به گزارش خبرنگار ایرنا، براساس آمارهای موجود ستاد مبارزه با موادمخدر و پلیس پایتخت ۳۰۰ هزار فرد مصرف‌کننده موادمخدر و معتاد در تهران وجود دارد، گاهی آمارهای متفاوتی از معتادان متجاهر در تهران مطرح می‌شود که تا حدود ۷۰ هزار نفر هم عنوان شده است که البته با اقدامات همه دستگاه‌های متولی ۴۸ هزار نفر از این افراد ساماندهی شده‌اند.
البته گاهی آمارهایی در حدود ۳۰ هزار معتاد متجاهر در پایتخت نیز مطرح شده که در این زمینه تناقض‌هایی وجود دارد.
ساماندهی این افراد در یاورشهرها می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی و از طرفی دیگر به حضور این افراد در اجتماع و بازگشتن به کانون گرم خانواده کمک کند.
ساماندهی معتادان متجاهر و ارائه راهکارهای موثر برای بازتوانی آنها نیازمند همکاری میان نهادهای مختلف، از جمله سازمان‌های دولتی، خیریه‌ها و نهادهای بهداشتی است تا در کنار کاهش آسیب‌های اجتماعی، راهی برای بازگشت این افراد به زندگی سالم فراهم شود.
تهران در سال‌های اخیر با چالش جدی حضور گسترده معتادان متجاهر مواجه شده که تاثیرات مخربی بر امنیت اجتماعی و زیبایی شهری داشته است.
این افراد، که اغلب در مناطق خاصی مانند شوش، مولوی، و محله‌های جنوب تهران تجمع می‌کنند، نه‌تنها چهره عمومی شهر را مخدوش کرده بلکه افزایش ناامنی، تخریب فضاهای عمومی و کاهش احساس امنیت در میان شهروندان را به دنبال داشته است.
تلاش برای خارج کردن معتادان متجاهر از وضعیت کنونی
شهرداری تهران در راستای ساماندهی معتادان متجاهر، اقداماتی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و فراهم کردن شرایط بهتر برای این افراد انجام داده است. این اقدامات شامل ایجاد مراکز توانبخشی و کمپ‌های ترک اعتیاد، ارائه خدمات درمانی و روانشناختی، همچنین ایجاد شرایط زندگی مناسب برای بازتوانی این گروه از افراد آسیب‌پذیر است.
همچنین در راستای همکاری با نهادهای دولتی و اجتماعی، تلاش دارد تا از طریق برنامه‌های حمایتی و آموزشی، معتادان متجاهر را از خیابان‌ها خارج کرده و به فرآیند درمان و بازگشت به جامعه هدایت کند.
علاوه بر این، طرح‌های مختلفی برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی ناشی از حضور این افراد در معابر عمومی، مانند افزایش نظارت و ایجاد فضاهای امن برای آنها در نظر گرفته شده است.
احداث یاور شهرها توسط شهرداری تهران یکی از اقدامات مهم در راستای ساماندهی و کاهش آسیب‌های اجتماعی است که هدف آن ارائه راه‌حل‌های اساسی برای حل معضلات شهری مانند حضور معتادان متجاهر و دیگر آسیب‌دیدگان اجتماعی است.
این طرح بطور ویژه به دنبال فراهم آوردن محیط‌هایی امن و حمایتی برای افراد آسیب دیده از مواد مخدر، بی‌خانمان‌ها و افراد در معرض آسیب است.
یاور شهر فضای خاص بازتوانی و بازپروری
برنامه‌های عملیاتی شهرداری تهران برای ساماندهی وضعیت معتادان متجاهر، ایجاد یاورشهرها، فعالیت یاور شهرها در راستای ارائه خدمات به این گروه از افراد و اقدامات لازم برای خدمات‌رسانی به این افراد در گفت وگوی اختصاصی ایرنا با مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران آمده است.
سیدمحمد نقیب با اشاره به اینکه یاورشهرها به‌عنوان فضاهای مخصوص بازتوانی و بازپروری طراحی شده است، گفت: مراکز درمانی، توانبخشی و مشاوره روانشناختی برای افراد معتاد یا آسیب‌دیده از مشکلات اجتماعی است که این افراد در این فضاها از خدمات درمانی و بازسازی اجتماعی بهره‌مند شوند.
وی افزود: ایجاد فرصت‌های اشتغال و مهارت‌آموزی در این مراکز از دیگر برنامه‌هاست که تلاش می‌شود که علاوه بر درمان، به افراد آموزش‌های حرفه‌ای و مهارت‌های شغلی داده شود تا از وابستگی به موادمخدر یا وضعیت بی‌خانمانی رهایی یابند و به جامعه بازگردند.
به گفته وی، یکی دیگر از ویژگی‌های یاور شهرها در تهران، فراهم آوردن فضای اجتماعی و حمایتی برای افراد ساکن در این مراکز است تا بتوانند در کنار خدمات درمانی، از حمایت‌های اجتماعی نیز برخوردار شوند که همزمان با کاهش آسیب‌های اجتماعی، به ارتقای کیفیت زندگی افراد آسیب‌دیده نیز کمک می‌کند.
