به گزارش ایرنا، شمار محوطه ها و اماکن تاریخی در خراسان شمالی به بیش از ۵۰۰ مورد می رسد اما بسیاری از آنها هنوز تعیین حریم نشده اند تا از آسیب های طبیعی و انسانی دور بمانند و زوایای تاریک تاریخی را برای ما روشن سازند.
مساله این است که آثار تاریخی برای اینکه از انواع بلایا نجات پیدا کنند نیاز به حصاری به نام حریم دارند و تنها قانون است که می‌تواند جان میراث بشری را از هر گونه شری نجات بدهد.
در واقع عرصه و حریم، آثار تاریخی را از آسیب‌های طبیعی و انسانی حفظ می‌کند تا ملت ها در میان آشوب هویتی جهان، فرهنگ و ارزش های خود را حفظ کنند.
اخیرا نیز چهار مورد از این محوطه های تاریخی در شهرهای سملقان، فاروج، بجنورد و بام صفی آباد در جلسه شورای حریم کشور تعیین حریم شد که جدای از رمزگشایی زوایای تاریک تاریخی، این آثار تاریخی را از تهدید حفاری های غیرمجاز توسط سودجویان عتیقه و ساخت و سازهای غیر قانونی در این عرصه ها جلوگیری می کند.
تعیین حریم چهار عرصه تاریخی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی می گوید: شورای ثبت سیاست‌گذاری تعیین عرصه و حریم آثار تاریخی در وزارت میراث‌فرهنگی، پرونده‌های ارسالی از استان برای تعیین حریم را مورد بررسی قرار داد که عرصه و حریم چهار اثر در شهرهای سملقان، فاروج، بجنورد و بام و صفی آباد تعیین شد.
علی مستوفیان می افزاید: در جلسه شورای حریم کشور که با حضور مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی و کارشناسان صاحب‌نظر در این زمینه برگزار شد، ضمن بررسی محدوده‌های عرصه و حریم این آثار و ضوابط حفاظتی مربوط به آنها، نحوه مدیریت و مراقبت از آثار تاریخی مذکور بررسی و تصویب شد.
وی ادامه می دهد: این آثار شامل تپه خان در روستای رسالت (قلعه خان) شهرستان سملقان، تپه یام در شهرستان فاروج، بقعه تاریخی امامزاده حمزه بن موسی (ع) در روستای دهنه شیرین در شهرستان بام و صفی‌آباد و بقعه امامزاده محمدرضا (ع) در روستای لنگر در شهرستان بجنورد هستند.
مستوفیان تصریح می کند: با تصویب ضوابط عرصه و حریم این آثار تاریخی حفاظت از آنها در چهارچوب موازین میراث‌فرهنگی با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.
تپه قلعه خان
تپه قلعه خان در مرکز روستای رسالت (قلعه خان سابق) در ۲۵ کیلومتری غرب شهر آشخانه سملقان واقع شده است.
این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و پس از این که در سال ۸۵ مورد کاوش قرار گرفت، مشخص شد این تپه حاصل انباشته شدن لایه‌های باستانی از دوره نوسنگی (حدود هشت هزار سال قبل) تا پایان دوره ساسانی است.
عمده‌ترین آثاری که در این تپه تاریخی شناسایی شده دیوارهای منقوشی است که مربوط به دوره مس و سنگ است و در همه اطراف تپه پراکنده‌اند.
تپه یام
تپه یام از کهن ترین و گسترده ترین استقرارگاه های باستانی خراسان شمالی است که نشان از شکوفایی منطقه در دوران پیش از تاریخ دارد.
این منطقه بزرگترین محوطه شناسایی شده در دره رود اترک علیا در خراسان شمالی محسوب می شود و قدمت آن به چهار هزار و ۵۰۰ سال قبل از میلاد می رسد.
تپه یام به شماره ۱۶۵۸۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بقعه تاریخی امامزاده حمزه بن موسی (ع)
بقعه شاهزاده حمزه بن موسی مربوط به دوره صفوی است که در روستای دهنه شیرین اسفراین واقع است.
این اثر در تاریخ ۲۵ اسفندماه ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۵۱۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بقعه امامزاده محمدرضا (ع) لنگر
بقعه امامزاده محمدرضا لنگر از جاذبه مذهبی و تاریخی بجنورد است که نام آن در تاریخ ۲۵ اسفند ماه ۱۳۸۰ با شماره ۵۱۵۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بر اساس مدارک موجود قدمت این جاذبه به دوره تیموریان بر می گردد.
این بقعه بارها تعمیر شده و نمای خارجی آن در دوره قاجار کاملا تجدید شده است.
تاکنون ۷۵۴ اثر تاریخی خراسان شمالی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که از این تعداد ۵۲۵ اثر تاریخی است.
استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۱۵۱ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند