۱۶ آذر به یاد سه دانشجوی دانشگاه تهران به نام‌های مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت رضوی که در اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا و از سرگیری روابط ایران با انگلیس، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ در درگیری با نیروهای رژیم پهلوی کشته شدند، به نام روز دانشجو نامیده شده است. این روز از آن زمان به بعد و به‌ویژه در بحبوجه پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن همواره نمادی برای بیداری دانشجویان در برابر ظلم بوده است.
سیدحسین حسینی دانش‌آموخته دکترای دامپزشکی از دانشگاه تهران و عضو هیات علمی دانشکده دامپزشکی این دانشگاه با مرتبه استادی و از نسل دانشجویان دیروز، در آستانه روز دانشجو از اهمیت این روز و تفاوت بین نقش آفرینی دانشجوی دیروز و امروز به خبرنگار علمی ایرنا گفت: یکی از ویژگی‌های دانشجو آرمانگرایی بوده و در همه نقاط دنیا اینگونه است که دانشجویان گروه‌های آرمانگرا و در عین حال ظلم ستیز با مظاهر ضد استبدادی هستند.
وی به جنایات یکسال اخیر رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان و نقش‌آفرینی دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر جهان اشاره کرد و افزود: دانشجویان با توجه به این جنایات علیه ظلم و جنایات و بی عدالتی رژیم اسرائیل تظاهرات و تحصن کردند؛ حتی در دانشگاه‌های دولتی آمریکا هم این اقدام شکل گرفت. روحیه آرمانگرایی و استبدادستیزی و مبازره با بی عدالتی، جزء ذات جوانان به شمار می رود و از گذشته بوده است. آنچه به ماهیت ۱۶ آذر بازمی‌گردد همان ماهیت ضداستبدادی و ضداستکباری است که منجر شد این روز رقم بخورد.
استمرار اصل و ریشه فکری جریان ۱۶ آذر در دانشگاه
سرپرست دانشگاه تهران معتقد است در طول تاریخ فعالیت دانشگاه‌های کشور، همواره در جریان فعالیت دانشجویی حرکت‌های عدالت خواهانه را شاهد بودیم. حال ممکن است با مصادیق عدالت طلبی، ظلم ستیزی یا آرمان خواهی باشد و این امکان وجود دارد از جهاتی عده‌ای از دانشجویان اقداماتی را که امروز انجام می‌دهند، جریان آرمان گرایی بدانند و از نگاه گروهی دیگر متفاوت و به طور کلی بین آنان اتفاق نظر وجود نداشته باشد.
حسینی بر اصل و ریشه جریان ۱۶ آذر و استمرار آن از سال ۳۲ تاکنون تاکید کرد و گفت: البته ممکن است مصادیق و شکل آن تفاوت‌هایی نسبت به گذشته داشته باشد و در هر جریان انتقادی این فرض وجود دارد که جریان های انحرافی هم دیده شود و نمی‌توان این را رد کرد. اما جریان کلی فعالیت‌های دانشجویی مبتنی بر همان نگاه آرمان گرایانه، ضد استکباری و ضدظلم است.
وی درباره اینکه دانشجویان چگونه می‌توانند به مسئولیت‌های اجتماعی دانشگاه در قبال مردم عمل کنند؟ گفت: مسئولیت اجتماعی در دانشگاه به برنامه آموزشی بازمی‌گردد، یعنی سمت و سوی فعالیت‌ها را بتوانیم به گونه‌ای تعریف کنیم که مساله محور و در جهت رفع مسائل و نیازهای عمومی کشور باشد.
مسئولیت اجتماعی دانشگاه چطور عمل می‌شود؟
استاد دانشگاه تهران با اشاره به تعداد قابل توجه دانشجویان تحصیلات تکمیلی گفت: مسئولیت اجتماعی را در دانشگاه و در سطح دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید به شکل طرح‌های مساله محور و در جهت نیازهای جامعه تعریف کرد. البته سمت و سوی برنامه آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها هم در این زمینه مهم است و پیام هایی که از سمت جامعه به دانشگاه ارسال شود، می‌تواند این جذابیت را ایجاد کند که دانشگاه بیشتر در خدمت جامعه باشد.
حسینی بر ضرورت توجه به افکار مختلف و فرصت دادن به سلایق گوناگون در محیط‌های علمی تاکید کرد و افزود: فعالیت نهادهای دانشجویی درون دانشگاه؛ اعم از تشکل‌های سیاسی، تشکل‌های صنفی، انجمن‌های علمی و فرهنگی، همه یک فرصت برای کشور و دانشگاه هستند. در این تنوع سلایق آنها را باید به رسمیت شناخت. پس به رسمیت شناختن فعالیت‌های تشکل‌ها نخستین گام است که باید از طرف حاکمیت و مدیران دانشگاه‌ها که در مجموعه فعالیت‌های دانشگاه مرتبط اند انجام گیرد.
سرپرست دانشگاه تهران ادامه داد: در میان تشکل‌های دانشجویی، نباید یک جریان برجسته و دیگری کم اهمیت دیده شود. برای همه تشکل‌های دانشجویی باید زمینه‌ای مهیا کرد تا این جریان‌ها بتوانند درون دانشگاه‌ها فعالیت داشته باشند. به طور یقین اقدامات آنها می‌تواند جهت ارتقای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دانشگاه باشد و از این منظر دانشگاه بالنده‌تر شود. هر چه این جریان ها در چارچوب قوانین و مقررات بیشتر به رسمیت شناخته شوند، کمتر شاهد دلسردی‌ها و مسائل حاشیه‌ای خواهیم بود.
پیام کرسی‌های آزاداندیشی هنوز خوب درک نشده است
حسینی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در اهمیت کرسی‌های آزاد اندیشی و بیان مطالبات دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی گفت: اعتقاد داریم هنوز پیام مربوط به کرسی‌ها در دانشگاه‌ها به خوبی درک نشده است. وقتی سخن از کرسی آزاد اندیشی می‌کنیم؛ یعنی باید شرایطی فراهم کرد تا دانشجویان، استادان و کارکنان در شرایطی در مورد موضوع و مسائلی مشخص آزادانه حرف بزنند و وضعیت را نقد کنند. تا وقتی افراد احساس خطر و نگرانی کنند که فردا اگر این مطلب را طرح کردم آیا از طرف نهادها مواخذه می‌شوم یا نه، این آزاد اندیشی نیست و کرسی‌های آزاداندیشی در این صورت محقق نمی‌شود.
وی ادامه داد: ضمن اینکه باید همین مقدار فعالیت‌هایی را که انجام گرفته، قدر دانست؛ اما هنوز نتوانسته ایم حد مطلوب خود را در سطح حداقل در دانشگاه به مرحله نمایش بگذاریم که لازمه آن نهادینه کردن فضای آزاداندیشی در دورن دانشگاه‌هاست.
سرپرست دانشگاه تهران این نکته را یادآور شد که در موضوع کرسی‌های آزاد اندیشی رهبر معظم انقلاب دیدگاهشان را به خوبی تبین کردند؛ اما نیاز به تبیین مراجع دیگر در دانشگاه و بیرون از دانشگاه وجود دارد که بپذیرند وقتی کرسی به نام آزاد اندیشی برپا می‌کنند، یعنی انسان‌ها از بیان نقد و ارزیابی و عملکرد یک سیتسم یا یک مجموعه‌ای آزاد باشند.