به گزارش ایرنا، اینچه‌برون تنها گمرک زمینی و ریلی استان گلستان در بخش «داشلی‌برون» از توابع شهرستان بیش از ۴۰۰ هزار نفری گنبدکاووس در مرز ایران و ترکمنستان است که از اوایل دهه ۷۰ فعالیت خود را آغاز کرد و از این منطقه به‌عنوان دروازه ورود به کشورهای حوزه «آسیای میانه، اوراسیا و چین» نام برده می‌شود.
نام این منطقه مرزی درسال ۱۳۸۴ با تصویب ایجاد منطقه ویژه اقتصادی اترک به مساحت هزار هکتار و در ادامه سال ۱۳۹۳ با افتتاح خط آهن بین المللی «اینچه برون - ترکمنستان - قزاقزستان» با حضور روسای جمهور سه کشور و سپس تصویب منطقه آزاد تجاری - صنعتی و تصویب آن درسال ۱۳۹۴ در شورای عالی مناطق آزاد، ساخت بندر خشک در سال ۱۳۹۵ و رئیس دولت سیزدهم در اسفند ۱۴۰۰ در آن بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد.
اگرچه روند تصویب منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون در مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان چند سالی به درازا کشید اما در نهایت ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ با نظر موافق اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید.
در وصف برتری ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون که مطابق اعلام مدیران گلستان ۱۲ هزار هکتار گستره دارد تاکنون اخبار و گزارش‌های زیادی از سوی رسانه‌ها به رشته تحریر درآمده اما ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز آن همچنان حرکتی کُند و به اصطلاح لاک پشتی دارد.
تعلل در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون از جمله ساخت خط دوم ترانزیت ریلی اینچه برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود- بافق به باور کارشناسان برای رشد و توسعه همه جانبه اقتصاد گلستان و در نگاه کلان نیز به نفع اقتصاد ملی خواهد بود از نام شب هم برای این استان شمالی واجب‌تر است.
راه‌آهن ترانزیتی اینچه برون - شاهرود
مطالعه و اجرای پروژه ملی راه‌آهن اینچه‌برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود- بافق که حدود ۲ دهه قدمت دارد با وجود مزایای اقتصادی و توسعه‌ای قابل توجه آن و نیز پیگیری‌های مسئولان گلستان هنوز اجرا نشده در نگاه فعالان اقتصادی، حلقه اصلی مفقوده زیرساخت توسعه اقتصادی و صادرات غیرنفتی این استان شمالی به کشورهای شرق و مرکز آسیاست.
اگرچه آنگونه که در سطور بالا گفته شد آذر ۱۳۹۳ خط ریلی از اینچه برون به مقصد ترکمنستان و در ادامه قزاقستان به بهره‌برداری رسید و در ادامه خط ریلی از اینچه برون به گرگان کشیده شد اما کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ساخت این خط از ابتدا اشتباه بوده و باید بجای آن خط اینچه برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود و در ادامه به بافق که از چندسال قبل‌تر، مورد تایید وزارت راه و شهرسازی و مدیران راه‌آهن جمهوری اسلامی قرار گرفته بود، ساخته می‌شد.
دراز و کوهستانی بودن مسیر و نواقص فنی (اندازه ریل و کوتاهی سقف تونل‌ها) راه‌آهن اینچه برون- گرگان- ساری- گرمسار و محدود بودن ظرفیت حمل بالا و کالای ترانزیتی آن حداکثر ۱.۵ میلیون تُن بار از کاستی‌های این خط ریلی اعلام شده است.
به باور کارشناسان اقتصادی، احداث خط ریلی اینچه‌برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود- بافق می‌تواند گره کمبود زیرساخت‌های توسعه‌ای گلستان را باز کند و ارتباط با کشورهای آسیای میانه را از طریق این خط ریلی و اتصال آن به خط سراسری شمال - جنوب بیشتر و فرصت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این استان شمالی را بیش از پیش فراهم کند.
فرصت‌سوزی در اجرای خط ریلی اینچه برون - شاهرود
یکی از فعالان اقتصادی گلستان معتقد است که احداث خط ریلی اینچه برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود- بافق فرصتی کم نظیر برای توسعه اقتصاد نه تنها این استان بلکه برای اقتصاد ملی است و باید هرچه سریعتر عملیات اجرایی آن انجام شود.
علی‌محمد چوپانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با اینکه اهمیت و ضرورت ساخت این خط ریلی سال‌هاست به مقامات دولت، وزات راه و شهرسازی و راه آهن جمهوری اسلامی گفته شده و حتی مورد موافقت آنها نیز قرار گرفته اما هنوز خبری از اجرای این طرح نیست.
