گروه جامعه ایرنا - بازماندگی از تحصیل دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام آموزشی در همه جوامع از جمله ایران است که دانش‌آموزان به دلایل متفاوت مانند نبود امکانات آموزشی، فقر اقتصادی، فقر فرهنگی و معلولیت‌های شدید جسمی یا ذهنی از تحصیل محروم می‌شوند.
کودکان، استعدادها و توان‌های نهفته آینده کشور هستند که باید در سیستم آموزش و پرورش کشف شوند و پرورش یابند تا این سرزمین در حوزه‌های مختلف علمی، ورزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به قله‌های افتخار دست یابد اما اکنون کودکانی را می‌بینیم که به جای حضور در کلاس درس و یادگرفتن «الفبا» در کوچه و خیابان پرسه می‌زنند و یا دخترانی که به دلایل مختلف با حسرت حضور در مدرسه به خانه‌داری مشغول هستند.
کارشناسان آموزشی معتقدند که ساخت و توسعه مدارس دولتی، جذب حداکثری معلم برای دانش‌آموزان در اقصی نقاط کشور و در نهایت فرهنگ‌سازی و رفع مشکلات اقتصادی به منظور حضور حداکثری دانش‌آموزان در کلاس‌های درس از جمله اقداماتی است که در خصوص بازگشت کودکان به چرخه تحصیل باید مورد توجه قرار گیرد.
بر اساس نظر کارشناسان نظام آموزشی، موضوع بازگشت فرزندان به چرخه تحصیل به‌ویژه در دوره ابتدایی اهمیت بسیار دارد و باید دوچندان مورد توجه مسئولان وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد چراکه جدایی دانش‌آموزان از آموزش و پرورش و گذراندن وقت در خیابان‌ها و مکان‌هایی نامناسب برای سن این کودکان می‌تواند ناهنجاری و آسیب‌های اجتماعی در جامعه را افزایش دهد.
آنها بر این موضوع هم تاکید دارند که برای بازگشت کودکان بازمانده از تحصیل باید در وهله اول اطلاعات دقیقی از تعداد و شرایط آنها بدست آید و در این میان دولت‌ها باید با سیاست‌گذاری‌های مناسب زمینه تحصیل این کودکان را فراهم کنند چراکه امروزه داشتن سواد خواندن و نوشتن حداقل سواد پایه محسوب می‌شود.
بسیاری از کارشناسان معتقدند با نگاه واقع‌بینانه به موضوع بازماندگی از تحصیل متوجه می‌شویم که این آمار هیچ وقت به صفر نمی‌رسد و همواره شاهد کودکانی هستیم که امکان تحصیل برایشان مهیا نیست اما با سیاست‌گذاری‌های مناسب می توان این عدد را به حداقل رساند تا اکثریت کودکان از حق طبیعی آموزش، بودن در اجتماع همسالان و شکوفایی استعدادهای خود برخوردار شوند.
محاسبه تعداد این افراد اینگونه است که وزارت آموزش و پرورش کد ملی کودکانی را که به سن ۶ سالگی می‌رسند را با آمار ثبت‌نامی ها در مدارس، تطبیق داده و تعدادی که خارج از سیستم ثبت‌نام هستند را جزو بازماندگان به حساب می‌آورند.
هرچند سالانه تلاش‌های بسیاری برای جذب کودکان بازمانده از تحصیل صورت می‌گیرد اما وزارت آموزش و پرورش در ۱۲ شهریور ۱۴۰۳ تعداد کودکان بازمانده از تحصیل ۱۶۴ هزار نفر را اعلام کرد.
بر اساس آمار این وزارتخانه، در سال تحصیلی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ حدود ۲۱۶ هزار کودک بازمانده از تحصیل در دوره ابتدایی بوده که حدود ۳۱ هزار نفر از این کودکان طی سال تحصیلی جذب شده‌اند.
آمار دیگر منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که درصد بازماندگی از تحصیل دانش‌آموزان از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۲ روند کاهشی داشته است و میزان بازماندگی از تحصیل در سال ۹۶ در دوره ابتدایی ۲.۱۷ درصد بوده که این میزان در سال ۱۴۰۲ به ۲.۱۰ درصد رسیده است.
همه‌نهادها برای جذب بازماندگان از تحصیل همکاری کنند
در این راستا، رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار گروه جامعه ایرنا درباره جذب کودکان بازمانده از تحصیل اظهار کرد: این اقدام یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های آموزش و پرورش است و با توجه به این موضوع، جذب کودکان در بدو ورود به مدرسه به ویژه کلاس اولی‌ها بسیار مهم است.
وی افزود: دسترسی به آموزش مهم‌ترین فرصتی است که کودکان می‌توانند در زندگی خود داشته باشند و وزارت آموزش و پرورش موظف است که همه تلاش خود را به کارگیرد تا دسترسی به این حق را برای کودکان مهیا کند.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: در سال‌های گذشته بررسی‌های متعددی درباره کودکان بازمانده از تحصیل انجام شده است و به این نتیجه رسیدیم که عوامل عدم حضور کودکان در مدرسه به ۲ دسته آموزشی یا مدرسه‌ای و خارج از نظام آموزشی تقسیم می‌شود.
عوامل آموزشی مدرسه‌ای مانند نبودن معلم و مدرسه است و عوامل خارج از نظام آموزشی موضوعاتی مانند فقر اقتصادی و فرهنگی، برخی از تعصبات خانوادگی و مشکلات خاص مانند معلولیت‌های شدید را در برمی‌گیرد
حکیم‌زاده افزود: عوامل آموزشی مدرسه‌ای مانند نبودن معلم و مدرسه است و عوامل خارج از نظام آموزشی موضوعاتی مانند فقر اقتصادی و فرهنگی، برخی از تعصبات خانوادگی مانع حضور کودکان و مشکلات خاص مانند معلولیت‌های شدید را در برمی‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه برای داشتن حق آموزش همه نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط باید همکاری داشته باشند، گفت: تا جایی که به آموزش و پرورش مربوط می‌شود همه تلاش خود را به کار بسته‌ایم تا با فراهم کردن امکان ثبت‌نام در مدرسه و اعزام معلم حتی در نقاط دورافتاده و کمتربرخوردار مدرسه‌ای برپا شود.
معاون آموزش و پرورش عنوان کرد: اکنون چندین هزار مدرسه داریم که تعداد دانش‌آموزان کمتر از ۱۰ نفر است و برخی مدارس نیز تک نفره یا دو یا سه نفره هستند.
حکیم‌زاده خاطرنشان کرد: در موانع اقتصادی، فرهنگی و مشکلاتی از این قبیل، آموزش و پرورش به تنهایی نمی‌تواند بازماندگان از تحصیل را جذب کند و ما درخواست کردیم که همه سازمان‌ها در این زمینه کمک کنند.
وی با اشاره به اینکه در دوره قبل هم یک تقسیم کار ملی صورت گرفت و وظایف همه دستگاه‌ها مشخص شد، افزود: از جهت قانونی نهادهای ناظر باید نظارت داشته باشند تا در جاهایی که لازم است، کودکان در مدرسه حاضر شوند.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش یادآورشد: سازمان‌هایی که می‌توانند موانع اقتصادی و مشکلات معیشتی را رفع کنند، باید در این جهت همکاری کنند تا امکان تحصیل برای کودکان خانواده‌های دارای فقر اقتصادی فراهم شود.
حکیم‌زاده افزود: بازماندن کودکان از تحصیل یک دغدغه ملی است و برای خیرین متقاضی هم یک فرصت محسوب می‌شود تا با فراهم کردن شرایط، این گروه از افراد را به چرخه تحصیل بازگردانند.
وی ادامه داد: سوق دادن برخی از فعالیت‌های خیر به سمت مدرسه یاری و جذب کودکان بازمانده از تحصیل کاری ارزشمند است که مشکل دانش آموزان دارای فقر اقتصادی را رفع می کند.