به گزارش ایرنا، سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان، سرزمین جادو و جنگ، محل تلاقی کویر و دریا از ۲ ناحیه شمال و جنوب تشکیل و از گذشته دور مکان تولد اساطیر از سوشیانت تا رستم دستان بوده و آیین و اسطوره با سرنوشت مردمان آن گره خورده است. سیستان امروزی قسمت شمالی استان را در برمی‌گیرد و سرزمین بلوچستان امروزی ناحیه جنوبی استان را تشکیل می‌دهد.
سرزمین سیستان در کتاب اوستا، یازدهمین سرزمینی است که " اهورامزدا " آفریده و همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی است. تاریخ نگاران سیستان را به گرشاسب، یکی از نوادگان کیومرث و نام سیستان از نام اقوام آریایی " سکا " اخذ شده و بنای بیشتر شهرهای سیستان را به پهلوانان اسطوره‌ای ایران چون زال، سام و رستم نسبت داده‌اند.
سیستان دارای مکان‌های باستانی و دیدنی فراوانی مانند کوه خواجه که نام دیگر آن به زبان پهلوی (اوشیدا) به معنای کوه ابدی است، این کوه تنها بلندی دشت سیستان و مورد تقدس زرتشتیان هم قرار دارد زیرا آنان بر این باورند که پیامبر دین زرتشت از آنجا ظهور می‌کند.
باستان‌شناسان در کاوش‌های شهر سوخته اعلام کرده و گفته‌اند که این شهر باستانی در ابعاد صنعتی، شهرسازی، اجتماعی، علمی و پزشکی جلوتر از تاریخ بوده است
سیستان فارغ از شخصیت‌های ادبی و سیاسی، پنج هزار تا ۶ هزار سال قبل به واسطه علوم پزشکی و مهندسی به کانون علم و صنعت در دنیای باستان نیز شهره بوده و این موضوع را باستان‌شناسان در کاوش‌های شهر سوخته اعلام کرده و گفته‌اند که این شهر باستانی در ابعاد صنعتی، شهرسازی، اجتماعی، علمی و پزشکی جلوتر از تاریخ بوده است.
هنر و خلاقیت ۲ توانمندی دیگر ایرانیان ساکن در شهر سوخته بود که با تکیه بر آن نخستین پویانمایی دنیا و نخستین بازی فکری جهان را در هزاره‌های قبل از میلاد اختراع کرده‌اند.
هنرمندان شهر سوخته با طراحی بر روی یک جام تصویر متحرکی ساخته‌اند که هم‌اکنون به‌عنوان نخستین پویانمایی ساخته دست بشر لقب گرفته. این تصویر یک "بُز" را نشان می‌دهد که در حال پریدن است و شاخه‌ای از یک درختچه را به دهان می‌گیرد.
در فرهنگ معین دربارهٔ قوم بلوچ آمده‌است «قومی صحرانشین و مقیم مَکُران، طوایف خارجی در آن ناحیه نسبتاً نفوذ نکرده و ایشان در برابر بیگانگان مقاومت نموده‌اند. آنان زبان خاص خود را دارند که به مَکُرانی معروف است در تپه‌های مکران آثاری به دست آمده‌است که تاریخ این سرزمین را به سه هزار سال پیش از میلاد می‌رساند.
یعقوب لیث نخستین شهریار ایران زمین و احیا کننده زبان فارسی
یکی از بزرگترین مفاخر سیستان و بلوچستان شخصیت «یعقوب لیث صفار سیستانی» که به عنوان اولین شهریار ایران زمین و احیا کننده زبان فارسی و از دلاورمردان و حماسه‌سازان بزرگ ایران و از نامدارانی است که از او به نیکی و ماندگاری در تاریخ این مرز و بوم یاد می‌شود. در طول تاریخ چنین سردار حماسه سازی توانست دلیل و انگیزه اتحاد و انسجام مردم باشد و با ایده‌ای که این دلاور مرد داشت نقش بسزا و موثری در فرهنگ و تمدن ما ایفا کرده است.
یعقوب مردی سپاهی‌منش، با تدبیر و عاقل و موقر بود و به دیانت و قناعت شهرت داشت. یعقوب لیث نخستین پادشاه ایرانی بود که بعد از ۲۰۰ سال که زبان عربی بر ایران سایه افکنده بود، آن را کنار زد و دستور داد زبان فارسی دری زبان رسمی کشور و دربار شود. پس از یعقوب با روی کار آمدن سامانیان، زبان رسمی در دربار آنها تداوم یافت و به شکوفایی بیشتری رسید. یعقوب لیث زبان پارسی را جایگزین زبان عربی کرد تا فرهنگ ایرانی را بازگرداند.
نگاه تقریب و عیاری که به اسطوره‌هاست می‌تواند به ما برای ایجاد وحدت با مردم و کشورهای همسایه کمک کند
سیستان و بلوچستان رنگین کمان اقوام ایران است؛ بی‌مهری برخی از رسانه‌ها و کم کاری اصحاب فرهنگ در طول چهار دهه گذشته چهره واقعی سیستان و بلوچستان را آن گونه که شایسته مردمان غیور این منطقه از شمال تا جنوب بوده به تصویر نکشیده است، که باید با بهره گیری از داستان نویسان و نویسندگان، روایت صحیح را از استان به سایر نقاط جهان مخابره کنیم.
آثار مکتوب مفاخر و معرفی میراث مشترک مردم منطقه و کشورهای همسایه که به آن افتخار می‌کنیم باید روایت و مکتوب نگاری شود و نگاه تقریب و عیاری که به این اسطوره‌ها است می‌تواند به ما برای ایجاد وحدت با مردم و کشورهای همسایه کمک کند.
اسطوره‌های سیستان گنجینه‌ایی از شگفتی‌های تاریخ بشر هستند که علاقه مندانی را از داخل و بیرون به طرف خود می‌کشانند و در ادبیات و داستان‌های اسطوره‌ای ایران بارها از آنها نام برده شده است.
بیشتر بخوانید:
سومین کنگره بین المللی شعر پیامبر مهربانی در زاهدان آغاز به کار کرد
«یعقوب لیث صفاری» از حماسه‌سازان بزرگ ایران است+ فیلم
کنگره ملی یعقوب لیث در ۲ محور برگزار می شود
قهرمانان بلوچ از همل تا افسانه گنجان گنجلو
بلوچ‌ها مرزدارانی بسیار غیور سال‌ها به حفاظت از مرزهای ایران در مجاورت با کشورهایی همچون پاکستان و پرتغال پرداخته‌اند. قهرمانان بلوچ زیادی در جنگ با کشور پرتقال که در حفاظت از مرزها بوده شرکت داشته‌اند و داستان‌های این جنگ سینه به سینه بین قوم بلوچ چرخیده است.
یکی از این قهرمانان این جنگ «همل» نام داشت که اجازه نداد لشکر پرتغالی به ایران تجاوز کند. در منطقه سرحد، دره‌ای با نام نارک وجود دارد که در آن گورستانی معروف به گورستان سربازان هندی و انگلیسی موجود است و جنگ‌های بسیاری در آن اتفاق افتاد.
جنگ بلوچ در برابر نیروهای پرتغالی و انگلیسی در ۱۴ جلد گزارش کنسولگری‌های انگلیس به چاپ رسیده اما پیروزی‌های مردم بلوچ در آنها گنجانده نشده است، حتی گزارش بسیار مفصلی را شخصی به نام "ماورلی" که خود افسر عملیاتی و اطلاعاتی انگلیس در جنگ بوده و شرح عملیات ایران را به رشته تحریر در آورده، پیروزی‌های مردم بلوچ را بسیار کمرنگ جلوه داده و حتی خود "ژنرال دایر" این موضوعات را در گزارشات خود نیاورده است.
افسانه گنجان گنجلو یکی از قصه های سرزمین بلوچ است که علاوه بر تاکید بر فرهنگ مردمان بلوچ، گوشه ای از ادراک محیطی بلوچ‌ها را آشکار می‌کند
چون نمی‌خواستند نشان دهند که یک سپاهی فاقد تفنگ و سلاح گرم که تنها با شمشیرهای ساخته شده با آهن‌های نعل اسب‌ها در جنگ با سپاه مجهز به آخرین تکنیک‌ها و ابزار جنگی آن روز پیروز شده و دشمنان به شکلی مفتضحانه در جنگ با مردم بلوچ شکست را متحمل شده‌اند.
افسانه گنجان گنجلو یکی از قصه‌های سرزمین بلوچ است که علاوه بر تاکید بر فرهنگ مردمان بلوچ با داشتن المان‌هایی از طبیعت و سفر گنجان به دل کوه می‌تواند گوشه‌ای از ادراک محیطی بلوچ‌ها را آشکار کند.
بررسی آیین اقوام سیستان و بلوچستان، طرز فکر آنها را در گذر تاریخ نشان می‌دهد و این گستردگی آداب و رسوم ظرفیت مناسبی برای خلق آثار هنری، داستانی، فیلم و سریال دارد که تا به امروز نادیده گرفته شده است.
برای کشف دنیایی دیگر لازم نیست کیلومترها راه طی کنیم؛ دنیای دیگر در فاصله‌ای کوتاه از ما، در سیستان و بلوچستان وجود دارد.
برگزاری نخستین کنگره «یعقوب لیث صفاری» در زابل
نخستین کنگره «یعقوب لیث صفاری» با حضور رییس انجمن آثار مفاخر ایران، رایزن فرهنگی تاجیکستان در ایران، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان، فرماندار ویژه زابل و اهالی فرهنگ و هنر ایران در زابل برگزار و از آثار برگزیده و شایسته قدردانی شد.
رییس انجمن مفاخر و آثار فرهنگی کشور گفت: «یعقوب لیث صفار سیستانی» از دلاورمردان و حماسه‌سازان بزرگ ایران و از نامدارانی است که از آوازه او به نیکی و ماندگاری در تاریخ این مرز و بوم یاد می‌شود.
«محمود شالویی» اظهار کرد: این رادمرد دلاورمند با همیت، فتوت، مردانگی و دیانت، تقوا و ساده زیستی توانست قلمرو و حکمرانی را پدید آورد که بتواند سال‌ها زیادی در این قلمرو برای مردم ارمغانی نو داشته باشد.
وی ادامه داد: در طول تاریخ چنین سردار حماسه سازی توانست دلیل و انگیزه اتحاد و انسجام مردم باشد و با ایده‌ای که این دلاور مرد داشت نقش بسزا و موثری در فرهنگ و تمدن ما ایفا کرده است.
برپایی همایش ها و توجه به مفاخر نقش بسزایی در ارائه هویت، اصالت و آشنایی بیشتر نسل‌های امروزی دارد
رییس انجمن مفاخر و آثار فرهنگی کشور اذعان کرد: یعقوب لیث در راستای حفاظت و پاسداشت زبان و ادب فارسی و با بهره‌گیری از ویژگی‌های منحصر به فرد اخلاقی، دیانت و معنویت که از ویژگی های او به شمار می رود که امروزه مورد نیاز جامعه است و برپایی همایش ها و توجه به این مفاخر نقش بسزایی در ارائه هویت، اصالت و آشنایی بیشتر نسل‌های امروزی دارد.
وی ادامه داد: به منظور معرفی و شناخت هر چه بیشتر این سردار نامدار به ویژه برای جوانان و نوجوانان پیشنهاد می‌کنیم این همایش در لایه های متفاوت تری برگزار و با استفاده از ابزارهای فرهنگی برای معرفی چنین بزرگانی که در تاریخ و فرهنگ نقش مهم و بسزایی ایفا کردند برنامه ریزی شود.
شالویی با اشاره به مشترکات امیر یعقوب لیث صفاری میان سیستان و بلوچستان و خوزستان گفت: شخصیتی مانند یعقوب لیث می‌تواند از زمره مشترکات استانی در کشور پهناور ما مانند سیستان و بلوچستان و خوزستان و شهر دزفول و زابل باشد و هم می‌تواند جنبه جهانی داشته باشد.
وی ادامه داد: می‌توان این کنگره را در دوره‌های بعدی به صورت مشترک استانی میان سیستان و بلوچستان و خوزستان و هم به صورت جهانی به ویژه کشورهای فارسی زبان و همسایه ایران برگزار کرد.
پایتخت میزبان «بلوچ ایرانی؛ ایرانی سیستانی»
نخستین رویداد «بلوچ ایرانی؛ ایرانی سیستانی» به مناسبت بزرگداشت هفته سیستان و بلوچستان با حضور معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از مسئولان و هنرمندان در پایتخت برگزار شد.
نخستین رویداد «بلوچ ایرانی؛ ایرانی سیستانی» به مناسبت بزرگداشت هفته سیستان و بلوچستان با هدف معرفی فرهنگ و آداب و رسوم مردمان سیستان و بلوچستان شامگاه شنبه-۳۱ شهریورماه- با حضور مهدی محمدی معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد اله‌یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، محمد کرمی استاندار سیستان و بلوچستان، علی سرگزی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان، حمیرا ریگی رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار، محمد انور بجارزهی نماینده مردم چابهار، رحمدل بامری نماینده مردم ایرانشهر در مجلس شورای اسلامی، جمعی از نمایندگان مجلس، مسئولان و هنرمندان این استان در تالار وحدت تهران برگزار شد.
علی سرگزی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان در این آیین با اشاره به برگزاری نخستین رویداد «بلوچ ایرانی؛ ایرانی سیستانی» و بزرگداشت هفته سیستان و بلوچستان اظهارداشت: در سال گذشته علاوه بر ثبت روز سیستان و بلوچستان، سالروز قیام مردم سیستان به خونخواهی امام حسین (ع) و یاران وفادارشان و روز محصول خرما نیز به ضمیمه تقویم کشور افزوده شد که نشان دهنده اهتمام نظام جمهوری اسلامی به این خطه پهناور است.
وی ضمن تقدیر از حضور مسئولان، نمایندگان مجلس، هنرمندان و فرهیختگان در این رویداد، افزود: آنچه که جهت ثبت در تقویم رسمی کشور به تصویب رسیده، نتیجه تلاش‌های مجاهدانه مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان است که جای تقدیر دارد.
سرگزی گفت: در سیستان و بلوچستان به واسطه تدبیر و پیگیری‌های مجدانه استاندار شاهد اتفاق های خوبی در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی هستیم که حوزه فرهنگ و هنر نیز از این قائده مستثنی نیست.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان بیان کرد: به زودی شاهد برگزاری هفته سیستان و بلوچستان به میزبانی مشهد و گلستان خواهیم بود که می‌تواند در معرفی آداب و رسوم، سنت‌ها و فرهنگ مردم این سرزمین کهن به کشور نقش بسزایی داشته باشد.
سیستان و بلوچستان رنگین کمان اقوام ایران
معاون سیاسی اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان گفت: این استان رنگین کمان اقوام ایران است؛ اما در طول چهار دهه گذشته چهره واقعی سیستان و بلوچستان را آن گونه که شایسته مردمان غیور این منطقه از شمال تا جنوب بوده به تصویر کشیده نشده و ما قصد داریم این کم کاری را جبران و در این راستا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند در این حوزه کمک کند تا روایت صحیح را از استان به سایر نقاط جهان مخابره کنیم.
رضا شریفی تاکید کرد: باید ظرفیت‌های خودمان را معرفی کنیم و روایت‌های غلطی که به هر دلیلی صورت گرفته را اصلاح کنیم و سیستان و بلوچستان را آنطور که است روایت کنیم.
وی تصریح کرد: آثار مکتوب مفاخر و معرفی میراث مشترک مردم منطقه و کشورهای همسایه که به آن افتخار می‌کنیم باید روایت و مکتوب نگاری شود و نگاه تقریب و عیاری که به این اسطوره‌ها است می‌تواند به ما برای ایجاد وحدت با مردم و کشورهای همسایه کمک کند.
معاون سیاسی اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان بیان کرد: در راستای اجرای راهبردی مسائل فرهنگی سیستان و بلوچستان و دغدغه مقام معظم رهبری نسبت به روایت و تصویرسازی درست و واقعی از این استان باید از ذخایر فرهنگی و تاریخی برای معرفی درست مفاخر این منطقه به همگان استفاده کنیم.