این فعال اقتصادی گلستان بابیان اینکه افتتاح نیمه کاره خط ریلی بین المللی اینچه برون پس از چند سال توقف به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها و خطوط عریض در نقطه صفر مرزی در چند سال گذشته اهداف تعیین شده ترانزیت سالانه ۱۲ میلیون تُن کالا از طریق ایران را محقق نکرد، افزود: مسیری را به این خط بین المللی وصل کردیم که کل ظرفیت آن در سال به ۱.۵ میلیون تُن هم نمی‌رسد و تازه همین مقدار را هم محقق نکردیم.
چوپانی اضافه کرد: هنوز زیرساخت‌های تخلیه و بار در ایستگاه راه آهن اینچه برون کامل نشده و با گذشت ۶ سال از تحویل اراضی مورد نیاز منطقه آزاد هنوز بین راه آهن و منطقه آزاد که چه کسی صاحب زمین است، اختلاف وجود دارد.
وی بااشاره به تولید سالانه ۳۵ تا ۴۰ تُن غلات در کشور قزاقزستان، ادامه داد: بخش زیادی از این غلات را می‌توان از طریق کریدور اینچه برون اگر خط دوم آن (اینچه برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود) احداث و از طریق بافق به کریدور شمال جنوب (بندر عباس) متصل شود، ترانزیت کرد.
چوپانی گفت: ساخت این خط ۱۸۵ کیلومتری به ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری دولت یا بخش خصوصی و یا مشارکت هر دو، نیاز دارد که اگر احداث شود در فاز نخست ۵۲۰ کیلومتر و در صورت اتصال به بافق هزار و ۱۰۰ کیلومتر فاصله را نسبت به خط فعلی اینچه برون - گرگان - ساری - گرمسار به جنوب کوتاهتر می‌کند.
وی اضافه کرد: کوتاهی مسیر سبب کم شدن فاصله زمانی ۲۵ تا ۲۸ روز فعلی به ۶ روز (کاهش تعداد لوکوموتیوها و واگن‌ها به یک سوم) و جابجایی و ترانزیت حداقل ۲۴ تُن کالا به جای ۱.۵ تُن فعلی در سال را به همراه دارد که بدون تردید به نفع تجار و بازرگانان کشورهای همسایه، آسیای میانه و چین خواهد بود.
فعال اقتصادی گلستان همچنین گفت: درصورت اجرایی شدن خط ریلی اینچه برون به شاهرود، سه کریدور احداث شده یا درحال احداث محیطی شامل «لاجورد» (افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه و اروپا)، «تاپی» (ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند) و «فاو» (کشورهای حاشیه خلیج فارس به عراق، ترکیه و اروپا) هم کارایی خود را از دست خواهند داد و این خط اقتصادی‌ترین مسیر ریلی خواهد بود.
چوپانی افزود: فعالان اقتصادی گلستان از دولت چهاردهم می‌خواهند به جای حمایت از ۱۲۱ شرکت دولتی زیان‌ده به همراه ایران خودرو و سایپا که سالانه ۶۰۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشه داشته و فشار زیادی به سیستم بانکی وارد می‌کنند، ۱۴ هزار میلیارد تومان به اجرای خط ریلی اینچه برون به شاهرود اختصاص دهد تا اثرات قابل توجه آن را بر رشد اقتصاد کشور ببیند.
وی بابیان اینکه ترانزیت کالا از این خط ریلی علاوه بر ایجاد اشتغال و درآمد برای اهالی استان کم برخوردار گلستان، سالانه میلیون‌ها دلار عاید اقتصاد ایران خواهد کرد، اضافه کرد: انتظار فعالان اقتصادی گلستان از دولت و مدیران آن جلوگیری از فرصت سوزی‌ها عمدی یا سهوی در بحث احداث خط ریلی اینچه برون به شاهرود و خارج کردن این استان از رکود زیرساختی درحوزه ریل است.
ضرورت ایجاد زیرساخت‌ها در اینچه‌برون
نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان هم معتقد است: ایجاد زیرساخت‌ها در منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون و بندر خشک آن امری ضروری است چرا که با مطرح شدن بحث تحریم کشتیرانی جمهوری اسلامی، احتمال اینکه بار زیادی از طرف جنوب به بندر خشک اینچه برون بیاید، بسیار زیاد است.
ارازجان شمالی افزود: زیرساخت‌های تخلیه و بارگیری در بندر خشک اینچه برون بسیار اندک است که باید هرچه سریعتر نسبت به ایجاد آنها اقدام کرد.
وی بابیان اینکه کشورهای آسیای میانه راهی به دریا ی آزاد ندارند، اضافه کرد: احداث کریدور ریلی اینچه برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود می‌تواند به عنوان امن ترین، کوتاهترین و ارزان ترین خط ریلی برای تزانزیت کالاهای این کشورها به آب‌های جنوب و بندر چابهار باشد.
