به گزارش ایرنا، مقاومت میکروبی یا همان بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌ها، یک «پاندمی خاموش» محسوب می‌شود که سلامت جهانی را تهدید می‌کند. این بحران، با مصرف بی‌رویه و نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها در جامعه انسانی، دام‌ها و حوزه کشاورزی، بشدت در حال گسترش است.
«پاندمی» به معنای گسترش و همه‌گیری بیماری در سطح ملی یا جهانی است.
به گفته مسوولان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، پیش‌بینی می‌شود این پاندمی تا ۲۵ سال آینده جان بیش از ۳۹ میلیون نفر را بگیرد و ایران با آمار بالای مصرف آنتی‌بیوتیک، زنگ خطر این بحران جهانی را به صدا درخواهد آورد.
متخصص بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان روز چهارشنبه در نشست خبری که همزمان با «هفته جهانی اطلاع‌رسانی در زمینه آنتی بیوتیک‌ها» برگزار شد، گفت: مقاومت میکروبی یکی از جدی‌ترین تهدیدهای بهداشتی جهان و نوعی پاندمی خاموش است که برغم مرگ و میر بالا، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
بهروز عطایی افزود: در سال ۲۰۱۹، حدود پنج میلیون نفر در جهان بر اثر مقاومت‌های ضدمیکروبی جان خود را از دست دادند و پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا ۲۵ سال آینده به ۳۹ میلیون نفر برسد.
وی با تأکید بر نقش «اَبَر میکروب‌ها» در این پاندمی گفت: مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در جامعه، امحای ناصحیح داروهای تاریخ گذشته و استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک در صنایع دامپزشکی و کشاورزی، چرخه‌ای معیوب ایجاد کرده است که باعث می‌شود میکروب‌هایی که در گذشته به داروها پاسخ می‌دادند، اکنون حتی به داروهای جدید هم مقاوم شوند.
عطایی یادآور شد: ایران در سال ۲۰۲۲ بعنوان بزرگترین مصرف‌کننده آنتی بیوتیک در جهان معرفی شد و این روند در سه سال گذشته همچنان رو به افزایش بوده است.
وی با تاکید بر ضرورت محدودیت فروش بدون نسخه آنتی بیوتیک‌ها گفت: فروش آنتی‌بیوتیک در داروخانه‌ها باید محدود به ارائه نسخه پزشک باشد و نظارت بیشتری بر تجویز داروها صورت بگیرد.
تجویز آنتی بیوتیک در ۵۰ درصد از نسخه‌های پزشکی ایران
معاون بیماری‌های عفونی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با ابراز نگرانی از افزایش مقاومت میکروبی در ایران گفت: مصرف آنتی بیوتیک در ایران بیش از مصرف استاندارد جهانی است و این پدیده، چه در جامعه انسانی و چه در حوزه دام و کشاورزی، به افزایش جهش‌های میکروبی منجر شده و کارایی آنتی‌بیوتیک‌ها را بشدت کاهش داده است.
کیانا شیرانی با تاکید براینکه درمان هر عفونت نیاز به آنتی بیوتیک ندارد، هشدار داد: حدود ۵۰ درصد از نسخه‌های پزشکی در ایران حاوی آنتی‌بیوتیک است، در حالی که این میزان در اروپا کمتر از ۲۵ درصد و در آمریکا حدود ۳۰ درصد است و اگر این روند کنترل نشود، ممکن است به دوران پیش از کشف آنتی بیوتیک بازگردیم.
وی اظهار داشت: با اینکه الان آنتی بیوتیک داریم ولی مقاومت میکروب‌ها بیشتر شده و ممکن است عفونتی رُخ دهد که آنتی بیوتیک‌ها نتوانند روی آن موثر باشند و بیمار از بین برود.
شیرانی گفت: باید جلوی مقاومت میکروبی را بگیریم و برای این کار نیاز به کشف آنتی بیوتیک جدید است که آن هم نیاز به علم، هزینه و زمان زیاد دارد در حالی که مقاومت میکروبی سریع رشد می‌کند.
وی گفت: مصرف آنتی‌بیوتیک باید تنها در شرایط خاص و بر اساس نسخه پزشک باشد و در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم تا مردم از پزشکان توقع تجویز آنتی بیوتیک نداشته باشند، زیرا بیشتر عفونت‌ها از جمله سرماخوردگی و آنفلوآنزا، ویروسی است و نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارند.
شیرانی همچنین با اشاره به استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک در دامداری‌ها و بخش کشاورزی گفت: یکی از عوامل اصلی گسترش مقاومت میکروبی استفاده در صنعت دام و طیور است و این موضوع باید با سیاستگذاری دقیق کنترل شود.
عوارض مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک
مسوول گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با تشریح خطرات مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها گفت: آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی است که باکتری‌ها را از بین می‌برند، اما میکروب‌ها نیز بطور طبیعی بدنبال راهی برای زنده ماندن و مقاومت هستند در نتیجه، هرچه مصرف آنتی‌بیوتیک بی‌رویه‌تر باشد، میکروب‌ها هم سریعتر مقاوم می‌شوند.
رضا فدایی افزود: در ۳۰ سال گذشته ۶۰ نوع آنتی‌بیوتیک جدید در جهان وارد بازار شده، اما بدلیل مقاومت میکروبی، ۴۳ درصد از آنها بی‌اثر شده‌اند.
وی افزود: تولید آنتی‌بیوتیک جدید، فرایندی زمانبر و پرهزینه است که حداقل ۱۰ تا ۱۵ سال زمان و حدود یک میلیارد دلار هزینه نیاز دارد در حالی که مقاومت میکروبی با سرعت بیشتری در حال رشد است و این روند، نظام سلامت را در برابر عفونت‌های میکروبی خلع سلاح می‌کند.
فدایی در باره راهکارهای مقابله با مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها گفت: تصور اشتباهی وجود دارد که آنتی‌بیوتیک یک داروی معجزه‌گر برای درمان همه عفونت‌هاست و این نگاه باید اصلاح و اطلاع‌رسانی لازم از طریق رسانه‌ها، مدارس و فضای مجازی در این زمینه انجام شود.
وی با تاکید بر اینکه واکسیناسیون مهمترین ابزار بشر برای پیشگیری از بیماری‌هاست، به خانواده‌ها توصیه کرد تا به واکسیناسیون پایبند باشند و با تزریق به موقع ۱۱ نمونه واکسن در چارچوب برنامه سلامت کودکان، از ابتلای فرزندانشان به بیماری‌ها پیشگیری کنند و با این کار دیگر نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ندارند.
وی ادامه داد: تبلیغات سویی علیه واکسن می‌شود در حالی که واکسیناسیون بزرگترین حربه در برابر میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زاست.
ضرورت نظارت بر اقلام دارویی در صدور نسخه‌های پزشکان
معاون فنی مرکز بهداشت استان اصفهان هم با تاکید بر ضرورت نظارت تعداد اقلام دارویی در نسخه‌های پزشکان گفت: تعداد اقلام دارویی در نسخه‌ها باید تحت نظارت باشد تا با تحلیل آنها، کاهش تعداد اقلام دارویی در نسخه‌ها و تجویز دارو طبق استانداردها را داشته باشیم.
علی پارسا افزود: مصرف آنتی بیوتیک باید منطقی باشد و با پرهیز از مصرف خودسرانه آن از مقاومت میکروب‌ها جلوگیری شود و این تنها با فرهنگ‌سازی ممکن است.
وی گفت: برای مدیریت پسماند و کنترل عفونت‌ها، پنج دستورالعمل به خانه‌های بهداشت تا مرکز جامع سلامت ابلاغ شده است و پیشگیری از انتشار میکروب و بیماری باید از اهداف اصلی باشد.
وی شستن دست‌ها، زدن ماسک، استراحت، توجه به تغذیه، حضور نیافتن در اماکن عمومی و محیط کار را از مهمترین اقدامات در پیشگیری از انتشار میکروب‌ها دانست و گفت: با رعایت این موارد بدون آنتی بیوتیک می‌توان بیماری را درمان کرد.
معاون فنی مرکز بهداشت استان اصفهان افزود: مقاومت میکروبی، بحرانی جدی است که نیاز به اقدامات فوری و همه‌جانبه ، از اصلاح فرهنگ مصرف آنتی‌بیوتیک در جامعه گرفته تا توسعه سیاست‌های بهداشتی در سطح ملی دارد و همه باید نقش خود را در این نبرد ایفا کنند و تنها با آگاهی و اقدامات هماهنگ می‌توان از گسترش این پاندمی خاموش جلوگیری کرد.