به گزارش خبرنگار ایرنا، بعد از خسارت سنگین ناشی از بیماری لکه سفید در سال ۸۴ که تمام استخرهای پرورش میگو را فرا گرفت و با همت پرورش دهندگان و مسوولان با استفاده از گونه وارداتی میگوی وانامی این صنعت جان دوباره‌ای گرفت و میزان برداشت سال به سال افزایش یافت به نحوی که تا سال ۱۴۰۱ میزان تولید میگوی پرورشی در استان بوشهر به ۳۸ هزار تن رسید اما امروز با شیوع و بروز بیماری نکروز حاد عفونی هیپاتوپانکراس میگو این صنعت دوباره بیمار شد.
بیماری نکروز حاد عفونی هپاتوپانکراس میگو از سال ۲۰۰۹ برای نخستین بار در چین و پس از آن از سال ۲۰۱۲ در شرق آسیا با تاثیر شدید و از ۱۴۰۱ (۲۰۲۲ میلادی) از استان هرمزگان و پس از آن بوشهر وارد استخرهای پرورش میگو شد و طی ۲ سال گذشته خسارت‌های هنگفتی به این صنعت وارد کرد.
بیماری AHPND موجب شد تا میزان تولید میگوی پرورشی در استان بوشهر از ۳۸ هزار تن سال ۱۴۰۱ به ۲۴ هزار تن در سال ۱۴۰۲ کاهش یابد و امسال نیز با توجه به گستردگی خسارت وارد شده به استخرهای پرورش میگو پیش‌بینی می‌شود میزان تولید در سالجاری با وجود ۶ هزار و ۱۰۰ هکتار سطح زیر کشت و پیش بینی برداشت حدود ۴۰ هزار تن به دلیل شیوع بیماری به کمتر از۲۰ هزار تن برسد.
بیماری نکروز حاد عفونی هپاتوپانکراس میگو چیست؟ بیماری حاد عفونی هپاتو پانکراس میگو نوعی بیماری باکتریایی است که پانکراس این گونه آبزی را مبتلا و موجب ایجاد اختلال در غذا خوردن و لاغر شدن، کاهش وزن و در نهایت تلفات میگو می‌شود.
بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس میگو مشترک بین انسان و آبزیان نیست و صادرات و واردات و استفاده از این آبزی در وعده‌های غذایی مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ ۷۰ درصد بروز بیماری نکروز حاد هپتوپانکراس میگو ناشی از لارو و ۳۰ درصد نیز مربوط به آب است.
این بیماری باکتریایی میگو از بیماری لکه سفید سخت‌تر، قدرت شیوع بالایی دارد و موجب تلفات زیادی در مزارع میگو می‌شود و برای حذف آن چندین سال باید زمان بگذرد.
گرمی هوا، تبخیر بیشتر آب در استخرها و شوری بالا نیز از دلایل شیوع بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس میگو به شمار می‌رود.
براساس گزارش سرپرست دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان سازمان دامپزشکی از ۳۴۵ کانون شناسایی شده بیماری نکروز حاد هپاتوپانکراس میگو در کشور ۲۵۰ کانون آن در استان بوشهر است و این آمار بیانگر میزان گستردگی و وسعت خسارت این بیماری باکتریایی به این صنعت در این استان است.
آن‌طوری که کاظم عبدی اعلام کرده است: این بیماری فقط در مزارع پرورش میگو استان‌های بوشهر و هرمزگان وجود دارد و استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و گلستان درگیر این بیماری نیستند.
براساس آنچه عبدی گفته است مخاطرات این بیماری باکتریایی با مدیریت پرورش دهندگان، کوچک کردن و عمیق کردن استخرها تا ۲.۵ متر، مکانیزه کردن مزارع، قطع ارتباط میگو با خاک، استفاده از نوزادگاهی، اتوماتیک کردن غذا ده و استفاده زیاد از هواده کاهش می‌یابد.
در این خصوص برای بررسی هرچه بیشتر مشکلات ناشی از بروز بیماری نکروز حاد عفونی پانکراس میگو با پرورش دهندگان و فعالان این صنعت در استان بوشهر هم صحبت شدیم.
اصلاح زیرساخت‌های استخرهای پرورش میگو ضرورتی اجتناب ناپذیر
علی پاکاری مدیرعامل شرکت ماهان سیراف یکی از کهنه‌کاران صنعت پرورش میگو در استان بوشهر معتقد است این صنعت عاری از بیماری نیست اما می‌توان با انجام یک کار اصولی و به روز کردن زیرساخت‌های لازم این صنعت ارزآور و اشتغالزا را مانند سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۱سرحال و پررونق نگه داشت.
او نبود آب و برق به خصوص قطع برق در اوج کار را یکی از مشکلات پرورش دهندگان استان بوشهر عنوان کرد و افزود: هرچند ژنراتورهایی برای ادامه کار وجود دارد اما باز هم قطع انرژی خسارت‌هایی را برای پرورش دهندگان به دنبال داشته است.
پاکاری با بیان اینکه دامپزشکی مسوول کنترل بیماری است گفت: سال ۱۴۰۲ تنها بیماری نکروز حاد عفونی هیپاتوپانکراس در سایت شیف گزارش شد اما امسال این بیماری همه گیر شد و تمام استخرهای پرورش را فراگرفت.
به اعتقاد این پرورش دهنده کهنه‌کار بیشترین دلیل شیوع بیماری نکروز حاد عفونی هیپاتوپانکراس میگو مولدهای ضعیف و لاروهای نامطلوب بوده که با وجود آزمایش‌های زیاد اما تشخیص داده نشد و همین امر موجب همه گیری استخرهای پرورش شد.
او بر ضرورت استفاده از مولدهای قوی و تهیه لاروهای باکیفیت برای تولیدی خوب تاکید کرد.
مهار بیماری AHPND نیازمند عزمی ملی
ناصر میرشکاری یکی دیگر از فعالان قدیمی صنعت پرورش میگو در سایت شیف شهرستان بوشهر در خصوص بیماری نکروز حاد هپاتوپانکراس میگو که در مدت ۲ سال اخیر خسارت و تلفات سنگینی به صنعت پرورش میگو وارد کرده است گفت: دستگاه‌های مسوول، اتحادیه و پرورش دهندگان برای جلوگیری از بروز دوباره بیماری در سال آینده تدابیری بیاندیشند و مشکلات پیش روی این صنعت که نیاز است برای فصل آینده مرتفع شود را مورد توجه ویژه قرار دهند.
او با تاکید بر ضرورت اصلاح دستورالعمل بیمه در خصوص میگوی پرورش اظهارداشت: مدت قرارداد به میزان خسارت با توجه به تعداد قطعه میگوی ذخیره شده باید تنظیم شود.
میرشکاری افزود: گرمای بی‌سابقه (دمای آب مزارع پرورش میگو در طول دوره پرورش در روزهای متمادی از ۳۳ تا ۳۷ درجه سانتیگراد) در استان ضربه مهلکی به رشد، بازماندگی میگو و توسعه بیماری AHPND شد که برای جبران خسارت‌های وارده به این صنعت فعال کردن صندوق خسارت کشاورزی از جمله الزاماتی است که باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
این پرورش دهنده میگو در استان بوشهر همچنین برضرورت استفاده از مولدین عاری از بیماری SPF و تحمل کننده بیماری SPT که شرایط رشد و بازماندگی مناسب را در قبال عامل پاتوژن داشته باشد و یکی از عوامل مهم پیشگیری از مرگ زودرس یا RMS باشد تاکید کرد.
او تخصیص تسهیلات کم بهره برای فعالیت پرورش دهندگان در سال آینده و اصلاح ساختار مزارع ( که یکی از عوامل استمرار تولید و زنده نگاهداشتن این صنعت ارز آور و اشتغالزا است)، به روز کردن و ارتقای کمی وکیفی آزمایشگاه‌های خصوصی با تجهیزات به روز تشخیص بیمارهای میگو در استان، تقویت زیر ساخت‌های سایت‌های پرورش از جمله آب و برق تاکید کرد.
میرشکاری در خصوص ضرورت قطع نشدن برق استخرهای پرورش میگو به خصوص در مواقع اضطراری گفت: با توجه به دمای بالا این اضطرار به طور تقریبی در تمام روزهای پرورش به خصوص از اواخر اردیبهشت وجود دارد چون تلفات میگو در اثر کمبود اکسیژن ناشی از آبگیری نکردن و بکار نبستن هواده‌ها را شاهد هستیم.
او همچنین بر ضرورت دعوت از کارشناسان برجسته بین المللی به خصوص از کشورهای پیشتاز در صنعت پرورش میگو از جمله اکوادور در انتقال تجربیات خود در مواجهه با بیماری‌ها و همچنین چگونگی توسعه صنعت پرورش میگو، ارتقای کیفی خوراک از سوی تولید کنندگان خوراک آبزیان تاکید کرد.
میرشکاری با تاکید بر ضرورت اجرای طرح الزام بهداشت پرورش در سایت‌های پرورش میگو اضافه کرد: تدوین آیین نامه‌ای با ضمانت اجرایی با مشارکت اتحادیه مرکزی، اتحادیه سایت‌های موجود، اداره کل دامپزشکی و شیلات استان ضروری است.
پایبندی بیمه به تعهدات
رییس اتحادیه پرورش دهندگان میگوی استان بوشهر با بیان اینکه بیمه محصول با هدف آرامش پرورش دهنده و پرداخت خسارت به پرورش دهنده انجام می‌شود گفت: قرارداد پرورش دهنده با صندوق بیمه ۱۲۰ روزه است اما بیمه به این تعهد عمل نمی‌کند.
اسکندر گلستانی افزود: با وجود قرارداد منعقد شده اما بیمه خسارت ۸۰ تا ۸۵ روز را متقبل شده است همین امر موجب می شود تا پرورش دهنده تمایلی به بیمه محصول خود را نداشته باشد.
وی در خصوص بیماری نکروز حاد عفونی هپاتوپانکراس میگو گفت: این بیماری با توجه به اینکه باکتریایی است و عامل بیماری در خاک می‌ماند که با رسیدن آب به خاک دوباره فعال می‌شود به همین دلیل برای کنترل آن نیاز به یک سری امکاناتی از جمله ژئوممبران یعنی پوشش پلاستیکی در کف استخر دارد که رابطه خاک با آب را برای پرورش قطع کند که انجام این کار حدود ۲۵ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
به گفته گلستانی با توجه به هزینه بر بودن ژئوممبران برای جبران این هزینه میزان ذخیره سازی افزایش می‌یابد به همین دلیل این کار نیاز به هواده بیشتر و غذاپاش و بسیاری دیگر از امکانات دارد که لازمه همه این فعالیت‌ها تامین برق است که امروز در این خصوص مشکلاتی وجود دارد.
کاهش ۳۸ درصدی تولید میگوی پرورشی
معاون آبزی پروری اداره کل شیلات استان بوشهر گفت: براساس برنامه ریزی انجام شده امسال پنج هزار و ۹۴۰ هکتار از مزارع این استان به زیر کشت رفت و ۲میلیارد و ۳۵۳ میلیون قطعه لارو با تراکم متوسط ۳۹۶ هزار قطعه در هر هکتار ذخیره سازی شد.
علی قوام‌پور افزود: با توجه به سطح زیر کشت پیش بینی ۴۰هزار تن محصول از استخرهای پرورش میگو در استان بوشهر شده بود که به دلیل شیوع بیماری و برداشت اضطراری تحقق این پیش بینی غیرممکن شد.
او ادامه داد: با توجه به شرایط خاص مزارع پرورش میگو امسال تاکنون بیش از هفت هزار و ۲۹۸ تن میگوی پرورشی از ۲هزار و ۶۷۴ هکتار معادل کمتر از ۵۰ درصد از سطح زیر کشت مزارع پرورش میگو برداشت شده است.
قوام پور با اشاره به کاهش بهره وری در سطح مزارع پرورش میگوی استان بوشهر یادآور شد: در زمان حاضر میانگین برداشت در هر هکتار از مزارع پرورش میگوی این استان از چهار تن و ۷۰۰ کیلوگرم در هر هکتار در سال ۱۴۰۱ به ۲تن و ۷۳۰ کیلو کاهش یافته است.
او افزود: از سطح مزارع پرورش میگو در استان بوشهر تنها سایت بردستان با میانگین ۶ تن ۲۰۰ کیلو در هکتار توانسته به صورت کامل برداشت کند.
قوام پور گفت: همچنین سایت بویرات نیز با میانگین برداشت چهار تن و ۲۹۰ کیلو در هکتار و سایت حله با چهار تن و ۱۶۰ کیلو در هکتار بیشترین میزان برداشت محصول میگوی پرورشی را در استان بوشهر داشته اند.
به گفته وی بیماری نکروز حاد عفونی هپاتوپانکراس به گونه ای است که باید غذای میگو به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت قطع شود و کمتر از ۲۰ تا ۳۰ درصد غذای مورد نیاز میگو غذا دهی شود به همین علت میگوهای پرورشی وزن مناسبی نگرفته اند.
او با اشاره به بهتر شدن شرایط جوی و کاهش تلفات میگو گفت: در زمان حاضر برای وزن گرفتن میگوها پرورش دهنده در حال غذا دهی هستند به همین علت تقویم پرورش که تا ۱۵ آبان بسته شده بود برای کمک به پرورش دهنده تا آخر آذرماه تمدید شده است.
قوام پورتاکید کرد: البته تمدید تقویم پرورش میگو در استان بوشهر تا زمانی است که بیماری لکه سفید در استخرهای پرورش مشاهده نشود چون این بیماری در شرایطی جوی سرد خود را نشان می‌دهد.
او در خصوص جبران خسارت بیمه پرورش دهندگان میگو در استان بوشهر گفت: همه پرورش دهندگان استخرهای خود را بیمه کرده بودند اما به دلیل قوانین سخت جبران خسارت چندانی به پرورش دهندگان پرداخت نمی شود.
امهال و تقسیط سود مهمترین خواسته پرورش دهندگان
به اعتقاد قوام پور پرداخت نشدن خسارت به میزان ۱۲۰ روز مطابق قرارداد منعقد شده با بیمه ضربه سنگینی به پیکره صنعت پرورش میگوی استان بوشهر وارد کرده است.
به گفته وی بیشتر پرورش دهندگان برای انجام کار خود اقدام به دریافت وام کرده و با توجه به بروز بیماری ، بروز خسارت به استخرهای پرورش میگو توان پرداخت اقساط خود را ندارند و نیاز به امهال دارند.
قوام پور یادآور شد: هرچند بانک‌ها امهال اقساط پرورش دهندگان را پذیرفته اند اما پرورش دهنده باید سود دیرکرد اقساط را پرداخت کنند که در شرایطی که پول غذا و لارو پرورش دهنده باقی مانده اضافه شدن سود دیر کرد نیز بر مشکلات پرورش دهنده ها اضافه شده است و دولت یا باید سود را جبران و یا تقسیط کند.
او با بیان اینکه رقم خسارت به پرورش دهندگان میگو بسیار بالا است افزود: کاهش ۳۸ درصدی تولید بیانگر حجم بالای خسارت وارد شده به مزارع پرورش میگوی استان بوشهر است.
قوام پور بر انجام مذاکره با کارگروه رفع موانع برای جبران خسارت وارد شده به استخرهای پرورش میگو، تلاش برای اصلاح پروتکل بیمه با تشکیل کمیته‌های فنی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی با هدف ارتقای دانش علمی پرورش دهندگان، پیش بینی تسهیلات برای اصلاح ساختار استخرهای پرورش میگو، تهیه لاروهای مقاوم تاکید کرد.