یکی از دغدغه‌ها و نیازهای جدی سیستان و بلوچستان شناخت و معرفی مفاخر استان به نسل جدید است
وی بیان کرد: تدابیر خوبی از جانب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما ،سازمان تبلیغات و حوزه هنری و دانشگاه های استان اندیشیده شده که اداره کل و فرهنگ ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان چند برنامه در این راستا که یکی از آنها کنگره ملی یعقوب لیث بود که در زابل برگزار شد.
شریفی ادامه داد: یکی از دغدغه‌ها و نیازهای جدی سیستان و بلوچستان شناخت و معرفی مفاخر استان به نسل جدید است که در این راستا کنگره ملی یعقوب لیث در سال‌های بعد با حضور کشورهای همسایه و فارسی زبان و کشورهایی که وابستگی فرهنگی با ما دارند به صورت بین المللی برگزار خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه برای برگزاری چنین کنگره‌هایی یک دبیرخانه دائمی در سیستان و بلوچستان ایجاد می‌شود تصریح کرد: مقرر شد مفاخر و اسطوره‌های حماسی را به نسل‌های جدید معرفی کنیم و این مستلزم همکاری بخش‌های فرهنگی و هنری و اجرایی و علمی استان است که بتوانیم در قالب همایش‌ها ،کنگره‌ها قدردان این ذخایر معنوی و تاریخی حماسی باشیم و از آنها برای نسل‌های آینده محافظت و حراست کنیم.
معاون سیاسی اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان افزود: باید روایتگری درستی از این منطقه به بیرون مخابره شود چرا که این استان دارای فرهنگ‌های بسیاری از جمله فرهنگ حشر و مدد در سرحد و سیستان و فرهنگ میارجلی در مَکُران است که به درستی به سایر استان‌ها معرفی نشده است.
چاپ مجموعه داستان کوتاه سیستان و بلوچستان
معاون هنری حوزه هنری انقلاب اسلامی سیستان و بلوچستان گفت: مجموعه داستان کوتاه درباره قهرمانان، ظرفیت‌ها، فرصت‌ها و آینده این استان به همت اعضای "نویسنده شو" به نگارش درآمده و در آینده نزدیک به چاپ خواهد رسید.
مرتضی خسروی اظهار کرد: در چشم انداز تولیدات حوزه هنری انقلاب اسلامی در رویدادهای آتی به قصه‌ها، داستان‌های شفایی و بومی محلی سیستان و بلوچستان خواهیم پرداخت.
وی با تاکید بر اینکه اسطوره‌ها، قهرمانان و داستان‌های تاریخی سیستان و بلوچستان را دستاویز نوشتن داستان‌ها و رویدادها قرار خواهیم داد، افزود: حوزه هنری انقلاب اسلامی در یک سال اخیر با نگاه تربیت داستان نویس، دوره‌های آموزشی و تربیت داستان نویس با عنوان "نویسنده شو" را برگزار کرد.
در چشم انداز کار داستانی علاوه بر تربیت داستان نویس، تولید اثر درباره موضوعات مرتبط با سیستان و بلوچستان و فرهنگ مردم این منطقه انجام می‌شود
به گفته معاون هنری حوزه هنری انقلاب اسلامی سیستان و بلوچستان در چشم انداز کار داستانی علاوه بر تربیت داستان نویس، تولید اثر درباره موضوعات مرتبط این استان و فرهنگ مردم این منطقه انجام می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: کارگاه داستان نویسی با موضوع پیامبر اکرم(ص) با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان و نهاد عمومی کتابخانه‌های سیستان و بلوچستان برگزار شد و در صدد هستیم یک مجموعه داستان با موضوع پیامبر(ص) توسط اعضای بورسیه شده در طرح "نویسنده شو" به نگارش درآید.
خسروی تصریح کرد: دوره "نویسنده شو" متشکل از ۲۰ داستان نویس نوجوان و جوان است که به صورت بورسیه در این دوره پذیرفته شدند و زیر نظر ۲ مدرس و داستان نویس برجسته کشور معصومه میر ابوطالبی و مهدی کفاش آموزش می‌بینند.
وی بیان کرد: امیدواریم در آینده با تعریف یک رویداد مهم در سطح ملی در موضوع داستان، فرآیند رشد و تحول داستان در سیستان و بلوچستان را به کمال برسانیم و سال آینده تولید داستان‌های بلند را توسط اعضای "نویسنده شو" داشته باشیم.