همین ویژگی سبب شد تا حسن کسائی از پنج سالگی کار موسیقی را با آوازخوانی آموزش آواز نزد استاد جلال تاج اصفهانی آغاز کند. علاقه بسیار زیاد وی سبب شدتا یک سال بعد از محضر بزرگانی همچون اسماعیل ادیب خوانساری، اکبر خان نوروزی، غلامرضا خان سارنج، سیدحسین طاهرزاده، علی شهناز، محمد طاهرپور و … برای بالابردن کیفیت دانش خود بهره ببرد.
کسائی، در ۲۰ سالگی نخستین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد، قطعه معروف «سلام» را در دستگاه چهارگاه ساخت که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود. این قطعه بعدها توسط حسین علیزاده در آلبوم صبحگاهی با سازبندی و ارکستراسیونی حجیم بازسازی شد.
وی در اصفهان سال‌ها مکتب‌دار موسیقی اصفهان در رشته‌های نی، سه‌تار و آواز بوده است. اگرچه بیشتر آثار کسائی بداهه‌نوازی است تا موسیقی پیش ساخته اما امروز بخش زیادی از ضربی‌ها و حتی آوازی‌های نوازندگان نی، بهره گرفته از نوازندگی‌های اوست.
کسائی سال ۱۳۲۹ برای نخستین بار نی را به ارکستر برد و با ارکستر رادیو ارتش اصفهان همکاری خود را آغاز کرد. در سال‌های بعد با ارکسترهای متعدد رادیو به سرپرستی هنرمندانی همچون ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، حبیب‌الله بدیعی، محمد میرنقیبی، همایون خرم و دیگران به فعالیت خود در این زمینه ادامه داد. کسائی سال ۱۳۳۵ به دعوت داوود پیرنیا به برنامه گل‌ها راه یافت و تا سال ۱۳۵۷ که در گلچین هفته شرکت کرد، با این سلسله برنامه، همکاری داشت.
از سال ۱۳۴۶، فضای کاری کسائی ابعادی جهانی هم پیدا می‌کند و یک صفحه دورو در مایه‌های شور و ماهور از نوازندگی نی او به همراه تنبک جهانگیر بهشتی توسط کمپانی C.B.S فرانسه ضبط شده و در سال ۱۳۵۴ در نقاط مختلف جهان پخش شد. کسائی در دهه ۱۳۶۰، به کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه و هلند سفر کرد و در چند برنامه رادیویی، به اجرای برنامه پرداخت. در سال ۱۳۶۹، تندیس وی در گالری مفاخر هنری جهان در لندن نصب شد.
کسائی سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر شد. همچنین وی سال ۱۳۸۱، به عنوان چهره ماندگار موسیقی انتخاب و تقدیر شد. کسائی در نواختن نی ایرانی همانند نداشت، وی از پیشکسوتان موسیقی سنتی به شمار می‌آمد اما برخلاف بسیاری از آنان ذهن و اندیشه‌ای نوگرایانه داشت. وی سال ۱۳۹۱ در پی ابتلا به بیماری سرطان در اصفهان درگذشت.
«نای نی»، «راز نی»، «از کران زنده‌رود» (با تنبک امیرناصر افتتاح)، «یاران زنده‌رود»، «به اصفهان رو» (با صدای تاج اصفهانی)، «شاخه گل ۶»، «شاخه گل ۹»، «شاخه گل ۱۶» (با صدای غلامحسین بنان)، «گفت و گوی نی و عود» (با عود شهرام میرجلالی)، «دختر گُل‌فروش» (با صدای علی جهاندار و تنبک محمود رفیعیان)، آلبوم‌های «قصه‌های عشق مجنون» (با تنبک محمود رفیعیان)، «اشکی برای گل‌ها» (با پیانو فخری ملک‌پور و تنبک محمود رفیعیان) از آثار کسائی است.