به گزارش ایرنا، زباله‌گردی صحنه ناخوشایندی برای شهروندان است که هر روز می‌بینیم و بازیگران آن افرادی هستند که انواع زباله‌ها را از داخل سطل‌های شهرداری بیرون می‌کشند و سود این کار پر مشقت به جیب عده‌ای خاص می‌رود.
کمتر محله‌ای در مرکز استان وجود دارد که در خیابان‌ها یا کوچه پس کوچه‌های آن مردان، زنان حتی کودکانی با کیسه بزرگی به دوش از این سو به آن سو سر در سطل‌های زباله نکنند.
پدیده زباله‌گردی یا جداسازی پسماند خشک قابل بازیافت از کیسه‌های زباله و مخازن در سطح شهر، کار غیرقانونی است و با متخلفان براساس ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند برخورد می‌شود زیرا علاوه بر معضلاتی که برای سلامت شهروندان و مدیریت شهری ایجاد می‌کند، از هم پاشیدن کیسه‌های زباله در معابر عمومی و رفت و آمد این افراد با گونی‌های زباله نیز تهدیدی برای محیط زیست و سیمای شهری است.
برخی از کارشناسان مدیریت شهری معتقد هستند که برای حل اساسی معضل زباله‌گردی باید شهروندان به این باور برسند که بازیافت می‌تواند سودی برای شهر داشته باشد و اگر در مسیر قانونی خود قرار گیرد، با تفکیک از مبدا زباله‌ها، به موقع بیرون گذاشتن و تحویل آنها به نیروهای شهرداری، مانع افزایش زباله‌گردهای سطح شهر می‌شوند.
بنابراین مهمترین موضوع در زباله‌گردی، مشارکت مردم برای جدا کردن زباله خشک از تر در مبدا است؛ موضوعی که بارها طرح آن در شهر بیرجند مطرح شده اما به نتیجه لازم نرسیده و به نظر می‌رسد زیرساخت لازم، فرهنگ سازی و مشوق‌های انگیزشی از لازمه‌های اجرای موفق طرح تفکیک زباله از مبدا است.
برخی کشورهای پیشرفته با گران‌کردن خدمات جمع‌آوری زباله، فرهنگ تولید کم زباله را توسعه داده‌اند اما در کنار آن با خرید زباله تفکیک شده نه تنها به شهروندان پول پرداخت کردند که فرهنگ تفکیک زباله را هم ترویج دادند.
شهر بدون زباله‌گرد با اجرای صحیح تفکیک از مبدا
به اعتقاد شهردار بیرجند وقتی زباله ای در سطح شهر نباشد زباله‌گردی هم معنا ندارد پس مهمترین برنامه مدیریت شهری در حوزه پسماند، ساماندهی زباله‌ها و تفکیک از مبدا است.
مهدی بهترین با اشاره به اینکه روزانه ۱۵۰ تن زباله از سطح شهر بیرجند جمع آوری و وارد سایت پسماند شهرداری می‌شود، به خبرنگار ایرنا گفت: زباله‌های غیر قابل استفاده نیز در ترانشه‌های بهداشتی دفن می‌شوند.
وی تصریح کرد: مشکل اصلی شهر بیرجند تفکیک زباله از مبدا است ولی به شکل آزمایشی طرحی را شروع کرده‌ایم که تعدادی از مجتمع‌های مسکونی تفکیک از مبدا را انجام می‌دهند.
شهردار بیرجند با بیان اینکه تفکیک از مبدا در برخی ادارات مرکز استان هم انجام می‌شود گفت: این دستگاه‌های اجرایی که کاغذ، پلاستیک و شیشه را تفکیک می‌کنند، گواهی سبز می‌گیرند.
وی افزود: برخی شرکت‌ها از طریق نرم افزارهایی به شکل محدود در سطح شهر اقدام به جمع آوری زباله‌های تفکیک‌شده می‌کنند اما این کار عمومیت ندارد اگرچه تاکنون موفقیت آمیز بوده است.
بهترین با تاکید بر اینکه مدیریت پسماند و تفکیک در مبدا باید از طریق مناقصه به بخش خصوصی واگذار شود گفت: در حال رایزنی با انجمن حمایت از زندانیان هستیم که اگر به توافق برسیم، این انجمن کار پسماند را انجام خواهد داد در غیر این صورت شرکت دیگری را انتخاب می‌کنیم.
شناسایی ۵۵۰ زباله‌گرد در بیرجند
وی بیان کرد: ۵۵۰ زباله‌گرد در شهر بیرجند شناسایی شده‌اند که برخلاف دیدگاه عموم جامعه دوسوم آنان مستحق نیستند و در طرح تفکیک از مبدا به کارگیری می‌شوند.
شهردار بیرجند افزود: کامیون‌های فلز جلوی چشم همگان از شهر به یغما می‌رود و اینها ثروت شهر محسوب می‌شود که از سطل‌های زباله شهرداری خارج شده‌اند و خروج ضایعات از شهر نشان می‌دهد که تاکنون نتوانسته‌ایم از آن مراقبت کنیم.
وی یادآور شد: سطل‌های سبز رنگ در برخی مجتمع‌های مسکونی تعبیه شده که زباله خشک و تر در آن تفکیک می‌شود و از ماه گذشته تولید سطل‌های زباله فلزی را بومی سازی کرده‌ایم که حدود ۵۰ درصد صرفه جویی مالی از این محل داشته‌ایم.
مشارکت بیش از ۲ هزار شهروند در تفکیک زباله
یکی از شرکت‌های فناور خراسان جنوبی نیز موفق به راه اندازی سامانه برخط جمع آوری زباله‌های قابل بازیافت در بیرجند شده است که مدیرعامل شرکت خلاق بنیان چرخه سبز خاوران در این باره گفت: سامانه برخط مواد تفکیکی و بازیافت در دانشگاه بیرجند از ۲ سال قبل راه‌اندازی شد و تاکنون بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ نفر مشترک این سامانه شده‌اند.
مرتضی تقی نژاد افزود: چرخه سبز خاوران با رویکرد استارتاپی، خرید برخط مواد بازیافتی در محل و تفکیک از مبدا برای اولین بار در بیرجند راه اندازی شد و تمامی شهروندان می‌توانند با نصب اپلیکیشن چرخه سبز از کافه بازار درخواست جمع‌آوری مواد بازیافتی را ارائه کنند.
وی عنوان کرد: پس از ثبت درخواست در سامانه یا نرم‌افزار مربوطه، نیروی خدماتی به نشانی اعزام، مواد بازیافتی تحویل گرفته و هزینه خرید مواد بازیافتی به صورت برخط پرداخت می‌شود.
مدیرعامل این شرکت فناور گفت: آن دسته از کاربران که گوشی هوشمند با نسخه ios دارند یا کاربران دارای سیستم می‌توانند با درخواست از طریق وب اپلیکیشن به نشانی www.green-cycle.ir این درخواست را ثبت کنند.
وی افزود: این گروه نوپا و استارتاپی برای حل مشکل بلاتکلیفی شهروندان برای فروش مواد بازیافت پا به عرصه خدمت گذاشته است و روزانه پنج نفر به تعداد مشترکان این سامانه اضافه می‌شود.
خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند دارای ۱۲ شهرستان است و مرکز استان حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.