شمالی ادامه داد: با اینچه‌برون و بندرخشک آن می‌توان جمهوری اسلامی را به دنیا متصل کرد به شرط آنکه مسئولان هرچه سریعتر نسبت به ایجاد زیرساخت‌های تخلیه و بار آن و نیز احداث خط دوم ریلی این منطقه به شاهرود و بافق اقدام کنند.
وی تصریح کرد: ایجاد زیرساخت‌ها در اینچه برون باید به یک دغدغه ملی تبدیل شود که فعال شدن این منطقه می‌تواند به توسعه و رونق اقتصادی گلستان و کشور کمک و تحریم‌های احتمالی دشمنان را نیز خنثی کند.
نماینده مردم گنبدکاووس در مجلس شورای اسلامی هم با گلایه از تعلل در اجرای خط ریلی ترانزیتی اینچه برون- گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود گفت: باید نگاه‌ها به توسعه گلستان و رفع عقب ماندگی‌های زیرساختی آن در بخش‌های گوناگون تغییر کند.
عبدالحکیم آق ارکاکلی افزود: اینکه کارشناسان و فعالان اقتصادی و حتی مقامات ارشد گلستان معتقد به اجرای این طرح ریلی هستند اما در عمل اقدامی صورت نگرفته ناشی از نگاه‌های مسموم عده‌ای در این استان یا خارج از آن برای عقب نگهداشتن گلستان است.
وی اضافه کرد: سهم ۱۳۴ کیلومتری گلستان از مجموع بیش از ۱۶ هزار کیلومتر خطوط ریلی کشور به هیچ وجه قابل قبول نیست و باید دولت و مجموعه مدیران راه و شهرسازی و راه آهن نسبت به جبران عقب ماندگی ریلی این استان اقدام کنند.
آق ارکاکلی ادامه داد: همجواری با کشورهای آسیای میانه، منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون، بندر خشک آن، گمرگ و راه آهن فرصت‌های خوبی برای توسعه و رونق اقتصادی گلستان و حتی کشور هستند که باید از آن استفاده کرد.
اینچه‌برون ظرفیت بالقوه توسعه اقتصادی کشور است
نکته‌ای که رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس هم در سفر ۲ روزه ( ۸ و ۹ آذر امسال) به همراه تعدادی از اعضای این کمیسیون به گنبدکاووس داشتند به آن اشاره و بیان کرد: منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه‌برون گلستان بهترین ظرفیت بالقوه برای رشد و توسعه اقتصادی استان‌های شمالی است که هرچه سریعتر باید زیرساخت‌های مورد نیاز آن توسط دولت یا با مشارکت بخش خصوصی ایجاد یا تکمیل شود.
محمدصالح جوکار افزود: وجود راه آهن بین المللی، گمرک و پایانه مرزی و بهسازی ساختمان مسافر مرزی از جمله زیرساخت‌های موجود در حوزه منطقه آزاد تجاری اینچه‌برون و از دیگر فرصت‌های رشد و توسعه اقتصادی گلستان است.
وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی ایران و همسایگی با ۱۵ کشور، تصریح کرد: این همسایگی بهترین فرصت برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی با همسایگان است که نباید به سادگی آن‌را از دست داد.
جوکار افزود: توسعه روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه سال‌هاست مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است که باید مورد اهتمام جدی دولت چهاردهم قرار گیرد.
به گفته این نماینده مجلس، اقتصاد و تجارت بین کشورها دو طرفه است و اگه از این فرصت استفاده نکنیم دیگران جای ما را خواهند گرفت.
همچنین معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار گلستان هم بامهم دانستن توسعه مبادلات تجاری و تراتزیت با کشورهای آسیای میانه از طریق خط زمینی و راه‌آهن در شکوفایی اقتصادی استان گفت: ساخت خط ریلی اینچه‌برون- گنبدکاووس - آزادشهر- شاهرود در تحقق این هدف موثر است.
سیدمحمد دهنوی هشت آذر امسال در جلسه بررسی مسائل و مشکلات مناطق مرزی گنبدکاووس با حضور رئیس و اعضای کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی در ایستگاه راه آهن اینچه‌برون بیان کرد: با احداث این خط ریلی ظرفیت ترانزیت و حمل بار به هفت تا ۱۰ میلیون تُن در سال افزایش خواهد یافت.
وی بابیان اینکه هم اکنون از خط ریلی اینچه‌برون - ترکمنستان - قزاقستان سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تُن بار جابجا و ترانزیت می شود، اضافه کرد: برای رسیدن به ظرفیت هفت تا ۱۰ میلیون تُن ترانزیت بار در سال باید خط ریلی اینچه‌برون- شاهرود ساخته شود.
به گفته دهنوی، ترکمنستان سالانه سه میلیون تن بار دارد که یک میلیون و ۵۰ هزار تن آن از خط زمینی و ریلی اینچه‌برون جابجا می شود.
استان مرزی گلستان ۲ میلیون نفر جمعیت دارد.