نقیب به پذیرش افراد با شرایط خاص پزشکی و یا اجتماعی در یاور شهرهای پایتخت اشاره کرد و گفت: افراد منع پذیرشی به گروهی از افراد اشاره دارد که به دلیل شرایط خاص پزشکی یا اجتماعی، مانند بیماران معتاد، بیماران با زخم‌های باز، بیماران عفونی (مانند مبتلایان به هپاتیت)، بیماران اعصاب و روان، معلولان بالای ۶۵ سال و افراد زیر ۱۸ سال، نمی‌توانند توسط هیچ نهاد یا ارگانی پذیرش شوند، با این حال، شهرداری تهران بطور غیررسمی این افراد را پذیرش کرده و اقدام به جذب، نگهداری و درمان آنها می‌کند.
به گفته وی، این اقدام نشان‌دهنده تلاش شهرداری برای حمایت از افرادی است که به دلیل شرایط خاص خود، از خدمات بهداشتی و اجتماعی محروم هستند.
آمارهایی از تعداد و وضعیت یاور شهرها در تهران
نقیب با اشاره به اینکه یاورشهر به منظور جذب، نگهداری و درمان معتادان متجاهر تحت ماده ۱۶ تاسیس شده است به تاریخچه، ظرفیت نگهداری و شرایط ورود افراد به این یاورشهرها در تهران و جزییات هر کدام از این مراکز پرداخت و گفت: اغلب این یاورشهرها از سال ۱۴۰۰ تاکنون فعالیت خود را آغاز کرده است.
«براساس ماده ۱۶ قانون مبارزه با موادمخدر، فرد دچار اعتیاد به موادمخدر و روانگردان موضوع این قانون که تجاهر به اعتیاد کند، توسط ضابطان دادگستری دستگیر و پس از گرفتن نظریه پزشک مشاور مراکز غربالگری، با دستور قضایی به منظور درمان، کاهش آسیب و بازتوانی به مدت ۲ سال در مراکز درمان، کاهش آسیب و بازتوانی نگهداری می‌شوند.»
وی ادامه داد: یاورشهر یک با ظرفیت ۶۰۰ نفر جامعه هدفی همچون معتادان متجاهر را تحت پوشش دارد که پذیرش آنها محدود به افرادی بالای ۶۵ سال و همچنین معتادان متجاهر است.
وی ادامه داد: یاورشهر ۲ ظرفیت ۱۰۰ نفر دارد، افراد زیر ۱۸ سال سن و به دلیل سن قانونی خود، نمی‌توانند پذیرش شوند را تحت پوشش دارد. همچنین یاورشهر سه با ظرفیت ۲۰۰ نفر معتادان متجاهر با زخم‌های باز و عفونی را جذب، درمان و نگهداری می‌کند. یاور شهر چهار با ظرفیت یک هزار و ۵۰۰ نفر معتادان متجاهر ماده ۱۶ را پذیرش می‌کند.
به گفته وی، همچنین یاورشهر پنج با ظرفیت ۲۰۰ نفر زنان معتاد متجاهر، یاور شهر ۶ با ظرفیت یک هزار نفر معتادان متجاهر، یاور شهر هفت با ظرفیت آن ۵۰ نفر معتادان متجاهر، افراد معلول جسمی، حرکتی و ذهنی، یاور شهر هشت با ظرفیت ۸۰۰ نفر پذیرش زنان معتاد متجاهر و افرادی با معلولیت و اختلالات اعصاب و روان را تحت پوشش دارد.
نقیب افزود: یاورشهر ۹ در ۲ فاز افتتاح شده که فاز اول در سال ۱۴۰۱ و فاز دوم در سال ۱۴۰۲ با ظرفیت در مجموع چهار هزار نفر ایجاد شد و جامعه هدف آن معتادان متجاهر به همراه افراد منع پذیرش با زخم‌باز است.
وی ادامه داد: یاور شهر ۱۰ با ظرفیت ۲۰۰ نفر و جامعه هدف زنان معتاد متجاهر، یاور شهر ۱۱ نیز با ظرفیت ۱۰۰ نفر اختصاص به بانوان جوان زیر ۲۵ سال دارد.
به گفته وی، همچنین در ایام دهه فجر، یاور شهر ۱۲ برای مردان جوان در تهران افتتاح می‌شود و در مجموع ظرفیت ۱۱ یاورشهر اکنون هفت هزار ۸۵۰ نفر است.
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با بیان اینکه اکنون سه مرکز جامع‌پذیری فعال در پایتخت وجود دارد اظهار کرد: این مراکز شامل یک مرکز در منطقه ۱۲ برای مردان و ۲ مرکز ویژه بانوان در مناطق ۵ و ۱۶ تهران است که تلاش می‌شود تعداد مراکز جامعه‌پذیری به ۱۰ مرکز در مناطق مختلف این کلانشهر برسد.
وی افزود: در این مرکز، مددجویان بین ۳ تا ۶ ماه باید ۹ مرحله را برای بازگشت به خانواده و جامعه طی می‌کنند که شامل سم‌زدایی، بازیابی هویت، سلامت جسمانی، معنویت‌افزایی، مهارت‌آموزی، حرفه‌آموزی تخصصی، اشتغال و درآمدزایی، حمایت از خانواده و صیانت پس از خروج است.
نقیب تاکید کرد: مددجویانی که سرپرست خانواده یا افراد طرد شده اجتماع و یا بی‌خانمان هستند به مراکز جامع پذیری معرفی می‌شوند و می‌توانند در این مراکز برای خود شغلی مناسب انتخاب کنند و آینده شغلی خود را تامین کنند.